خاموش از کنار آن عبور می‌کنیم

در تاریخ سی ام اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۳ رهبر انقلاب سیاست‌های کلی «جمعیت» را که براساس بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ کردند.

راز خدمت بی‌منت

در این یک سالی که از واقعه دردناک و تلخ شهادت رییس‌جمهور خدمتگزار کشورمان و همراهانش می‌گذرد، تحلیل‌ها و بحث‌های متفاوتی در باب شاخصه‌های اخلاقی و مدیریتی شهید رئیسی صورت گرفته است و هر کس سعی کرده است از زاویه‌ متفاوتی به این موضوع بپردازد. قطعا صحبت‌کردن و تحلیل پیرامون یکی از جامع‌الاطراف‌ترین مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته کاری سخت و نیاز به شناخت دقیق دارد؛ اما در همین راستا یک نکته نیازمند توجه بیشتری است و آن هم نسبت آن شهید با مردم و مقوله خدمت‌رسانی و تلاش است.

سرمقاله

درنگی بر فرامتن یک پیام تاریخی

مرتضی مفیدنژاد - روزنامه‌نگار: پیام رهبر انقلاب به همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم، دیروز توسط آیت‌الله اعرافی، رییس حوزه‌های علمیه کشور قرائت شد. پیامی تفصیلی و پرنکته که به‌نوعی عصاره مطالب و رهنمودهای ایشان در نزدیک به چهار دهه به حوزه‌های علمیه، طلاب و فضلای علوم دینی است. پیرامون محتوای پیام و محورهای مهم آن باید همه دغدغه‌مندان و اصحاب رسانه تلاش کنند تا حق مطلب ادا شود، تحلیل‌ها و مطالب مطرح شود و سپس راهکارهای اجرایی و تحقق آن طراحی و در دستور کار مدیریت حوزه‌های علمیه قم قرار گیرد. با همه این تفاسیر لازم است تا به چند نکته فرامتنی پیرامون این پیام مهم اشاره شود:

تحلیل با عینک منافع ملی

منافع ملی (National Interest) یکی از بنیادی‌ترین و رایج‌ترین مفاهیم و واژه‌های سیاسی کنونی به‌ویژه در ادبیات مربوط به سیاست خارجی کشورهاست.

سیاست قدرت‌محور

به‌طور کلی ساحت سیاست مبتنی بر نظر و اندیشه است و رفتار سیاسی تجلی‌گاه آن است. از این‌رو هر رفتاری در حوزه سیاسی متکی به پشتوانه‌های نظری و اندیشه‌ای خویش است. عرصه سیاست خارجی نیز که برآیند فرآیند پیچیده و چندوجهی تصمیم‌گیری است، از این قاعده‌ کلی مستثنی نیست.

درآمدی بر یک تصمیم راهبردی

چندسالی است که رهبر انقلاب در آستانه سال نو شمسی و بر اساس دغدغه‌های موجود در نظام اسلامی یا نیازهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جامعه نامی را برای سال جدید برمی‌گزینند و در زمانی که دل‌ها بیشتر از هر زمانی متوجه است (هنگامه تحویل سال)، از یکایک مردم و مسئولین می‌خواهند به این نام‌گذاری و عمل به درون مایه‌ آن پایبند باشند.

تکلیف کاملا روشن است

یکی از دیدارهای مهم و قابل‌توجه رهبر انقلاب در طول سه دهه‌ گذشته حضور در جمع دانشجویان و گوش فرادادن به نکات و مطالب آنهاست. این رویه‌ای است که حتی در دوره‌ محدودیت‌های کرونایی هم به‌صورت برخط برگزار شد. سبک و سیاق این دیدارها به این صورت بوده است که دانشجویان به نمایندگی تعدادی را برمی‌گزیدند و آنها در برابر رهبر انقلاب به ایراد سخنرانی و بیان نکات می‌پرداختند و پس از آن رهبر انقلاب پیرامون نکات مطروحه یا با محوریت مطالب جدید مواردی را مطرح می‌کردند.

فراروایت یک قاب تاریخی

در کتاب «فراروایت و ارباب حلقه‌ها» منتشر شده در نشر اطراف می‌خوانیم: «فراروایت روایتی است خودارجاع. اگر روایتی توجه خواننده را به اینکه دارد یک داستان می‌خواند، جلب کند یا به عمل آفرینش داستان اشاره کند، متنی فراروایی به وجود می‌آید.

سند امت‌سازی اسلامی

برای معرفی مجموعه‌ها و گروه‌های انسانی از لغات و عبارات مختلفی استفاده می‌شود؛ لغاتی همچون قوم، قبیله، عشیره، جامعه، طایفه، ملت و امت. هر کدام از این موارد به جنبه‌ای از این مجموعه‌های بشری و انسانی دلالت می‌کند. به عنوان مثال جامعه به گروه‌های انسانی می‌گویند مشروط بر این که دارای تعامل انسانی پایدار باشند که از نظر سرزمینی، حاکمیت یا انتظارات فرهنگی با هم وجه اشتراک دارند. یا در تعریف قوم تصریح می‌کنند که مجموعه‌ای از انسان‌ها با برخی ارتباطات قوام یافته که البته بیشتر آنها ارتباطات خونی است کنار هم شکل گرفته‌اند. عشیره هم با نزدیکی معنایی به قوم بر افرادی اطلاق می‌شود که با هم ارتباطات خونی و نژادی دارند. به‌هرحال اینگونه مفاهیم ریشه در ابعاد جغرافیایی، روابط خونی و نژادی دارد.

پیروز بی سلاح

هفتم اکتبر و زمانی که عملیات طوفان الاقصی آغاز شد، همه‌چیز برای یک فضاسازی و پروپاگاندای عظیم صهیونیستی - آمریکایی آماده بود. خبرسازی‌هایی مثل قطع سر نوزادان صهیونیست یا تجاوز به زنان صهیونیست، موجی از همدلی با صهیونیست‌ها را در میان برخی کشورهای جهان ایجاد کرد اما حماس نه بیانیه تکذیب صادر کرد و نه روبه‌روی دوربین درباره این شایعات سخن گفت. درحالی‌که رسانه‌های حامی رژیم اشغالگر هر شب حامیان فلسطین را روی آنتن می‌آورد و از آنها استنطاق می‌کرد که آیا حمله ۷اکتبر را محکوم می‌کنند یا خیر؟

سرمقاله

نحن ابناء الدّلیل

سید مرتضی مفیدنژاد - روزنامه‌نگار:

مسیر ۴۶ ساله یک انقلاب فرهنگی

اتفاق انقلاب اسلامی ایران در سال۱۹۷۹ میلادی بسترساز تغییر و تحول در ساختار مطالعات انقلاب‌های جهان شد. تا قبل  از آن علل مولفه‌های فرهنگی و اجتماعی چندان در تحلیل‌های مطالعاتی انقلاب‌های دنیا دخیل نبود اما کم‌کم یک  رهیافت فرهنگی در مدل‌های مطالعاتی انقلاب‌های جهان ایجاد شد که طی آن موضوعاتی همچون فرهنگ، سنت، مذهب و مقولات اجتماعی در تحولات بنیادین یک جامعه بیشتر مدنظر قرار گرفته است، لذا هنوز هم مطالبه و بررسی انقلاب ایران نشان می‌دهد تا چه میزان موضوعات فرهنگی در آن موثر بوده است و بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی آن را یک تحول و انقلاب با محوریت فرهنگ می‌دانند و به‌اصطلاح از آن به‌عنوان یک «انقلاب فرهنگی» یاد می‌کنند.

انقلاب اسلامی ایران آنچه باید بدانیم و بخوانیم

وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن سال۱۳۵۷ به‌دلیل پیچیدگی‌ها و لایه‌های مختلفی که داشت هنوز هم ازسوی صاحبنظران و فعالان این حوزه مورد مراجعه و بحث و بررسی است. این انقلاب در طول زمان با همه هدف‌هایی که در ابتدای راه داشته به مسیر خود ادامه داده و باتوجه‌به حرکت امام راحل و قدرت توده‌های مردمی در طول عمر چهل و چند ساله خود اثراتی به جای گذاشته است که همچنان ادامه دارد و به‌راحتی به پایان نمی‌رسد. مسائلی همچون بیداری اسلامی، شکل‌گیری مقاومت در منطقه خاورمیانه، تشکیل گروه‌های مقاومت در برابر استکبار جهانی و... همگی از اثرات حرکت تاریخ‌ساز امام راحل و ملت شجاع ایران است.

استحکام ساخت درونی و مسئله ‌اقتصاد

پیروزی انقلاب اسلامی ایران شرایطی را رقم زد که در اوج دعوا و تقسیم جهان به دو قطب غرب و شرق؛ یک انقلاب مردمی و با ایدئولوژی متفاوت از لیبرالیسم و کمونیسم سر برآورد.

ایران همدل، ایران مانا

«بر همه‌ مسلمانان فرض است که با امکانات خود در کنار مردم لبنان و حزب‌الله سرافراز بایستند و در رویارویی با رژیم غاصب و ظالم و خبیث آن را یاری کنند.»

بحران اعتبار منبع رسانه‌ای

انسان‌تر از انقلاب اسلامی ایران

اساسا شناخت انقلاب اسلامی ایران که اکنون در ۴۵امین سال عمر خودش به سر می‌برد، کاری سخت و پیچیده است.

در مسیر طوفان

در باب هویت ایرانی، اجزای آن و قطعات تشکیل‌دهنده‌اش ساعت‌ها می‌توان حرف زد و گفت‌وگو کرد. تا به امروز نیز پژوهشگران و اساتید بسیاری پیرامون این موضوع به تولید محتوا و تنظیم متون علمی پرداخته‌اند.

منشور ریحانه بودن

رهبر انقلاب در دیدار روز سه‌شنبه با جمعی از بانوان به نکته مهم و اساسی در ابتدای صحبتشان اشاره کردند که شاید به نوعی در هیاهوی فضای رسانه‌ای و اتفاقات پیرامون تا حد زیادی مورد غفلت قرار گرفت. ایشان در فرازی از بیاناتشان تصریح کردند: «اگر ما بخواهیم یک منشوری از دیدگاه اسلام درباره زن تنظیم بکنیم که موادی داشته باشد این منشور، به گمان من، اولین موضوعی که در این منشور باید بیاید مسئله «زوجیت» است.»

روایتی از پژوهشگرانی که پژوهش را در خدمت جامعه درآوردند

برای زندگی بهتر مردم

سید مرتضی مفیدنژاد: رهبر انقلاب در دی سال۹۶ با اشاره به اینکه دشمن درصدد است تا ابزارهای اقتدار ملی را از جمهوری اسلامی بگیرد، فرمودند: «یکی از مهم‌ترین ابزارهای اقتدار ملی، جوان مؤمن ماست؛ می‌خواهند این ایمان را از جوان بگیرند. این جوان مؤمن است که در مسئله هسته‌ای، در مسئله پیشرفت‌های علمی، در نانو، در رویان، در بقیه بخش‌های علمی بیدارْخوابی می‌کشد، سختی می‌کشد تا اینکه یک پیشرفت علمی را به نهایت برساند؛... اینها می‌خواهند این ایمان را از این جوان بگیرند.» از نهادهای موفق پیشرفت علمی و پژوهش مسئله‌محور در کشور پژوهشکده رویان بود که به‌دست مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی تاسیس و امروز به یک مجموعه عظیم و معتبر تبدیل شده است. در مسیر این شکوفایی، نقش و نگاه رهبر انقلاب حائزاهمیت و قابل مطالعه است. گزارش زیر معرفی فرآیندی است که نشان می‌دهد یک پژوهش و تحقیق علمی موفق چگونه می‌تواند در خدمت منافع کشور قرار گیرد.

از یاد رفته

به منظور ترویج فرهنگ پژوهش در کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چهارمین هفته آذرماه را با توجه به نامگذاری ۲۵آذرماه به نام روز پژوهش و با کسب مجوز از شورای فرهنگ عمومی، به نام «هفته پژوهش» نام نهاده است و این مقوله چندین سال است که در کشور در هفته آخر آذرماه مورد توجه قرار می‌گیرد. این توجه صرفا در قالب برگزاری چند بزرگداشت، جشنواره و معرفی آثار برتر پژوهشی در مراکز آموزشی برگزار می‌شود و پس از پایان هفته پژوهش به دست فراموشی سپرده می‌شود. 

همدلی مومنانه از زاویه‌ای متفاوت

این روزها و به بهانه ایام عزا، گوشه و کنار شهر  و در کوچه‌ها و خیابان‌ها که سر می‌چرخانی، مردم به‌صورت خودجوش اقدام به راه‌اندازی ایستگاه‌های صلواتی کرده‌اند و در این سرمای هوا چای داغ به دست هم‌وطنانشان می‌رسانند.

نظارت خانواده، غایب فضای مجازی

وقتی صحبت از فضای مجازی قاعده‌مند و ضابطه‌مند و خروج از رهاشدگی می‌شود، همه توجه‌ها به سمت نهادهای حاکمیتی و قانونگذار معطوف می‌شود. اینکه مسئله فضای مجازی به فقدان قانون و آیین‌نامه مبتلاست مقوله‌ای است که مفصلا به آن پرداخته شده است و اینجا قصد پرداختن به آن را نداریم ولی در مدیریت موثر و هدفمند فضای مجازی قطعا نقش خانواده‌ها و روابط خانوادگی افراد نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در اصلاح وضع فعلی دارد. 

مخاطبانی که توانایی گزینش دارند

 مفهوم سواد رسانه‌ای اگرچه بار ایدئولوژیک آشکار و پررنگی ندارد اما همچون اکثر مفاهیم مطرح در حوزه علوم انسانی، در گفتمان اومانیستی و سکولار طرح شده است. این رویکرد در سرتاسر مباحث مطرح‌شده در این حوزه دیده می‌شود و به کل مباحث جهتی خاص داده است.

سیاستی برای کتاب‌خوان شدن!

مساله کتاب و کتاب‌خوانی از دیر باز جزودغدغه‌ها و چالش‌های جدی جامعه ما بوده است. اینکه دراین تلاطم کدام بخش مسئول و مقصر است، دعوای دیروز و امروز نیست و عقبه‌ای طولانی دارد.

شب زیبای آمستردام

یکی از مهم‌ترین آثار شناختی جنگ غزه و جنایت‌های رژیم اشغالگر صهیونیستی بر افکار عمومی دنیا، روایتگری واقعی از بحران فلسطین بوده است. تا پیش از این اتفاقات یکی از اصلی‌ترین موانع بیداری جهانی در قبال ماهیت نامشروع و جنایات رژیم، روایتگری مخدوش رسانه‌ها و سیاستمداران غربی از مسئله فلسطین بوده است و حقیقت به طور کامل وارونه جلوه می‌کرد.

حوادث را وارونه روایت کردند!

یک جمله در یک تقریظ کتاب بسترساز آن شد که دوباره دغدغه‌مندان حوزه روایت و روایتگری به خودشان بیایند و بنا بر دغدغه‌های سابق این پرسش را از خودشان بپرسند که ما در کدام نقطه ایستاده‌ایم و تاکنون چه مسیری را طی کرده‌ایم؟ در تقریظی که مقام رهبری بر کتاب «ایستگاه خیابان روزولت» نوشتند یک جمله بیش از بقیه هشداردهنده و قابل‌توجه بود: «این کتاب پُرکننده‌ یکی از خلأهای رسانه‌ای و تبلیغاتی ماست. ما به جنگ روایت‌ها در پیکارهای جهانی توجه لازم را نکرده‌ایم و دشمنان و بدخواهان ما از غفلت ما بهره برده و بسیاری از حوادث را وارونه نشان داده‌اند.»

تحلیلی بر فرآیند افول هژمونی آمریکا

هژمون غارتگر به خط پایان می‌رسد

«ایالات‌متحده آمریکا قدرتی در حال افول است و یقینا جایگاه هژمونی خود را در رقابت با دیگر رقبا از دست خواهد داد.» این گزاره با مضامین و تعابیر مشابه، سال‌هاست که از زبان برخی تحلیلگران و اساتید روابط بین‌الملل در محافل مختلف شنیده می‌شود. پس باید توجه داشت که اولا افول آمریکا و چندوچون آن بحث تازه‌ای نیست، بلکه حداقل از دهه ۱۹۸۰ تاکنون به‌تناوب مطرح بوده و ثانیا هرگز نباید آن را ساخته و پرداخته جوامع ضد آمریکایی ازجمله جمهوری اسلامی ایران دانست، بلکه این بحث همواره در خود آمریکا نیز جریان داشته و جماعت موسوم به افول‌گرایان مصرانه به آن معتقدند.

سرمقاله

استراتژی رفع شر از کل جهان

سید مرتضی مفیدنژاد - روزنامه‌نگار: اگر مبدأ زمانی‌مان را 7اکتبر 2023 مصادف با 15مهر 1402 شمسی قرار دهیم و خط تحلیلی‌مان را از آن تاریخ شروع کنیم؛ باید اذعان کنیم در نزدیک به 400روز گذشته با صحنه‌ها و اتفاقاتی روبه‌رو بودیم که در طول عمر بشر در حوزه‌هایی کم‌نظیر و در برخی عرصه‌ها بی‌نظیر بوده است. رویدادها و صحنه‌ای که از آن حرف می‌زنیم اگر به‌خوبی در دستگاه تحلیلی ما جا پیدا کند؛ پاسخ‌دهنده به بسیاری از سوالات و بازکننده بسیاری از گره‌های ذهنی نیز هست. در هیچ زمان و در هیچ بخشی از تاریخ مخاطبان نمی‌توانستند تا این حد واضح و روشن خطرناک بودن یک رژیم و فرقه را برای زندگی کل انسان‌ها درک کنند.

پایان استراتژی دروغ و سانسور

روزهای آغازین پس از عملیات غرورآفرین ۷اکتبر و درحالی‌که رسانه‌ها و کارشناسان نظامی دنیا مات و مبهوت بودند، رهبر انقلاب در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح به نکته مهم و اساسی اشاره کرد.