آگاه - امیر گودرزی: مردی با ظاهر روستایی و خسته از یک رهگذر می‌پرسد: «منحل یعنی چه؟» چون مرد رهگذر متوجه سؤال او نشد، دوباره تکرار می‌کند: «منحل یعنی چی؟ برای آقای مهندس عسل آوردم؛ ولی می‌گویند شرکت منحل شده!» توجه رهگذر به کوزه‌ای جلب می‌شود که درش با موم و عسل پوشیده شده است. چون تصور می‌کند شانس به او رو آورده است، بلافاصله موجودی جیب‌هایش را می‌شمارد و بی‌معطلی برای کوزه‌ای که از خاک پرشده، کلی پول می‌دهد.

این روش‌های کلاهبرداری که گاه هوشمندانه و حتی بامزه با نظر می‌رسد در صفحات تاریخ ردی دارند. بعضی خرد؛ مانند پیرمرد عسل فروش و بعضی کلان مانند مهدی بلیغ که کاخ دادگستری را به قیمت ۵۰۰ هزار تومان فروخت. البته بلیغ هم همیشه چنین طعمه‌های بزرگی نصیبش نمی‌شد و وقتی در زندان بود تلویزیون بند را به یکی از زندانیان فروخت. آن زندانی تا زمان آزادی که قصد داشت تلویزیون زندان را با خود ببرد متوجه نشد سرش کلاه رفته است. وقتی کسی در حبس و با وجود کنترل کامل بازهم کلاهبرداری می‌کند، می‌شود حدس زد در آزادی کامل چه بر سر مردم می‌آورد. 

۴ تا ۶ کلاس کلاهبرداری 

کار از جایی جدی‌تر شد که جای وسایل ارتباط‌جمعی در زندگی مردم باز شد. وقتی تلفن به زندان رفت، کلاهبرداری در زندان به کلاهبرداری از زندان ارتقا یافت و زندانیان توانستند از داخل زندان با تلفنی که برای تماس با خانواده‌هایشان به دیوار نصب شده بود، به این‌وآن زنگ بزنند و با شگردهای مختلف پولشان را به جیب بزنند. اینجا بود که حمید زاده صبح‌ها در زندان کلاهبرداری و عصرها برای هم‌بندی‌ها کلاس آموزشی کلاهبرداری برگزار می‌کرد. آموزش شگرد کلاهبرداری تلفنی کارت به کارت با روش معکوس سبک او بود که دوستانش به‌قدری آموزش‌های او را مفید می‌دانستند که دکتر صدایش می‌کردند. گفته می‌شود دکتر حمید زاده از داخل زندان از ۵۰۰ نفر کلاهبرداری کرده است.

افرادی که با چرب‌زبانی به‌پای عابربانک می‌کشاند و با روش‌های مختلف موجودی کارتشان را به کارت خود انتقال می‌داد و دوستانش در بیرون از زندان مسئولیت گم‌کردن رد پول‌ها را با خرید طلا بر عهده داشتند. زمانی که با پیامی صوتی تماس از زندان به مخاطب اعلام شد بازهم این راه بسته نشد و کلاهبرداران راه دیگری پیش گرفتند؛ مانند حامد. او در زندان با استفاده از اطلاعاتی که از زندانیان دیگر به دست می‌آورد، بعد از آزادی دست به کلاهبرداری از خانواده آنها می‌زد. در مواردی مال‌باخته خانه‌اش را فروخته و به حامد داده تا به خیالشان با این پول زندانی‌شان را آزاد کند. 

چوپان دروغگو و موبایل

چوپان دروغگو از اولین شگردهای موبایلی کلاهبرداران بود. پیامکی که سعی میکرد خود را چوپانی معرفی کند که سکه‌های طلا یا گنجی پیدا کرده و از قربانی خود برای فروش آن کمک می‌خواست. ادامه اش را احتمالا می‌دانید یا می‌توانید حدس بزنید. 

اینجا بود که کلاهبرداران دیدند با موبایل می‌توانند قربانیان بیشتری بگیرند و درعین‌حال مخفی و دور از خطر باشند. این جذابیت آغاز یک انفجار کلاهبرداری در فضای مجازی را رقم زد و خلاف‌کاران به‌جای گریم چهره کافی بود هویت جعلی در فضای مجازی بسازند. مجرمانی که همیشه چند قدم جلوتر از پلیس حرکت می‌کردند با دستیابی به فن آوری‌های ارتباطی جدید چنان شناگران ماهری شدند که توانستند فاصله خود را از مأموران بیش از گذشته افزایش دهند. هر چند با ایجاد پلیسی تخصصی از حدود ۱۳ سال پیش بسیاری از کلاهبرداران اینترنتی به دام افتادند و شایع شده بود پلیس فتا حواسش به همه‌جا هست، اما بااین‌وجود همچنان آمار چنین جرایمی روبه‌افزایش گذاشت تا به امروز که گفته می‌شود بیشتر کلاهبرداران به فضای اینترنت کوچ کرده‌اند. 

اوج این کوچ با اپیدمی کرونا رقم خورد؛ چون با افزایش فعالیت‌های مردم در فضای سایبری، کلاهبرداران هم طعمه‌های بیشتری به چنگ می‌آوردند. از این زمان با افزایش آمار چنین جرایمی، سن مجرمان روبه‌کاهش گذاشت تا جایی که به اعلام رئیس پلیس فتا ۸۰ درصد سن مجرمان سایبری بین ۱۸ تا ۳۰ سال قرار دارد. تازه‌نفس‌هایی که بر خلاف نسل گذشته خود تنها هدفشان پول نیست؛ چون خیلی از آنها نیاز مالی ندارند و به گفته رئیس پلیس فتا به دلیل «کنجکاوی و اثبات خود در فناوری» پا به این عرصه می‌گذارند. افرادی که به گفته پلیس ممکن است نخبه نباشند ولی «دارای استعدادهای خاصی» هستند. استعدادهایی که هدایت آنها در مسیر درست شاید تنها راه برای کاهش فاصله مجرمان با پلیس در فضای مجازی باشد. 

کلاهبرداری‌ها مجازی است

آمار ۳۶ درصدی مربوط به کلاهبرداری اینترنتی در سال ۱۴۰۱ افزایش میزان کلاهبرداری‌ها در فضای سایبری نسبت به سال پیش از آن را نشان می‌دهد و از ناامن شدن بیشتر این فضا برای مردم حکایت دارد. پلیس فتا میزان کلاهبرداری در سال ۱۴۰۰ را ۳۰ درصد از کل جرائم فضای مجازی اعلام کرده بود.

چه کار کنیم؟

در صورتی که پیامی در شبکه‌های اجتماعی از سوی دوستان و یا آشنایان مبنی بر درخواست واریز وجه دریافت کردید حتما از طرق دیگر نظیر برقراری تماس تلفنی صحت محتوای پیام ارسالی را قبل از واریز وجه احراز کنید و در صورت مواجهه با هرگونه موارد مشکوک آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس  www.cyberpolice.gov.ir یا طی تماس با مرکز فوریت‌های سایبری با شماره ۰۹۶۳۸۰ با کارشناسان ما در میان بگذارند.

۴ استان در صدر جدول کلاهبرداری‌های اینترنتی

استان‌های تهران، اصفهان، مازندران و خراسان رضوی (بیشتر در شهر مشهد) استان‌هایی هستند که به ترتیب، بیشترین حجم کلاهبرداری‌های اینترنتی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند.

سرهنگ داوود معظمی گودرزی، رئیس پلیس فتا تهران بزرگ:

هکرها افزایش یافتند مراقب باشید

افزایش پرونده‌های هک یافته است. این شیادان اینترنتی ترفندهای مختلفی برای انجام اقدامات مجرمانه خود دارند ، از مرسوم‌ترین آنها می‌توان به ارسال لینک‌های آلوده و ترغیب افراد به کلیک کردن بر روی آن و نصب بدافزار بدون اطلاع آنها اشاره کرد که در نهایت منجر به دسترسی غیرمجاز به شبکه‌های اجتماعی قربانیان می‌شود. 

هر کس به طور غیرمجاز به داده‎‌ها یا سامانه‌های رایانه‌‎ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۸۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

بنابراین فریب نرم افزارهای هک و ... را نخورید و به هیچ عنوان از منابع غیر رسمی اقدام به دانلود و نصب نرم افزار نکنید و نصب برنامه‌های مورد نیاز خود را صرفا از طریق منابع معتبر انجام دهید چرا که مجرمین سایبری با پوشش‌ها و عناوین مختلف در کمین هستند تا با ارسال بدافزار بر روی تلفن همراه شما اقدامات مجرمانه خود را آغاز کنند. ضروری است برای  فعالیت در شبکه‌های اجتماعی تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی را رعایت کرده و از در اختیار گذاشتن اطلاعات حساب کاربری خود به دیگران خودداری کنید.

کوروش کمپانی به کجا رسید؟

روزگذشته رسانه‌ها از صادر نشدن هشدار قرمز جهانی توسط پلیس بین الملل برای متهم کورش کمپانی خبر دادند. این درحالی است که ماه گذشته رئیس پلیس بین‌الملل فراجا از استرداد ۶ متهم به ایران خبر داده و گفته بود با پیگیری‌های حقوقی کلاهبرداران فراری را به کشور برمی‌گردانیم.

سردار مجید کریمی، رئیس پلیس بین‌الملل فراجا ماه گذشته از استرداد و بازگرداندن شش متهم جرایم اقتصادی به کشور با دستور قضایی و پیگیری پلیس بین‌الملل خبر داد و گفته بود متهمان پس از کلاهبرداری به یکی از کشورهای منطقه متواری شده بودند به محض دریافت دستور قضایی از اینترپل جهانی اعلان قرمزجهانی Wanted برای آنها صادر شد.

اما در مورد کورش کمپانی هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است و امیرحسین شریفیان تحت تعقیب بین المللی قرار ندارد. به اعلام یکی از خبرگزاری‌ها اقدامات قضائی و پلیسی برای صدور اعلان قرمز مالک فراری کوروش کمپانی در کشور انجام شده است اما اینترپل جهانی هنوز اعلان قرمز این فرد را تأیید و صادر نکرده است.
این در حالی است که هفته گذشته مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد: ۲۹ بهمن ماه از طریق پلیس اینترپل اعلان قرمز و جلب مالک شرکت کوروش کمپانی صادر شده است.

گفته می‌شود روند درخواست صدور اعلان قرمز برای یک متهم فراری بدین صورت است که ابتدا دستگاه قضائی باید اعلام جرم کند و به اینترپل ایران دستور بدهد، اینترپل ایران بعد از تشکیل پرونده، مستندات را برای اینترپل جهانی ارسال می‌کند و سپس  اینترپل جهانی پس از بررسی محتویات پرونده، اعلان قرمز جهانی را برای فرد متهم صادر خواهد کرد. 

عدد خبر

۹۵ درصد کلاهبرداری‌های اینترنتی کشف می‌شود

۳۶ درصد از کلاهبرداری اینترنتی جرائم اینترنتی است

۷۰ درصد علل رشد جرائم غفلت کاربرهاست

۸۰ درصد مجرمان سایبری ۱۸تا۳۰ ساله‌اند