آگاه: به‌طور خاص، در ۶ماهه اول سال جاری، حدود ۴۰درصد از محصولات سایپا و ۲۰درصد از محصولات ایران‌خودرو در مراجعه نخست به مراکز معاینه فنی مردود شده و به رفع نقص نیاز داشته‌اند. این مسئله نگرانی‌هایی را درمورد کیفیت تولید خودروهای داخلی و نظارت بر فرآیندهای تولید آنها ایجاد کرده است. باتوجه‌به اینکه خودروهای زیر چهار سال ساخت مشمول دریافت معاینه فنی نیستند اما برخی از آنها به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده و در آزمون‌ها رد شده‌اند، این سوال مطرح می‌شود که چرا نظارت کافی بر کیفیت تولید این خودروها صورت نمی‌گیرد؟ بر اساس آمارها در ۹ماه گذشته، حدود یک‌میلیون و ۱۰۴هزار دستگاه خودرو به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد، ۱۲درصد به‌دلیل داشتن نقص آلایندگی مردود شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده ضرورت بهبود کیفیت تولید و افزایش نظارت بر فرآیندهای تولید خودرو در کشور است.

چالش‌های خودروهای غیراستاندارد 
این چالش‌ها نگرانی‌های زیادی را درمورد ایمنی و تاثیرات زیست‌محیطی خودروهای تولید داخل برانگیخته است. یکی از مشکلات عمده‌ای که باعث مردودی خودروهای جدید در آزمون معاینه فنی می‌شوند مشکلات آلایندگی است. بسیاری از خودروهای جدید داخلی حتی در سال‌های اولیه استفاده، استانداردهای آلایندگی را رعایت نمی‌کنند. این امر به افزایش آلودگی هوا، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند تهران، منجر شده است. نقص در ترمز و سیستم تعلیق یکی دیگر از مشکلات این خودروها است. برخی خودروها با وجود جدید بودن، در آزمایش‌های مربوط به ترمز و سیستم تعلیق رد می‌شوند که این موضوع تهدیدی برای ایمنی جاده‌ای به شمار می‌رود. اشکالات در سیستم‌های الکترونیکی و سنسورها نیز از دلایل رایج ردشدن این خودروها در مراکز معاینه فنی است. استفاده از مواد اولیه نامرغوب و قطعات با کیفیت پایین باعث کاهش دوام و عملکرد خودرو می‌شود. بسیاری از گزارش‌ها به تاثیر این عامل بر خرابی‌های زودهنگام قطعات این خودروها حکایت دارد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که نظارت دقیق‌تر بر فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت در کارخانه‌ها می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند. از سوی دیگر، استانداردهای سختگیرانه‌تری برای تولید خودرو باید اعمال شود تا این مشکلات در مراحل اولیه تولید شناسایی و رفع شوند.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ورود خودروسازان خارجی یا ایجاد رقابت در بازار داخلی می‌تواند فشار بیشتری بر تولیدکنندگان داخلی برای بهبود کیفیت وارد کند. اما آنچه واضح است این است که در صورت ادامه وضعیت کنونی، احتمال افزایش نارضایتی عمومی از کیفیت خودروهای داخلی و کاهش اعتماد به تولیدات داخلی وجود دارد. همچنین، هزینه‌های نگهداری و تعمیر خودروها برای مصرف‌کنندگان افزایش خواهد یافت.

سهم خودروهای داخلی در مردودی معاینه فنی
سیدمحمدمهدی میرزایی قمی، مدیر عامل سازمان معاینه فنی می‌گوید: در ۹ماهه نخست سال۱۴۰۳، بیش از یک‌میلیون و ۱۰۴هزار خودرو به مراکز معاینه فنی در تهران مراجعه کرده‌اند که از این تعداد، ۸۵۸هزار دستگاه در نخستین مراجعه بودند. بر اساس تحلیل‌های انجام شده، ۱۲درصد از این خودروها به‌دلیل نقص آلایندگی مردود شدند. اگر این آمار را به خودروهایی که در شهر تهران مشمول معاینه فنی می‌شوند (حدود سه‌میلیون و ۵۰۰هزار تا سه‌میلیون و ۷۰۰هزار دستگاه) تعمیم دهیم به این جمع‌بندی می‌رسیم که در سطح شهر درحال‌حاضر یک‌میلیون دستگاه خودرو داریم که دارای نقص فنی هستند و از این یک‌میلیون، در حدود ۵۰۰هزار دستگاه شامل نقص آلایندگی هستند که در تشدید آلودگی هوا نیز موثرند.
میرزایی‌قمی تاکید می‌کند: براساس قانون خودروهای کمتر از چهارسال سن، معاف از اخذ معاینه فنی هستند ولی طبق مصوبه شورای شهر تهران، خودروهای نویی که از طریق مراکز معاینه فنی شهر تهران اقدام به اخذ معاینه فنی عادی کنند مشمول ۱۰درصد تخفیف در عوارض سالانه می‌شوند و اگر معاینه فنی برتر دریافت کنند مشمول ۲۰درصد تخفیف می‌شوند. به همین دلیل برخی از خودروهای با سن کمتر از چهارسال به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند؛ براساس آمارها در سال گذشته ۱۴هزار و ۳۰۰دستگاه خودرو غیرمشمول به مراکز مراجعه کردند که ۲۰درصد از آنها در مراجعات نخست مردود شده بودند؛ بنابراین، این ابهام وجود دارد که چرا خودرویی که تازه تولید شده و سن آن کمتر از چهارسال است و مشمول دریافت معاینه فنی نیست، در آزمون‌های معاینه فنی رد می‌شود؟ به گفته او، در ۶ماهه ابتدای سال۱۴۰۳ نیز مراجعات خودروهای با سن بالاتر از چهارسال و مشمول معاینه فنی را بررسی کردیم. با توجه به اینکه دو کارخانه عمده خودروساز ایران خودرو و سایپا در کشور داریم، براساس محصولات تولیدی این دو کارخانه تحلیل معاینه فنی انجام دادیم و خروجی آن بدین ترتیب است که حدود ۴۰درصد از محصولات سایپا در مراجعات نخست به مراکز معاینه فنی مردود شدند و بالغ بر ۲۰درصد از محصولات ایران خودرو در مراجعات نخست مردود شدند؛ البته در مراجعات اول، عیوب این خودروها مشخص شده و رفع نقص ازسوی مالکان آنها صورت گرفته است. فارغ از این دو کارخانه، طبق آمارها ۲۹درصد مردودی در مراجعات مراکز معاینه فنی شهر تهران داشتیم که بعد از رفع نقص مجددا به مراکز مراجعه کردند و میزان مردودی‌ها به پنج‌درصد کاهش پیدا کرده است. او تاکید می‌کند: در بین خودروهای سواری، پراید با ۴۵درصد، ساینا با ۴۰درصد و پژو۴۰۵ با ۳۰درصد بالاترین آمار مردودی را دارند. همچنین در میان وانت‌ها، بیش از ۵۰درصد در نخستین مراجعه مردود می‌شوند، به‌ویژه مدل آریسان که ۶۲درصد مردودی را تجربه کرده است.
میرزایی‌قمی پیشنهاد می‌دهد که سن معاینه فنی خودروهای نو از چهار به دوسال کاهش یابد تا با دوره گارانتی خودروها همخوانی داشته باشد. او ادامه می‌دهد: در بحث خودروهای خارجی یا وارداتی نیز فارغ از اینکه مربوط به کدام کشور هستند، حتی خودرو سایر کشورهای آسیایی را که به ایران وارد شدند در نظر بگیریم، میزان مردودی محصولات مشابه داخلی برابر ۰.۳درصد بوده که اختلاف زیادی با میزان مردودی خودروهای تولید داخل دارد. او معتقد است افزایش نظارت بر کیفیت تولید خودروها به‌ویژه برای محصولات دو خودروساز بزرگ کشور (ایران‌خودرو و سایپا)، به‌منظور کاهش میزان مردودی‌ها و ارتقای کیفیت خودروها بسیار اهمیت دارد. اما نکته اینجاست که با وجود استانداردهای جهانی و تجهیزات به‌روز در مراکز معاینه فنی تهران، چرا تنها ۳۷درصد از خودروهای پلاک تهران برای معاینه فنی مراجعه می‌کنند؟ این مسئله نیازمند بررسی و نظارت بیشتری است. میرزایی‌قمی تاکید می‌کند: باتوجه‌به آمارهای استخراج‌شده از سامانه ملی معاینه فنی سیمفا، می‌توان سیاست‌ها و برنامه‌های بهتری برای کاهش آلودگی هوا و افزایش ایمنی خودروها طراحی کرد.