آگاه: رشد ادبیات کودکان اسلامی که در دیاسپورا (در اینجا سرزمینهای غیر اسلامی) نوشته و تولید شدهاند از شاخصههای مهم رشد و توسعه ادبیات اسلامی است. این ادبیات به عنوان شیوهای برای مذاکره فرهنگی از اهمیت ویژهای برخوردار است. ادبیات اسلامی به زبان انگلیسی، از یک سو و در مراحل اولیه خود، به عنوان دفاع از مبانی دینی در یک زمینه اجتماعی-فرهنگی تهدید آمیز یا غیر دوستانه با مبانی دینی، تعریف میشود که این ادبیات اسلامی در برابر آن به مثابه فرایند ایمنی بسیج میشود. در چنین جنبههایی، ادبیات کودکان اسلامی اساسا الگوهای ادبی محتاطانه و محافظهکارانه اجتماعی را در جهان عرب یا مسلمان بازتولید میکند. از سوی دیگر، میتواند قالب اشکال سنتی تعلیم و تربیت اسلامی و شیوههای یادگیری غیرمستقیم را دستخوش تغییر و تحول کند و به نفع تعلیم و تربیت دینی باشد که از طریق آن عقیده و عمل اسلامی به عنوان یک ساختار منطقی و فرهنگی انعطافپذیر برای زندگی برجسته شده و مورد توجه فرهنگ مقصد قرار میگیرد. در حال حاضر، ادبیات در یک روند توسعه سریع قرار دارد.
فضیلتهای اصلی مذهبی به طور فزایندهای از طریق بازنمایی واضح روایی و گرافیکی و در تخصیص فراگیر قالبهای ادبی اروپایی-آمریکایی مانند داستان پلیسی، دنیای ورزش، کتاب کمیک، افسانه و قصه به صحنه میآیند. چنین قالبهای نوآورانهای، تصاویر فراگیر فرهنگی از یک جامعه دیاسپوریک را به نمایش میگذارند.
یکی از بسترهایی که در سطح بینالمللی تنها به کتابهای مسلمانان میپردازد، جایزه Muslim Bookstagram (MBA) است که یکی از جایزههای سالانهای است که به بیان خودش «جشن صداهای مسلمان در انتشارات» است. این جایزه از ناشران جریان اصلی، ناشران اسلامی یا نویسندگانی که خود منتشر می کنند، دعوت میکند تا آثارشان را در معرض داوری و توجه قرار دهند. این جایزه، اجتماعی برای منتقدان، نویسندگان و مخاطبان است تا بیشتر درباره کتابهای مسلمانان گفتوگو کنند و از آن میان بتوانند دست به انتخاب کتاب بزنند. این یک جامعه فعال از خوانندگان، نویسندگان، کتابداران، صاحبان کتابفروشی و نیز، همه کسانی است که علاقهمند به کتاب هستند. در این فضا، بررسی و نقد کتابها به اشتراک گذاشته میشود، نشریات جدید و قدیمی برجسته میشوند و بحثهای عمیقی درباره انتشار، بازنمایی و داستاننویسی انجام میشود. Muslim Bookstagram هم به فضایی برای گفتوگوهای ارزشمند تبدیل شده است و هم منبعی برای والدین مسلمان و دیگر افراد علاقهمند به ادبیات است.
پرفروشهای ادبیات کودکان در جهان
برای والدین مسلمان ساکن آمریکا، تربیت مذهبی، دغدغهای شده که از سنین پایین به آن اهتمام میورزند. در همین راستا، کتابهایی که معیارهای مورد نیاز را دارند
به سرعت مورد توجه قرار میگیرند و فروشی حتی بیش از کتابهای مسیحی را تجربه میکنند. چند کتاب زیر از پرفروشترین کتابهای کودک انگلیسی زبان در ۲۰۲۴ بودهاند:
بیست قهرمان بزرگ اسلام
گروه سنی: ۷ تا ۱۱ سال
امتیاز ۴.۶ از ۵
در عصر «سوپرمن» و «اسپایدرمن» نویسندهای بنگلادشی سعی کرده روایتی متنوع از «اسطورههای قهرمان مسلمان» ارائه دهد. قهرمانهایی که نه فقط برای نجات ضعیفان میآیند، که از تاسیس قدیمیترین دانشگاهها تا شکست امپراطوری آلمان را در بر میگیرند. از ابنسینای ایرانی تا لوبنیقرطبیه در این کتاب معرفی میشوند. تغییر باورهای غلط یک قهرمان این کتاب بسیار مورد نیاز کودکان را با داستانهای ۲۰ قهرمان مشهور و کمتر شناخته شده مسلمان که پیشگام بودند، توانمند میکند. آیا داستان زنی که موسس قدیمیترین دانشگاه در حال فعالیت است را میدانید؟ شما نیوتن و انیشتین را میشناسید اما آیا نام ابن سینا و لوبنی قرطبیه را شنیدهاید؟ آیا از فرمانده زن نیروی دریایی شنیدهاید که ارتش هلند را شکست داد... دو باره تعجب خواهید کرد اگر بدانید همه آنها مسلمان بودند! اینها تنها نمونههایی از هزاران زن و مرد مسلمان شجاع در طول تاریخ است که باورها و دستاوردهایشان به تغییر جهان برای نسلهای آینده کمک کرد. آنها پیشگامانی هستند که درهای آموزش را باز کردند، اکتشافات قابل توجهی انجام دادند، برای حقوق زنان جنگیدند، ارتشهای قدرتمندی را رهبری کردند و به رویاهای خود ایمان داشتند. در اهداف نوشتن داستانهای ۲۰ قهرمان مسلمان توانا آمده است: دادن الگوهای مختلف به کودکان، افزایش حضور مسلمانان در کتابهای کودکان، تغییر تصورات غلط درباره یک قهرمان واقعی. این کتاب برنده جوایز Muslim Bookstagram (بهترین کتاب غیرداستانی کودکان ۲۰۲۱) و نیز برنده جایزه کتاب درجه میانی انتخاب خواننده فوفکی ۲۰۲۱ بوده است.
من به خدا باور دارم
گروه سنی: ۵ تا ۱۰ سال
امتیاز: ۴.۶ از ۵
قصه مواجهه دو زرافه درون شکم مادر با دنیای نادیده بیرونی؛ داستانی الهیشناسانه که یکی از دوقلوها پرسشگر و دیگری پاسخگویی با ایمان است. کیکی و گیگی، قرار است در این داستان کودکانه، ابزاری برای پاسخ سوالات کودکان درمورد خدا و آفرینش باشند و ایمان آدمبزرگها را به آنها توضیح بدهند.
داستان علی و سامی؛ یکی که بهخدا ایمان دارد و دیگری که ایمان ندارد. سامی به خدا اعتقاد ندارد زیرا نمیتواند او را ببیند. علی دیدگاهی کاملا متفاوت دارد. او میخواهد طرز فکر خود را با سامی در میان بگذارد اما چگونه؟ پس از اندکی تامل، علی راهی خلاقانه پیدا میکند و پیشنهاد میکند که برای سامی داستانی تعریف کند؛ آیا داستان «دو بچه زرافه در انتظار تولد» به سامی کمک میکند تا مفهوم ایمان و وجود خدا را بهتر درک کند؟
این کتاب بر اساس داستان معروف آیا مادر وجود دارد (آیا زندگی پس از تولد وجود دارد، نوشته نویسنده پابلو جی. مولینرو) است. نسخه کوتاهی از این داستان به سراسر جهان سفر کرده و بیش از یک میلیون بار در شبکههای اجتماعی به اشتراک گذاشته شده است. آنقدر این داستان را دوست داشتیم که تصمیم گرفتیم آن را اقتباس کنیم و با بچههای مسلمان به اشتراک بگذاریم.
داستان اصلی درباره بحث بین دو جنین در داخل رحم مادرشان است. این دو نوزاد در مورد زندگی پس از تولد صحبت میکنند و به این فکر میکنند که آیا مادر در بیرون وجود دارد یا خیر. تبادلات بین این دو پر از معنا است و بزرگسالان و کودکان را وادار می کند تا عمیقا در مورد مفهوم وجود خدا و نفس زندگی تامل کنند. درباره چالشهای نوشتن و تصویرسازی این کتاب آمده است: ایجاد این داستان برای کودکان یک چالش باورنکردنی بود. در واقع، کشیدن یک بحث سختترین کار بود. به همین دلیل است که ما از لوئیس پرز، یکی از با استعدادترین تصویرگران موجود در جهان، خواستیم تا این تبادل را به زیبایی به تصویر بکشد. علاوه بر این، برای اقتباس از داستان برای کودکان، جنینهای انسان با بچه زرافهها جایگزین شدهاند که حسی خیالانگیز به کودکان میدهد.
دوستام گوشت خوک میخورن. منم بخورم؟
گروه سنی: ۶ تا ۸ سال
امتیاز: ۴.۳ از ۵
احمد، پسر کوچک مسلمان و کنجکاوی است که تعجب میکند چرا نمیتواند گوشت خوک بخورد در حالی که دوستانش در مدرسه از ژامبون و بیکن فلفلی لذت می برند. او مسئله را برای مادربزرگاش توضیح میدهد. او علاوه بر توضیح خداناپسندانه بودن این کار، سعی میکند توضیحاتی علمی نیز در مورد گوشت خوک بدهد که این حکم، آنطور که درباره آن میگویند عجیب و دور از ذهن به نظر نرسد. احمد که مصمم به این موضوع است، از مادربزرگ خردمندش میپرسد. او نه تنها دلایل دینی را از قرآن توضیح میدهد، بلکه بینشهای علمی جذابی را نیز معرفی میکند. احمد از طریق گفتوگویشان اهمیت پیروی از ایمان خود و احترام گذاشتن به دیگرانی را که ممکن است انتخاب متفاوتی داشته باشند، میآموزد. این داستان به زیبایی آموزههای اسلامی را با دلایل علمی ترکیب میکند تا توضیحی جامع ارائه دهد و به بچهها کمک میکند هر دو جنبه معنوی و عملی را توامان درک کنند. همچنین، پذیرش و تفاهم را آموزش میدهد. احمد نه تنها در مورد ایمان خود بلکه در مورد احترام به تفاوتها نیز میآموزد و آن را به ابزاری عالی برای پرورش ذهن باز در خوانندگان خردسال تبدیل میکند. علاوه بر این، این داستان بهعنوان یک شروع مکالمه عالی در مورد ارزشها و اعمال اسلامی عمل میکند و آن را برای داستانهای خانوادگی یا خواندن قبل از خواب ایدهآل میکند. تصاویر جذاب و رنگارنگ سفر احمد نیز به داستان زندگی میبخشد و تخیلات کودکان را به تصویر میکشد و آنها را سرگرم میکند.
وقتی گربه شکر گزاری را یاد گرفت
گروه سنی: ۴ تا ۸ سال
امتیاز: ۴.۹ از ۵
سلیم نام گربهای است که در داستانی الهامبخش، مفهوم شکرگزاری از خداوند در همه جنبههای زندگی را یاد میگیرد. داستانی که تلاش کرده اهمیت شکرگزاری و دلیل آن را در قالب عبارت «الحمدلله» جا بیندازد. در معرفی این کتاب در فروشگاه آمازون آمده: به سلیم گربه بپیوندید، زیرا او دارد با اهمیت «الحمدالله» آشنا میشود که یادآوریای برای قدردانی از نعمتهای زندگی خود، چه بزرگ و چه کوچک و شکرگزاری همیشگی خداوند است. این داستان آهنگین پر از تصاویر زیبا، کودک شما را با مفهوم «الحمدلله» و دلیل اینکه چرا باید آن را در تمام جنبههای زندگی خود بگوییم، آشنا میکند و خردسالان مسلمان را تشویق میکند تا زندگی خود را با نگاهی تازه ببینند و نعمتهای خود را در حین شکرگزاری از خداوند بشمارند.
این کتاب با حضور یک شخصیت گربه دوست داشتنی به نام سلیم، یک درس اخلاقی مهم را به شیوهای سرگرمکننده آموزش میدهد.
نظر شما