روابط ایران و ازبکستان در دوران ریاست‌جمهوری «کریم‌اف» به دلیل بدبینی‌هایی که در رابطه با نزدیکی ایران و تاجیکستان وجود داشت، شرایط مطلوبی را تجربه نکرد؛ اما با مرگ ناگهانی اسلام کریم‌اف در سال ۲۰۱۶ و روی کار آمدن شوکت میرضیایف، رییس‌جمهور جدید این کشور، اوضاع به‌کلی تغییر کرده و تغییر رویه محسوسی توسط او در حکمرانی این کشور اعمال شد.

افق روشن در روابط ایران و ازبکستان

آگاه: میرضیایف با برخورداری از سابقه بسیار طولانی کار اجرایی، ازجمله ۱۳ سال مسئولیت نخست‌وزیری و آگاهی از مشکلات عمیق و ساختاری این کشور، اصلاحات مختلفی را در عرصه‌های مختلف به اجرا گذاشت. در عرصه داخلی، اقداماتی نظیر مقابله با فساد، توجه ویژه به حوزه فناوری‌های نوین، ارتباطات و فناوری اطلاعات، توسعه صنعت گاز و پتروشیمی و نیز صنعت نساجی بر پایه ظرفیت بسیار عظیم تولید پنبه (طلای سفید) در دستور کار دولت او قرار گرفت. در عرصه سیاست خارجی نیز، «رویکرد تنش‌زدایی»، «سیاست درهای باز»، «ایجاد موازنه با قدرت‌های منطقه‌ای همچون ایران، ترکیه، هند و عربستان» و قدرت‌های بین‌المللی را در دستور کار قرار داد که نتیجه آن بهبود شایان توجه روابط ازبکستان با تاجیکستان، قزاقستان، روسیه، ایران و جهان غرب بود. در این راستا، به‌محض روی کار آمدن میرضیایف و سیاست‌های خروج از انزوای وی برای ازبکستان، جمهوری اسلامی ایران نیز کنار دیگر کشورها به بازسازی روابط خود با ازبکستان برآمد. روسای جمهور دو کشور در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی یک‌بار با یکدیگر دیدار کردند، در این راستا همچنین می‌توان به سفر عبدالعزیز کامل‌اف، وزیر امور خارجه ازبکستان به تهران و دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر وقت امور خارجه کشورمان در تهران در مهرماه سال ۹۶ اشاره کرد. در این دیدار مسائل روابط دوجانبه و چندجانبه، به‌ویژه مسائل منطقه‌ای با محوریت افغانستان مورد بحث و تبادل نظر دو کشور قرار گرفت. 
روابط با تندی یا کندی استمرار داشت، تا در سال ۱۴۰۰ دولتِ مردمی به ریاست سید ابراهیم رییسی روی کار آمد و فصل جدیدی از روابط کلید خورد، چرا که رویکرد دولت شهید جمهور بر «نگاه به شرق»، «سیاست همسایگی» و «دیپلماسی اقتصادی» استوار بود، به همین جهت فضایی فراهم شد تا روابط تهران و تاشکند سیر نزولی را رها کرده و شکل صعودی به خود بگیرد. در آن مقطع، حمایت ازبکستان از تغییر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای از وضعیت ناظر به اصلی، ادامه علاقه‌مندی به مشارکت در پروژه ترانزیتی افغانستان- ایران- هند از بندر چابهار و نیز رایزنی‌های سیاسی و امنیتی مداوم بین مقامات ایرانی و ازبک در رابطه با تحولات افغانستان و نوع مواجهه با دولت طالبان، ازجمله مواردی است که به‌روشنی گویای روابط ایران و ازبکستان بود.
دو کشوری که دارای اشتراکات فرهنگی متعددی هستند و منافع اقتصادی درهم‌تنیده زیادی نیز دارند. هرچند عمر دولت سیزدهم دوام نیاورد و پس از گذشت سه سال رییس جمهور فقید، مزد خدمات و فعالیت‌هایش را از حضرت حق دریافت کرد و به فیض شهادت نائل آمد؛ اما افق روشن در مسیر روابط ایران و ازبکستان ادامه یافت و ۲۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری نخست‌وزیر ازبکستان به تهران آمد و در مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد با «محمدرضا عارف» دیدار و گفت‌وگو کرد.
او همچنین ظهر روز گذشته با حضور در نهاد ریاست‌جمهوری به دیدار مسعود پزشکیان رفت و تا زمان تهیه گزارش جزییاتی از این دیدار مخابره نشد، اما آنچه باید به آن پرداخت و مهم ارزیابی می‌شود، همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور و نتایج مهمی که به همراه دارد، است. براساس گزارشی که در سایت سفارت ایران در تاشکند وجود دارد، از ابتدای برقراری روابط، تاکنون بیش از ۵۰ سند همکاری در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بین دو کشور به امضا رسیده است. از این اسناد قریب به ۱۰ سند مربوط به حوزه حمل‌ونقل، چهار سند در زمینه همکاری بین کتابخانه‌ها و نسخ خطی، چهار بیانیه اجلاس روسای محترم جمهور، ۱۲ یادداشت تفاهم کمیسیون مشترک، بیش از پنج سند مربوط به حوزه همکاری‌های سیاسی مانند استرداد مجرمین، همکاری‌های سیاسی، امنیتی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مابقی مربوط به همکاری‌های اقتصادی ازجمله یادداشت تفاهم تعرفه ترجیحی، همکاری‌های بازرگانی، گردشگری و اجتناب از اخذ مالیات‌های مضاعف بوده است.
ازبکستان با داشتن منابع غنی طبیعی، نیروی انسانی جوان و بازارهای روبه‌رشد، می‌تواند به یک شریک مهم برای ایران تبدیل شود. از سوی دیگر، ایران با تجربیات گسترده در زمینه‌های انرژی، صنعت، فناوری و زیرساخت‌ها می‌تواند به‌عنوان یک همکار راهبردی برای ازبکستان در نظر گرفته شود. البته ایران و ازبکستان در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا گام‌های مهمی در این زمینه‌ها بردارند. حتی در مقطع فعلی با اسنادی که به امضا رسید نحوه همکاری‌ها مشخص شد. همکاری‌هایی که بیشتر جنبه اقتصادی دارد.
پروتکل بین‌دولتی درخصوص اجرای مفاد توافق‌نامه تجارت ترجیحی میان وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران و وزیر سرمایه‌گذاری، صنعت و تجارت جمهوری ازبکستان، یادداشت تفاهم همکاری در حوزه قرنطینه و حفظ نباتات میان رییس سازمان حفاظت نباتات جمهوری اسلامی ایران و رییس آژانس قرنطینه و حفظ نباتات جمهوری ازبکستان، یادداشت تفاهم در زمینه همکاری در حوزه استانداردسازی حلال میان رییس سازمان ملی استاندارد ایران و رییس آژانس مقررات فنی جمهوری ازبکستان، سند سند همکاری بود که وزرا و مسئولان دو کشور در حضور محمدرضا عارف معاون اول رییس‌جمهور و عبدالله عارفوف نخست‌وزیر ازبکستان به امضا رساندند.
همچنین در این مراسم، نقشه راه بین‌دولتی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ازبکستان برای دوره ۲۰۲۷-۲۰۲۵ به امضا رسید.
رایزنی‌هایی مقام ارشد ازبکستان در پایتخت ایران نشان‌دهنده آن است که «جمهوری اسلامی ایران» مصمم به ارتقای روابط با این کشو در تمام زمینه‌هاست، حوزه فرهنگ هم یکی از حوزه‌ها را در بر می‌گیرد. بالاخره ایران و تاجیکستان پیوندهای فرهنگی و تاریخی، از ادبیات مشترک گرفته تا جشن‌هایی مانند نوروز دارند که می‌تواند فرصتی کم‌نظیر برای تقویت روابط دو کشور فراهم کند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.