آگاه: هر سال به مناسبت‌های مختلف محیط‌زیستی از این‌سو و آن‌سو خبر می‌رسد عرضه کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها و بازارهای میوه و تره‌بار ممنوع شده است و شهروندان باید کیسه‌های پارچه‌ای یا سبد خرید با خود بیاورند. اگر چنین امکانی هم برای خریداران وجود نداشت، برای دریافت کیسه پلاستیکی باید پول بپردازند. برای اجرای این طرح‌های موقتی، چند روزی کیسه‌های پلاستیکی از دسترس شهروندان دور می‌شود و بعد از چند روز دوباره همه چیز به حالت قبلی خود برمی‌گردد و مردم می‌توانند مشت مشت انبوه کیسه‌های پلاستیکی بردارند.
آخرین اظهارات درمورد کیسه‌های پلاستیکی را روز گذشته مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران مطرح کرد و گفت: حفظ محیط‌زیست و تشویق غرفه‌داران و شهروندان به کاهش مصرف کیسه پلاستیکی، یکی از دغدغه‌های سازمان مدیریت میادین میوه است.
مهدی بختیاری‌زاده با تاکید بر اینکه یکی از دغدغه‌هایی که در سازمان مدیریت میادین همیشه وجود داشته مسئله حفظ محیط‌زیست بوده است، گفت: به همین دلیل در راستای حفظ محیط‌زیست فرهنگ‌سازی در رابطه با استفاده از پاکت‌های کاغذی به جای کیسه‌های نایلونی و همچنین استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای کارهای خوبی در بازارها و میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران انجام شده است. به تمامی غرفه‌های آجیل و خشکبار بازارها و میادین شهرداری تهران تاکید شده است که برای فروش محصولات خود به جای کیسه‌های نایلونی از پاکت‌های کاغذی استفاده کنند.

پلاستیک در شکم ماهی‌ها
حقیقت این است که تجزیه یک کیسه پلاستیکی در طبیعت بسیار طولانی است. این کیسه‌ها به‌منظور یک‌بار استفاده برای حمل وسایل از فروشگاه، وسایل نقلیه و در نهایت به منازل در نظر گرفته شده‌اند و اغلب این کیسه‌ها اگر ضخامت کافی داشته باشند، برای ذخیره‌سازی پسماندهای خانگی استفاده مجدد می‌شوند و اگر بسیار نازک باشند در همان مرحله نخستِ استفاده دورریز می‌شوند. همچنین عملا تنها ۱۰درصد آنها در جهان بازیافت می‌شود.
کیسه‌های خرید پلاستیکی اغلب از پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند. پلی‌اتیلن پلیمری است که از زنجیره‌های بلند مونومر اتیلن تشکیل شده است و اتیلن از گاز طبیعی و نفت به دست می‌آید. پلی‌اتیلن معمولا پایدار و در برابر تخریب مقاوم است. اگرچه فیلم پلی‌اتیلن به‌طور طبیعی تکه‌تکه و تجزیه می‌شود اما انجام این کار می‌تواند چندین دهه طول بکشد. در این بین کیسه‌های پلاستیکی خرید می‌توانند مشکلات محیط‌زیستی متعددی ایجاد کنند. اگر کیسه‌های پلاستیکی پر از زباله باشند، نه‌تنها ظاهری نازیبا دارند، بلکه برای حیات‌وحش خطرناک هستند و حتی اگر در محل دفن بهداشتی دفع شوند، اکثر آنها به‌راحتی تجزیه نمی‌شوند.
علاوه بر این، گازهای مضر زیادی در طول تولید پلی‌اتیلن منتشر می‌شود که مشکلات جدی برای کارگران و همچنین محیط‎‌زیست ایجاد می‌کند؛ بنابراین بدون اتلاف وقت مردم باید به کیسه‌های پلی اتیلن نه بگویند چون ۸۰درصد زباله‌های دریایی پلاستیکی است و محیط‌زیست را آلوده کرده و به موجودات زنده آسیب می‌رساند. این زباله‌ها در دریا وارد زنجیره غذایی می‌شوند. امروز یکی از دغدغه‌های بسیاری از مردم و دوست‌داران محیط‌زیست مصرف بی‌رویه کیسه‌های پلاستیکی برای خرید روزمره است و این دغدغه در کشورهای درحال‌توسعه مشکل بزرگ‌تری نسبت به کشورهای توسعه‌یافته محسوب می‌شود، زیرا کشورهای توسعه‌یافته زیرساخت‌های مناسب‌تری برای جمع‌آوری زباله و بازیافت دارند همچنین مردم تشویق می‌شوند در صورت امکان از کیسه‌های خرید قابل استفاده مجدد استفاده کنند. این کمپین محیط‌زیستی منجر به پذیرش و سطح آگاهی خانوارها می‌شود و در پی آن سبکی از زندگی را توسعه می‌دهد که از محیط‌زیست به شکل مطلوب‌تری محافظت می‌کنند. پی بردن به میزان آگاهی مصرف‌کنندگان درباره پسماند و پلاستیک، اولین عامل برای سیاستگذاری در زمینه مدیریت مصرف کیسه‌های پلاستیکی است. به‌نظر می‌رسد که میزان آگاهی مصرف‌کنندگان در سراسر جهان درحال تغییر است. خرده‌فروشان در سراسر آمریکا گزارش می‌دهند که تقاضای مصرف‌کنندگان برای کیسه‌های قابل استفاده مجدد در حال افزایش است.

آیین‌نامه فراموش‌شده

همه این تحولات در محور کاهش تولید و مصرف این کیسه‌های پردردسر درحالی در دنیا رخ می‌دهد که در کشور ما بعد از سال‌ها کش‌وقوس تصمیم‌گیران آیین‌نامه کاهش پلاستیک آبانماه ۱۴۰۱ ابلاغ شده و مقرر شد تا روز زمین پاک ۱۴۰۳ لازم‌الاجرا شود. دوم اردیبهشت امسال هم گذشت و خبری از ابلاغ این آیین‌نامه نشد. 
مهدی خادم‌ثامنی، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان محیط‌زیست در این مورد گفت: آیین‌نامه کاهش پلاستیک آبان‌ماه ۱۴۰۱ ابلاغ شده و مقرر شد که طی یکسری اقدامات مقدماتی، شیوه‌نامه‌های ماده۲ و ماده۳ ازسوی وزارت اقتصاد و دارایی و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین و ابلاغ شود. طبق ماده۶، باید استاندارد ملی درخصوص کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر تدوین می‌کردیم که این کار با مشارکت دفتر تدوین سازمان ملی استاندارد انجام شد.
خادم‌ثامنی با اشاره به روند اجرای این آیین‌نامه گفت: برای اجرای این آیین‌نامه، سال گذشته جلساتی با فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های بزرگ برگزار شد و مقدمات لازم را آماده کردیم. درباره شیوه‌نامه اجرایی، باید تعاملاتی با وزارت دادگستری داشته باشیم تا سازمان تعزیرات حکومتی نیز در نحوه اجرایی شدن این آیین‌نامه همراهی کند. او ادامه داد: وزارت بهداشت نیز اعلام آمادگی کرده است، زیرا مضرات پلاستیک یکی از معضلاتی است که نه‌تنها محیط‌زیست بلکه سلامت انسان‌ها را به خطر انداخته است و باید اقدامات نهایی در این زمینه با همکاری دستگاه‌های مرتبط انجام شود.
خادم‌ثامنی درباره لازم‌الاجرا بودن این آیین‌نامه گفت: این مصوبه، آیین‌نامه اجرایی تاییدشده هیات دولت است و لازم‌الاجراست، اما زمان‌بر خواهد بود. او افزود: تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی اعتراضاتی داشتند و نگران اجرایی شدن این طرح هستند اما ما در اولین فرصت به دنبال راهکارهایی برای کاهش صدمات اقتصادی به آنان خواهیم بود. او سال گذشته با تاکید بر اینکه این آیین‌نامه چند ماهی به‌صورت آزمایشی اجرا شده است و تا روز زمین پاک به‌صورت قطعی لازم‌الاجرا خواهد شد، اعلام کرد: تا زمان نهایی‌شدن این آیین‌نامه، آموزش‌هایی برای فرهنگ‌سازی به مردم خواهیم داد. این آموزش‌ها از طریق رسانه‌ها و با مشارکت مردم خواهد بود، زیرا مردم مهم‌ترین حلقه در حذف کیسه پلاستیکی هستند. او همچنین به نگرانی دیگری که با اجرای این طرح به وجود می‌آید اشاره کرد و گفت: فروشگاه‌های زنجیره‌ای نگران هستند که با پولی کردن کیسه‌های پلاستیکی، مشتری‌های خود را از دست بدهند. اما لازم است بدانند در تمام کشورهای پیشرفته، دیگر کیسه پلاستیکی رایگان در اختیار مشتریان قرار نمی‌گیرد. او با اشاره به دلایل پولی کردن کیسه پلاستیکی گفت: فروش کیسه پلاستیکی در راستای حذف آن انجام می‌شود و نه به‌دلیل ارزش مالی آن، بلکه به‌خاطر این است که مردم بدانند با این کار مانع آلودگی محیط‌زیست می‌شوند و این کار برای افزایش سلامت و بهداشت شهروندان است.

چه باید کرد؟ 

در شرایطی که با اجرای چنین طرح زیست‌محیطی شهروندان، فروشگاه‌ها و تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی ناراضی خواهند شد، چه باید کرد؟ بی‌شک این‌بار هم نگاهی به شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان ایرانی می‌تواند راهگشای چنین مشکلی باشد. 
یکی از شرکت‌های فناور فعال در حوزه توسعه و تولید پلیمرهای سبز توانسته با فناوری ویژه ۹۹درصد محصولات خود را به خارج از کشور صادر کند. بله! فناوران یکی از شرکت‌ها توانست با رسوخ فناوری نانو به صنعت به فرمولاسیون کیسه‌های پلاستیکی تخریب‌پذیر دست یابد و این محصول در خارج از کشور با استقبال خوبی مواجه شد. 
این شرکت تولیدکننده کیسه‌های پلاستیک سازگار با محیط‌زیست است؛ محصولی که جزیی از زندگی مدرن ما شده است و از خریدهای خرد از میوه و تره بار گرفته تا مایحتاج اولیه زندگی نقش دارد ولی درعین‌حال ضربه‌های دیرپایش به محیط‌زیست سال‌هاست که وارد شده است. با پیشرفت علم و رسوخ فناوری‌های نانو به عرصه صنعت، فکر تولید کیسه‌های پلاستیکی سازگار با محیط‌زیست و تجزیه پذیر بسیار موردتوجه قرار گرفت و در بازار نیز اقبال اجتماعی پیدا کرد. این شرکت مستقر در منطقه آزاد ارس با بهره‌گیری از موقعیت منحصربه‌فرد اقتصادی منطقه، امروزه تولیدکننده موفق کیسه‌های پلاستیکی با بهره‌گیری از نانو فناوری شده است و با مدیریت استراتژیکی خود از صادرکنندگان نمونه استان آذربایجان شرقی و منطقه آزاد ارس شد. محصولات این فناوران با استفاده از مواد اولیه داخلی و با سفارش در تیراژهای بالا تولید می‌شود و در کنار بازار داخلی به کشورهای عراق، روسیه، گرجستان، ازبکستان و افغانستان نیز صادرات دارد.
از ویژگی‌های محصولات این شرکت می‌توان به مواردی چون غیرقابل نشت و نفوذناپذیر در مقابل ویروس و میکروب، خواص آنتی باکتریال هوشمند، داشتن مقاومت فیزیکی زیاد، داشتن رایحه گیاهان دارویی، مقاومت مطلوب حرارتی، تجزیه و تخریب‌پذیر بودن برای حفظ محیط‌زیست اشاره کرد. کیسه‌های کیسه زباله اتوکلاو آنتی باکتریال، نانو گونی تجزیه و تخریب‌پذیر با مقاومت فیزیکی بالا، کیسه فریزر با ماندگاری بیشتر میوه‌ها و سبزیجات در بیرون از یخچال، کیسه‌های مخصوص بسته‌بندی برای انواع مختلف صنایع سنگین و سبک و کیسه‌های مقاوم و ایزوله و آنتی باکتریال مخصوص زباله‌های بیمارستانی و لیوان یک بار مصرف آنتی باکتریال و تجزیه و تخریب‌پذیر از محصولات ویژه این شرکت فناور به شمار می‌رود.

دنیا چه کار می‌کند؟

تلاش برای کاهش مصرف این کیسه‌ها در مناطق مختلف جهان انجام شده و همچنان در حال انجام است. پیشبرد این تلاش به میزان توسعه‌یافتگی کشورها ربطی ندارد. تلاش‌های جالب و موفقی را در این زمینه در مناطق مختلف جهان مرور می‌کنیم:
آفریقای جنوبی: در میان کشورهای آفریقایی، آفریقای جنوبی اولین کشوری بود که با ممنوع کردن کیسه‌های پلاستیکی بسیار نازک و اعمال مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی اقدام کرد، پس از آن کنیا و اوگاندا از این روش پیروی کردند. به مرور اریتره، رواندا، سومالی و تانزانیا هم کیسه‌های پلاستیکی بسیار نازک را ممنوع کردند.
استرالیا: شورای حفاظت از محیط‌زیست و میراث ملی استرالیا هدفی را برای حذف تدریجی کیسه‌های یک‌بار مصرف تا پایان سال ۲۰۰۸ تعیین کرد. انجمن خرده‌فروشان استرالیا آیین‌نامه‌ای برای مدیریت کیسه‌های پلاستیکی به تصویب رساند که شامل تعهد سوپرمارکت‌های بزرگ به کاهش ۵۰درصدی کیسه‌های پلی‌اتیلن طی یک دوره دو ساله بود. 
چین: این کشور از سال ۲۰۰۸ استفاده از کیسه‌های پلاستیکی بسیار نازک را که به منبع اصلی زباله تبدیل شده است، به‌طور کامل ممنوع کرد. خرده‌فروشانی که این الزام را نقض می‌کردند به پرداخت تا ۱۰هزار یوان (۱۴۳۱ دلار) جریمه محکوم می‌شدند. 
انگلیس: از زمان شروع کمپین، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی یک‌بار مصرف در بریتانیا به شدت کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۵، قبل از اینکه این کمپین مورد توجه گسترده قرار گیرد، هر فرد به‌طور متوسط ​​سالانه از ۱۴۰کیسه پلاستیکی استفاده می‌کرد. در سال ۲۰۲۲، این تعداد به ۱۰کیف برای هر نفر در سال کاهش یافته است. 
مالزی: در قاره آسیا یکی از کشورهای موفق در این زمینه که با برنامه‌ریزی توانست کاهش چشمگیری در میزان مصرف این کیسه‌ها داشته باشد مالزی بوده است. تلاش مالزی برای کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی زمانی آغاز شد که ایالت پنانگ در سال ۲۰۰۹ استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را در فروشگاه‌ها در روزهای دوشنبه ممنوع کرد.

گامی برای کاهش مصرف کیسه پلاستیکی

۱- همراه داشتن کیسه‌های خرید قابل استفاده دوباره شخصی، مانند کیسه‌های پارچه‌ای و کیف‌هایی که از الیاف طبیعی ساخته شده‌اند.
۲-امتناع از استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و دیگراقلام پلاستیکی یک‌بارمصرف مانند نی و لیوان‌های یکبارمصرف.
۳-انتخاب وسایلی که بسته‌بندی پلاستیکی کمتری دارند.
۴-توضیح اینکه چرا این کار را انجام می‌دهید، به روشی دوستانه، شاید دیگران نیز به این کار تشویق شوند.
۵-گرفتن سلفی، عکس یا ویدیو از تجربه خود و ارسال آن در شبکه‌های اجتماعی.
۶-تخلیه پلاستیک، شیشه و کاغذ مصرف‌شده، مستقیما به ظرف بازیافت خود، بدون استفاده از کیسه پلاستیکی.
۷-دفع زباله‌های آلی را در ظروف مربوطه خود در کیسه‌های آلی یا زیست تخریب‌پذیر.