آگاه: خاموشی‌های اخیر تهران، کبریت اختلافات بین دو وزارتخانه را روشن کرده است. آتش ناترازی انرژی در حالی همچنان در کشور روشن است که وزارتخانه‌های نفت و نیرو برای هم نامه نوشته و برخی اختلافات فنی و مدیریتی خود را علنی کرده‌اند. حالا و بر مبنای موضع‌گیری‌های این دو وزارتخانه، یکی مدعی انجام تکالیف و دیگری مقصر در تامین سوخت است!
به گزارش آگاه، ناترازی گاز در ایران به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم بخش انرژی کشور شناخته می‌شود. طبق اظهارات اخیر مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، کشور با ناترازی روزانه حدود ۲۶۰میلیون مترمکعب گاز روبه‌روست. این وضعیت به‌ویژه در فصل زمستان و با افزایش مصرف خانگی و صنعتی، به یک مسئله بحرانی تبدیل می‌شود که خاموشی اخیر تهران یکی از این دست موارد بود.
وزیر نفت: کوتاهی نکردیم
با این حال وزیر نفت در حاشیه جلسه ۲۴بهمن هیات دولت در جریان خاموشی‌های اخیر تهران تاکید دارد که در انجام تکالیف خود کوتاهی نکرده و خاموشی که در بخشی از تهران بوده است به‌دلیل نداشتن سوخت نیروگاه‌های تامین‌کننده برق شهر تهران نبوده است. وزیر نفت با بیان اینکه ما هر سال با داستان ناترازی مواجه هستیم، گفت: ناترازی موضوعی نیست که دستاورد ۶ماه یا یک سال عملکرد گذشته باشد، بلکه سال‌هاست این ناترازی وجود دارد و سال‌هاست که محدودیت‌هایی اعمال می‌شود و طبیعتا با گذر زمان این محدودیت‌ها بیشتر خواهد بود. طبیعی است که مواردی قابل‌مدیریت کردن ازسوی همکاران در مجموعه وزارت نیرو نباشد. پاک‌نژاد بیان کرد: ما یک سبد سوخت به نیروگاه‌ها می‌دهیم یعنی فقط گاز نیست، بلکه نفت‌گاز هم هست نفت‌کوره هم هست. نیروگاه‌ها باید به نحوی دو سوخت دیگر را مصرف کنند که میزان کاهش گاز تحویلی را جبران کنند که گاهی این اتفاق نمی‌افتد. وی این را هم گفت که وقتی ما در بخش خانگی امکان قطع نداریم، طبیعتا باقیمانده آنچه را قابلیت تولید دارد به شبکه تحویل می‌دهیم و به نیروگاه‌های صنایع می‌رسانیم و البته یک بخش خیلی کمی هم صادرات داریم که نمی‌توانیم صادرات نداشته باشیم، چون مشمول جریمه‌های جدی می‌شویم.
اطلاعیه وزارت نفت: وزارت نیرو فرافکنی می‌کند!
بااین‌حال و باوجود اظهارات پاک‌نژاد، وزارت نفت طی اطلاعیه‌ای، درست یک ساعت قبل از اظهارات ۲۴بهمن وزیر نفت در حاشیه جلسه هیات دولت، مقصر خاموشی‌ها را وزارت نیرو معرفی می‌کند. در این اطلاعیه گفته شد: «تامین پایدار انرژی در کشور مستلزم مدیریت دقیق سبد سوخت ازسوی نیروگاه‌هاست. این سبد شامل گاز طبیعی، نفت‌گاز و نفت‌کوره است که درمجموع به آن «سوخت معادل» گفته می‌شود. برنامه‌ریزی صحیح در مصرف این سوخت‌ها، نقش کلیدی در جلوگیری از مشکلات احتمالی در تولید برق دارد. درحالی‌که آمارها نشان می‌دهد مدیریت صحیح سبد سوخت می‌توانست از مشکلات اخیر جلوگیری کند.» در ادامه این اطلاعیه آمده است: وزارت نیرو به‌جای تمرکز بر سیاست‌گذاری صحیح و اجرای مصوبات مرتبط با مصرف سوخت مایع، تلاش دارد با فرافکنی، کمبود گاز را عامل اصلی خاموشی‌ها جلوه دهد، این در حالی است که تامین گاز و سوخت مایع، حتی فراتر از تعهدات انجام‌شده و در بسیاری از روزها بیش از میزان تکلیف‌شده به نیروگاه‌ها تحویل داده شده است. نادیده‌گرفتن این واقعیت و چشم‌پوشی از نقش مدیریت نامناسب سوخت معادل، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های مشابه در آینده باشد.
ذخیره‌سازی سوخت
در ادامه این اطلاعیه، البته وزارت نفت راهکاری را برای جبران ناترازی مطرح کرده است. در ادامه این اطلاعیه گفته شده است: براساس دستورالعمل‌های بالادستی، نیروگاه‌ها موظف‌اند در فصول مختلف سال، به‌ویژه در تابستان که فرصت مناسبی برای ذخیره‌سازی سوخت مایع فراهم است، سبد سوخت خود را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که در ماه‌های سرد سال، تامین برق بدون چالش ادامه یابد. در اوایل مرداد امسال، تصمیمی اتخاذ شد که نیروگاه‌ها را مکلف می‌کرد از ۱۰مرداد به بعد، روزانه ۴۰میلیون لیتر نفت‌کوره مصرف کنند، این در حالی است که مصرف واقعی در نیروگاه‌ها به‌طور میانگین تنها ۲۴میلیون لیتر در روز بوده است. نتیجه این عدم مصرف، کاهش ۲.۳میلیارد لیتر نفت‌کوره در نیروگاه‌ها بود که به‌جای آن، نفت‌گاز بیشتری مصرف شد، این موضوع نشان‌دهنده عدم مدیریت بهینه سبد سوخت و تاثیر آن در تامین انرژی در ماه‌های سرد سال است.
وزارت نیرو: ۸۳۲میلیون مترمکعب گاز کمتر تحویل گرفته‌ایم
اما اظهارات وزیر نفت و اطلاعیه وزارتخانه زیرمجموعه آن، ۱۰ساعت بعد با پاسخ وزارت نیرو مواجه شد که نشان از جدی شدن اختلاف‌نظرهای این دو وزارتخانه داشت. وزارت نیرو در واکنش به انتشار مطالبی ازسوی وزارت نفت درباره خاموشی‌های اخیر در توضیحاتی اعلام کرد: دیروز - ۲۳بهمن- ۶۷میلیون مترمکعب گاز تحویل نیروگاه‌ها شد که نسبت‌به پارسال ۶۴درصد کاهش داشته است. در بخش دیگری از این اطلاعیه و در پاسخ به توضیحات وزارت نفت آمده است: در دوماهه دی و بهمن امسال ۸۳۲میلیون مترمکعب نسبت‌به سال گذشته گاز کمتری به نیروگاه‌ها تحویل شده، این در حالی است که تامین سبد سوخت نیروگاه‌ها ازسوی وزارت نفت انجام می‌گیرد و لذا برای جبران کمبود گاز موردنیاز، ناچارا مازوت و گازوئیل بیشتری در نیروگاه‌ها نسبت‌به سال گذشته مصرف شده است که باتوجه‌به ناکافی بودن آن و کاهش ذخیره مخازن سوخت مایع، تعدادی از نیروگاه‌های کشور باوجود آمادگی کامل به‌علت نداشتن سوخت از مدار خارج شده‌اند.
اختلاف‌نظرهای بی‌فایده در سطح جامعه
اما با بروز برخی اختلاف‌نظرها بین وزارت نیرو و نفت، پر بیراه نیست که بگوییم کشاندن این اختلاف‌ها به سطح جامعه نه‌تنها سودی نداشته که مشکل را چندبرابر می‌کند. همچنین انداختن تقصیرها بر گردن هم کار راحتی بوده و کار سخت و اقدامی پایدار، همواره رفع مشکلات ریشه‌ای در این بخش است، چراکه این قبیل اختلافات آن‌هم در چهل‌وششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی پیام‌های منفی هم در داخل و هم به دشمنان قسم‌خورده ما مخابره می‌کند.
درواقع یکی از شاه‌بیت‌های رفع مشکلات انرژی به اذعان بسیاری از کارشناسان بهینه‌سازی مصرف سوخت بوده که می‌تواند در رفع مشکلات موثر واقع شود. این در حالی است که مجلس شورای اسلامی در برنامه هفتم پیشرفت و همچنین بودجه سال ۱۴۰۴ حتی برای این موضوع نیز راهکاری را پیش‌بینی کرده و تاکید بر ایجاد سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت داشته است که البته یکی از نمایندگان تهران به‌تازگی منابع ایجاد آن در بودجه سال۱۴۰۴ را ناکافی دانسته و به آن اعتراض داشته است.
مالک شریعتی، نماینده مجلس در همین زمینه، با اشاره به تقدیم بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۴ (جداول) به مجلس شورای اسلامی گفت: متاسفانه در حوزه انرژی مشخص شد که اهتمام سازمان برنامه‌وبودجه کشور برخلاف تاکیدات مکرر رییس‌جمهور بر حل ناترازی انرژی، در حد صفر است. عملا منابعی که باید طبق ماده۴۶ جزء۲ بند «الف» برنامه هفتم به حساب بهینه‌سازی انرژی اختصاص داده می‌شد، در جدول مذکور در بودجه تنها ۱۰۰میلیون تومان پیش‌بینی شده است! درحالی‌که برآورد ما در کمیسیون انرژی و کمیسیون تلفیق بالغ بر ۵۰هزار میلیارد تومان است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه قانون برنامه هفتم میثاق مشترک بین دولت و مجلس است، خاطرنشان کرد: رییس‌جمهور مکررا بر اجرای این قانون تأکید دارد و رهبر انقلاب نیز رشد هشت درصدی را مورد توجه قرار داده‌اند که حداقل سه درصد آن در حوزه بهره‌وری است و مهم‌ترین پارامتر بهره‌وری نیز بهره‌وری انرژی محسوب می‌شود.
ناترازی گاز و راهکارهای برطرف‌کردن آن
اما با اجرای دیگر تدابیر مناسب ازجمله افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، می‌توان از شدت ناترازی گازی کاست و به ثبات در تامین گاز کشور دست یافت؛ البته همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان در این مسیر ضروری است. توسعه میادین گازی جدید و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین استخراج می‌تواند به افزایش تولید و کاهش ناترازی کمک کند. همچنین، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گاز برای مدیریت مصرف در فصل‌های پیک ضروری است. همچنین آموزش مصرف بهینه گاز و استفاده از تجهیزات با بازده بالا، می‌تواند به کاهش مصرف داخلی کمک کند. همچنین، تشویق صنایع به نوسازی تجهیزات و استفاده از فناوری‌های نوین انرژی‌بر، می‌تواند بخشی از بار مصرفی را کاهش دهد. اجرای سیاست‌های اصلاحی در زمینه قیمت‌گذاری گاز به‌گونه‌ای که مصرف‌کنندگان را به استفاده بهینه و جلوگیری از اسراف تشویق کند، می‌تواند موثر باشد. با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی، می‌توان مصرف گاز در بخش‌های مختلف را به‌صورت موثرتری مدیریت کرد.
تنوع در سبد سوختی
همچنین تنوع سبد انرژی یکی از عوامل کلیدی در تحقق امنیت انرژی و افزایش پایداری سیستم‌های نیروگاهی در سراسر جهان است. کشورهای مختلف بسته به منابع طبیعی و نیازهای اقتصادی خود، رویکردهای متفاوتی را در مصرف انرژی اتخاذ کرده‌اند. بر این اساس، توجه به این نکته ضروری است که تنوع‌بخشی به سبد انرژی در ایران برای تولید برق دارای اهمیت زیادی است.
این موضوع نه‌تنها بهبود امنیت انرژی و پایداری شبکه برق کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند آثار مثبت اقتصادی و زیست‌محیطی نیز به همراه داشته باشد که از جمله می‌توان به اهمیت تنوع‌بخشی به سبد انرژی، افزایش امنیت انرژی، کاهش اثرات زیست‌محیطی، بهینه‌سازی هزینه‌ها، پاسخگویی به تقاضای روزافزون، ایجاد شغل و توسعه اقتصادی و مواردی از این دست اشاره کرد. اما چرا این مهم در برخی از کشورها از جمله ایران مغفول مانده است؟ دلیل آن را می‌توان در تمرکز بر سوخت‌های فسیلی یافت. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز در جهان، به‌شدت به این منابع وابسته است و برای دهه‌ها در راستای توسعه زیرساخت‌های مرتبط با سوخت‌های فسیلی تمرکز کرده است. همچنین بیش از ۹۰درصد برق موردنیاز کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی که عمدتا سوخت اصلی آنها گاز است، تولید می‌شود، نکته بسیار مهمی که کارشناسان عقیده دارند به چالشی بزرگ در صنعت برق کشور تبدیل شده و لازم است با هدف افزایش امنیت و رفع ناترازی انرژی در ایران نسبت‌به تنوع‌بخشی در سبد تولید برق اقدام شود.
نظر شما