آگاه: کلان‌شهرهای شمالی با انبوهی از پسماندهای انباشته‌شده، دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ پدیده‌ای که ریشه در رشد بی‌رویه جمعیت، توسعه گردشگری غیراصولی و نبود زیرساخت‌های مدرن مدیریت پسماند دارد. در این میان، فاجعه زیست‌محیطی سراوان نماد بارز این بحران است. کوه‌های زباله با ارتفاعی معادل یک برج ۳۰ طبقه (۷۰ تا ۱۰۰ متر) در سال ۱۳۹۸، نه‌تنها شیرابه‌های سمی را به زمین نفوذ دادند، بلکه حتی تاسیسات تصفیه را نیز در خود بلعیدند. این بحران تا آنجا پیش رفت که در نوروز ۱۴۰۱، اعتراضات مردمی سراوان بار دیگر فریاد خاموش طبیعت در حال مرگ شمال را به گوش مسئولان رساند.
با وجود گذشت بیش از یک سال از مجلس دوازدهم و سابقه طولانی بررسی این موضوع در مجلس یازدهم، هنوز اقدام عملی موثری برای مهار این سونامی خاموش صورت نگرفته است. به نظر می‌رسد حلقه مفقوده این معادله پیچیده، نه کمبود قوانین، بلکه ضعف در اجرا، نبود عزم جدی بین دستگاه‌ها و غلبه منافع گروهی بر مصالح عمومی است.   مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده مردم لنگرود در مجلس، ساماندهی پسماندها را یکی از مسائل اساسی استان‌های شمالی، به‌ویژه گیلان دانست و گفت: بررسی پسماندهای استان‌های شمالی با سایر استان‌ها متفاوت است. 
میزان تولید سرانه پسماند برای هر شهروند در استان‌های دیگر روزانه ۶۵۰ تا ۷۰۰ گرم و در روستاها ۳۰۰ گرم است، اما در استان‌های شمالی به دلیل توریست‌پذیر بودن، این میزان به بیش از یک کیلوگرم می‌رسد. از طرفی، سطح آب‌های زیرزمینی در این استان‌ها بالاست و امکان دفن پسماند وجود ندارد. نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی، ضمن اشاره به جلسه‌ای با رییس سازمان محیط‌زیست کشور درباره معضل پسماندها، افزود: استان‌های شمالی رتبه دوم سرطان در کشور را دارند و علت اصلی آن، جمع‌آوری غیراصولی پسماندهاست. جمع‌آوری زباله‌ها با سرانه محدود شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و اعتبارات استانی اندک، امکان‌پذیر نیست. مسئله زباله‌ها و پسماندها باید به عنوان مشکلی فرااستانی در نظر گرفته شود، چرا که آلودگی ناشی از آن دامن همه استان‌های کشور را می‌گیرد و تنها محدود به استان‌های شمالی نخواهد بود. نماینده مردم در مجلس دوازدهم، با تاکید بر ضرورت اختصاص ردیف اعتباری در بودجه برای پسماندهای استان‌های شمالی، یادآور شد: تخصیص اعتبار برای ساماندهی زباله‌ها نشان می‌دهد که این موضوع یک مسئله ملی است و اگر به‌سرعت مورد توجه قرار نگیرد، ابعاد گسترده‌تری پیدا خواهد کرد. لاهوتی با تاکید بر اینکه امیدواریم در مجلس دوازدهم گامی موثر در جهت حل مسئله پسماندها برداشته شود، افزود: متاسفانه در شمال کشور، درصد اندکی از زباله‌سوزها در استان‌های مازندران، ساری و نوشهر خروجی داشته‌اند، آن هم به دلیل تَربودن پسماندهای این منطقه است؛ در این میان، هزینه‌ای که در گیلان و مازندران برای کنترل پسماندها صرف شد، می‌توانست برای کل استان‌های شمالی انجام شود تا به نتیجه مناسبی برسیم.
مطالعات دقیق و کارشناسی برای کنترل پسماندها 
این نماینده مردم مجلس دوازدهم با بیان اینکه باید مطالعات دقیق و کارشناسی برای پسماندها صورت می‌گرفت، خاطرنشان کرد: بی‌نتیجه‌بودن تلاش برای کنترل پسماندهای استان‌های شمالی، به دلیل غیراصولی‌بودن مطالعات است؛ باید بررسی و کارشناسی عمیق‌تری صورت پذیرد. به گفته انصاری، رییس سازمان محیط‌زیست، به دلیل تَربودن زباله‌های استان‌های شمالی، زباله‌سوزها دیگر پاسخگوی حل این مشکل نیستند و سرمایه‌گذاری در این زمینه نتیجه مطلوبی نداشته است. قطعا این موضوع را از طریق فراکسیون محیط‌زیست پیگیری می‌کنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم. علی بابایی کارنامی، نماینده مردم ساری و میان‌دورود، با تاکید بر اینکه حل مسئله پسماندهای استان‌های شمالی به یک معضل تبدیل شده به خبرنگار خانه ملت، گفت: اعضای مجمع نمایندگان استان مازندران، جلسات متعددی را با وزیر کشور، رییس سازمان محیط‌زیست و سایر ارکان مرتبط با دولت در مورد بحران پسماندهای استان مازندران برگزار کرده‌اند. مدیریت زباله‌ها از طریق فرهنگ‌سازی، یکی از مهم‌ترین اصول جمع‌آوری پسماندهاست. وی با بیان اینکه کنترل زباله‌ها از مبدأ باید انجام پذیرد، افزود: مشوق‌هایی برای ساماندهی زباله‌ها در دستور کار استانداری‌ها و شهرداری‌های هر منطقه قرار گرفته و اعتباراتی برای ارائه پروژه‌های مرتبط در نظر گرفته شده است، همچنین، از حداکثر ظرفیت مجلس برای اصلاح قانون مدیریت پسماندها استفاده خواهیم کرد. رییس کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی، روش‌های علمی نادرست را دلیل اصلی بی‌نتیجه ماندن پروژه‌های پسماندها دانست و ادامه داد: تفکیک زباله‌ها از مبدا و تولید برق از پسماندها از جمله پروژه‌هایی بودند که علاوه بر سرمایه، نیازمند مدیریت درست هستند که متاسفانه این مهم برای استان‌های شمالی کشور به سرانجام نرسیده است. استفاده از زباله‌سوزهای مستقیم نیز از دیگر پروژه‌هایی بود که مورد بی‌مهری قرار گرفت. حل بحران زباله‌ها و پسماندهای شمال کشور، کار نشدنی و سختی نیست و امیدواریم با تلاش‌های صورت گرفته شاهد حل این مسئله باشیم.

ساماندهی زباله‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری 
این نماینده مجلس دوازدهم، با تاکید بر اینکه ساماندهی زباله‌های شمال کشور نیازمند سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است، اظهار کرد: سرمایه‌گذاران داخلی باید به مسئله پسماندها به عنوان یک موضوع اساسی توجه کنند، چرا که بحران پسماندها مسئله‌ای ملی است. با این وجود، می‌توان از حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیز برای ساماندهی زباله‌های استان‌های شمالی بهره گرفت. بابایی کارنامی با تاکید بر اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند فرصتی استثنایی برای ساماندهی زباله‌ها و پسماندهای شمال کشور باشند، خاطرنشان کرد: با حمایت علمی و مالی صندوق نوآوری و شکوفایی کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان استان مازندران با اجرای پروژه‌های پسماندها برای حل معضل زباله به میدان 
می‌آیند.
محمدرضا احمدی، نماینده مردم رشت در مجلس با بیان اینکه در دولت سیزدهم نیز اقدامات مناسبی برای ساماندهی زباله‌های استان‌های شمالی به‌ویژه استان گیلان صورت گرفته است، به خبرنگار خانه ملت، گفت: طبق گزارش‌های رسیده از دولت سیزدهم، بیش از ۸۵ درصد از پسماندهای زباله سراوان بهسازی شده است. شرایط محیط زیستی نسبت به قبل بسیار بهبود یافته و بوی تعفن سابق استشمام نمی‌شود. نماینده مردم رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به تولید سوخت مشتق از پسماند (RDF) برای کاهش مصرف گاز طبیعی، تاکید کرد: در چند روز گذشته، نشستی با سردار مومنی وزیر کشور، در خصوص بررسی جزئیات زباله‌های سراوان برگزار کردیم؛ طی آن مقرر شد تا امکان بازیابی ۳۰ درصد از زباله‌های سراوان فراهم شود و باقی زباله‌ها از طریق کمپوست و موارد مشابه تجزیه شوند؛ همچنین، در این نشست پیشنهاد مکان جدیدی برای لندفیل تازه ارائه شد، چرا که دیگر ظرفیتی برای انباشت پسماندها وجود ندارد. هرچند اگر زباله‌ها به مکان دیگری منتقل شوند، می‌توان با استفاده از روش‌های به‌روز علمی، آنها را کنترل و ساماندهی کرد. این نماینده مردم در مجلس دوازدهم، با اشاره به ناکارآمدی مدیران دوره گذشته، اظهار کرد: در دهه ۶۰، مدیران به دلیل ناکارآمدی و نداشتن علم کافی، اقدام به ساماندهی پسماندها به روش‌های غیراصولی کرده‌اند. خوشبختانه در پایان سال ۱۴۰۳ وزیر کشور نیز برای لندفیل جدید دستورات لازم را ارائه کرده است و همچنین مقرر شد برای تامین سوخت به روش (RDF) اقدام شود. در ادامه عبدالوحید فیاضی، نماینده مردم محمودآباد و نور در مجلس دوازدهم، در گفت‌وگو با خبرنگار خانه ملت، با اشاره به ورود مجلس به چالش پسماندها، گفت: وزیر کشور باید مشخص کند چه میزان برای ساماندهی زباله‌های شمال کشور هزینه شده و این اعتبارات برای کدام یک از شهرهای شمالی کشور صرف شده است. وی با بیان اینکه نمایندگان شمال کشور در مجلس دوازدهم، مسئله ساماندهی زباله‌های شمال کشور را در اولویت اقدامات خود قرار داده‌اند، یادآور شد: جلسات متعددی با حضور وزیر کشور و رییس سازمان برنامه و بودجه برای حل معضل زباله‌های استان‌های شمال کشور برگزار شده است؛ خوشبختانه اعتبارات بودجه‌ای مناسبی نسبت به سال‌های گذشته برای حل معضل پسماندها اختصاص داده شده که نشان‌دهنده عزم جدی مجمع نمایندگان استان مازندران، برای ساماندهی معضل پسماندها در استان‌های شمالی کشور است.

حکایت پروژه‌های نیمه‌تمام طرح ساماندهی 
فیاضی با انتقاد از پروژه‌های نیمه‌تمام رهاشده طرح ساماندهی مسئله زباله‌های گیلان، تاکید کرد: متاسفانه برای این طرح‌ها، نه‌تنها مطالعات مناسب و کارشناسی صورت نگرفته، بلکه اعتبارات درستی نیز به آن اختصاص داده نشده است. سردرگمی در حل مسئله معضل پسماندها وجود دارد و ماجرا به گونه‌ای در دستور کار قرار گرفته که خروجی مطلوبی برای کنترل آنها وجود نداشته است. در مجموع، تاکنون مدیریت واحد و منسجمی در خصوص کنترل پسماندها وجود نداشته است. این نماینده مجلس دوازدهم، با تاکید بر اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان از گذشته اعلام آمادگی برای بهره‌برداری از زباله‌های استان‌های شمالی کشور داشته‌اند، تصریح کرد: اگر شرکت‌های دانش‌بنیان ورود جدی به این مسئله داشته باشند، قطعا این بحران به فرصتی استثنایی تبدیل خواهد شد. بهترین راهکار برای حل مسئله پسماندها، استفاده از دانش بومی به واسطه شرکت‌های بومی است.
فیاضی با تاکید بر اینکه هر منطقه از استان‌های شمالی کشور، معضلات و مشکلات خاص خود را در خصوص پسماندها دارد، ادامه داد: در حال حاضر، شیرابه سایت زباله‌های نور، پایین‌دست‌ها را تحت کنترل قرار داده است و متاسفانه تاکنون شاهد بهبود این وضعیت در این منطقه نبوده‌ایم. به‌رغم اینکه استاندارهای مختلفی اعلام کرده‌اند که این وضعیت را بهبود خواهند بخشید، اما تاکنون این مهم محقق نشده است. از دولت چهاردهم انتظار می‌رود این مسئله به صورت ویژه مورد بررسی قرار بگیرد. عضو مجمع نمایندگان استان مازندران در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از دپوی زباله در اطراف سواحل دریا، خاطرنشان کرد: مسئله زباله‌ها در شهر محمودآباد و شهرهای هم‌جوار آن، همواره یک چالش اساسی است. با تمام این تفاسیر، مهم‌ترین اصل در کنترل زباله‌ها و پسماندها، فرهنگ‌سازی است که باید همواره به آن توجه ویژه‌ای شود. در پایان باید بگوییم، باتوجه‌به اظهارات نمایندگان مردم در خانه ملت، مسئله پسماند در استان‌های شمالی کشور، ابعادی فراتر از یک مشکل منطقه‌ای پیدا کرده و نیازمند توجه و اقدام جدی در سطح ملی است، نمایندگان بر ضرورت تخصیص اعتبارات کافی، اصلاح روش‌های مدیریت پسماند، استفاده از فناوری‌های نوین و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای حل این معضل تاکید دارند و همچنین، فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی نیز به عنوان یکی از عوامل کلیدی در موفقیت طرح‌های مدیریت پسماند موردتوجه قرار گرفته است که امیدواریم با هم‌افزایی تلاش‌های دولت، مجلس و مردم بتوانیم گام‌های موثری در جهت حل این بحران و حفظ محیط‌زیست استان‌های شمالی کشور برداریم.