آگاه: بر اساس این نظرسنجی، برنامه «جوکر۲: طبقه بیست‌ویک» توانسته با اختلاف چشمگیری به عنوان پرمخاطب‌ترین برنامه نمایش خانگی محصول حال‌حاضر پلتفرم‌ها معرفی شود. این رئالیتی‌شو موفق شده است ۱۳درصد بیشتر از سایر برنامه‌ها مخاطب جذب کند و جایگاه نخست را به خود اختصاص دهد. این برنامه با تعداد بالای مخاطبان پیگیر، فاصله زیادی با سایر برنامه‌های پخش شده در سرویس‌های وی‌اودی (VOD) به عنوان پربیننده‌ترین رئالیتی‌شو به دست آورده است. بینندگان «جوکر۲» با افزایش ۶درصدی نسبت به نظرسنجی شهریورماه از ۲۰.۵درصد به ۲۷درصد در مهرماه رسیده است. این افزایش را شاید بتوان نشان‌دهنده استقبال بیشتر از رقابت کمدین‌های مرد نسبت به رقابت کمدین‌های زن در این فصل نسبت داد.
پس از جوکر، برنامه گفت‌وگومحور «شب‌آهنگی» با ۱۵درصد مخاطب در رتبه بعدی پرمخاطب‌ترین برنامه نمایش خانگی قرار دارد؛ درنهایت جایگاه سوم، «گل یا پوچ» با جذب ۹درصد مخاطب قرار دارد و مهران مدیری نتوانسته است آنقدر که باید و شاید موفق عمل کند؛ هرچند بسیاری از مخاطبان نسل‌های جوان با آن ارتباط برقرار کردند.
«سرگیجه» نیز با اینکه از پلتفرم‌های مختلف پخش می‌شد اما نتوانسته بیشتر از سه درصد مخاطبان را با خود همراه کند. مخاطبان کمتر از سه‌درصدی رئالیتی‌شوی گفت‌وگومحور «۳۵میلی‌متری» و رئالیتی‌شوی اقتصادی «کارمانی» نیز در این گزارش جلب توجه می‌کند. در رقابت میان سریال‌ها فصل سوم «زخم کاری» تولید شده در فیلیمو عنوان پرمخاطب‌ترین سریال نمایش خانگی را به خود اختصاص داده است.
«داریوش» در فیلم‌نت نیز که تا نیمه شهریورماه ۱۱درصد مخاطب داشت، توانست در مهرماه به ۱۴درصد مخاطب دست پیدا کند. سریال جدید فیلیمو یعنی «بازنده» که پخش آن پس از زخم کاری شروع شد تا آخر مهرماه نتوانست مخاطب زیادی جذب کند. سریال «غربت» نماوا نیز پس از پخش مجدد، نتوانست مخاطب قابل‌توجهی را به خود جلب کند. دیگر سریال کم‌مخاطب این لیست، «لالایی» فیلیمو با کمتر از هفت‌درصد بیننده است.
سریال «گردن‌زنی» نیز در حالی کمتر از ۶۰درصد مخاطب پیگیر دارد که سایر سریال‌ها به‌طور میانگین بیش از ۷۰درصد مخاطب ثابت دارند. کیفیت پایین این سریال، به‌تدریج از تعداد مخاطبان ثابت این سریال کاسته است.
تماشای قانونی و غیرقانونی محصولات
در بخش محصولات غیرنمایشی، پلتفرم فیلیمو نسبت‌به سایر پلتفرم‌ها برتری قابل توجهی دارد اما در بخش سریال‌ها، به‌ویژه بعد از پخش قسمت‌های پایانی سریال «زخم کاری: انتقام» از فیلیمو، جایگاه فیلم‌نت تقویت شده است. احتمالا فیلم‌نت درحال‌حاضر پربیننده‌ترین سریال‌های نمایش خانگی را در اختیار دارد.
طبق نتایج نظرسنجی، میزان تماشای قانونی محصولات فیلم‌نت به‌طور قابل توجهی از تولیدات فیلیمو بیشتر است. این تفاوت احتمالا به‌دلیل دردسترس‌بودن تولیدات فیلم‌نت در پلتفرم‌های کم‌هزینه‌تری مانند روبیکاست. براساس نتایج نظرسنجی حدود دوسوم مخاطبان نمایش خانگی محتوای موردعلاقه خود را از طریق منابع غیرقانونی مانند ماهواره یا دانلود از تلگرام تماشا می‌کنند. همین موضوع می‌تواند توجیه‌کننده تصمیم پلتفرم‌ها به پخش آگهی در حین پخش برنامه‌ها باشد. بااین‌حال، هنوز می‌توان انتظار داشت که سرویس‌ها به‌تدریج هزینه اشتراک خود را همزمان با پخش آگهی کاهش دهند.
تحلیل نظرسنجی متا
اینکه «جوکر» پربیننده‌ترین برنامه در حال پخش ازVOD ها شده به همان دلیل است که گیشه سینمای ایران هم این روزها در دست سینمای طنز و کمدی است و حتی اگر متخصص این حوزه هم نباشی با یک نگاه سرسری متوجه می‌شوی که انتخاب اول مردم در شرایط فعلی این است که سر خود را با یک چیزی گرم کنند حالا می‌تواند «زودپز» رامبد جوان باشد یا «جوکر» احسان علیخانی یا «گل یا پوچ» مهران مدیری. اما نکته قابل‌تامل میزان مخاطبان و کیفیت آثار است. آیا رقم ۲۷درصد، رقم قابل‌قبولی برای پربیینده شدن یک برنامه است یا خیر؟ کیفیت و ژانر این برنامه پربازدید چطور است؟ و مرز میان طنز و کمدی با لودگی و بدسلیقگی کجاست؟
نکته مهم دیگر اینکه با وجود رغبت مخاطب به نمایش خانگی به جای تماشای تلویزیون به نظر می‌رسد کیفیت آثار تولید شده در این عرصه هم علی‌رغم تعداد زیادشان راضی‌کننده نبوده است، نه برای مخاطب نه سازندگان. احمد شکرچی، جامعه‌شناس معتقد است: برای ما به‌واسطه سابقه تاریخی‌مان طنز یکی از راه‌هایی بوده که به‌وسیله آن حرف‌هایی می‌زدیم که نمی‌توانستیم به‌صورت مستقیم به زبان بیاوریم.
آدم‌ها به‌خاطر اینکه نمی‌توانستند حرف‌هایی را در حوزه عمومی، صراحتا و به‌صورت آشکار بزنند، آن را در لفافه و کنایه می‌گفتند. او ادامه داد: ما مدام در زندگی روزمره خود با کنایه‌های طنزآمیز صحبت می‌کنیم و این اتفاق هم فقط به‌خاطر تاریخ استبدادی نیست و ممکن است به خاطر نوع و سبک روابط اجتماعی‌مان هم باشد که اینگونه رفتار می‌کنیم و برای اینکه فضا تلخ نشود آن را به شوخی بیان می‌کنیم.
شکرچی با بیان اینکه کمدی زمینه مساعدی را ایجاد کرده که مخاطبان آن حرف‌هایی را بشنوند که کنایه‌ای به کسی دارد یا به یک موضوعی که آدم‌ها در حالت عادی از آن صحبت نمی‌کنند، ادامه داد: کمدی، ابزاری است برای بیان حرف‌هایی که نمی‌توان گفت یا نسبت دادن به چیزهایی که نمی‌توانیم بگوییم ولی از آن ناراحت هستیم.
کمدی، کارکرد تسکین آلام و دردها را دارد
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه یکی از کاربردهای اولیه هر رسانه‌ای سرگرمی است، گفت: آدم‌ها همان‌قدر که به سرگرمی نیاز دارند به آگاهی، خبر و آموزش هم نیاز دارند.
سبک زندگی روی تمامی این تفریحات تاثیرگذار است، در این تنوع سبک زندگی آنهایی که وقت، هزینه و سابقه متفاوت‌تری داشته باشند ممکن است آخر هفته خود را به دیدن یک نمایش یا فیلم بگذرانند. کمدی، کارکرد تسکین آلام و دردها را دارد و برای فراموشی و فرار از خستگی و پیچیدگی‌هایی که در روز آدم‌ها با آن مواجه هستند، اتفاق می‌افتد. این از نگاه مصرف‌کننده است ولی در این مورد باید به نگاه تولیدکننده هم توجه کنیم که می‌گویند ما باید کالایی را عرضه کنیم که مصرف‌کنندگان انبوه، متوجه وضعیتی که در آن هستند نباشند و سرکار بروند و بعد از کار، از فرهنگ استفاده کنند و دوباره از فردا همان چرخه را ادامه دهند.شکرچی همچنین ادامه داد: در نگاهی کلی می‌توان گفت کسانی رسانه‌ها را در دست دارند که منابع قدرت و ثروت را هم در اختیار دارند. خلاصه اینکه ما همه دوست داریم بعضی وقت‌ها از دیدن فیلمی لذت ببریم و اگر فیلمی از یک سطح فرهنگی و علمی پایین‌تری برخوردار باشد ولی از دیدن آن لذت ببریم و خوش بگذرد به دیدن آن می‌رویم. ما وقتی رسانه را تماشا می‌کنیم ترجیح می‌دهیم درعین‌حال به ما خوش هم بگذرد و اگر این گونه نیست پس می‌رویم به انجام کارهای جدی‌ترمان می‌پردازیم. این حس خوش گذشتن در تمام فیلم‌های کمدی وجود دارد چه فیلم گیشه‌ای باشد که به سمت ابتذال رفته باشد، چه فیلمی که می‌خواهد سطح بالایی داشته باشد و علاوه بر خوش گذشتن سعی دارد که ویژگی انتقادی هم داشته باشند. با این حساب شاید انتشار نتایج چنین آمار و نظرسنجی‌هایی فرصت خوبی برای آسیب‌شناسی فضا و سلیقه حاکم بر جامعه باشد. وجود ژانر طنز و کمدی واقعیتی غیرقابل انکار است اما اینکه ژانر غالب در جامعه شود آن هم با مخاطب ۲۷درصدی موضوعی است که جای فکر دارد.
نظر شما