آگاه: بارورسازی ابرها کاری است که نه‌تنها در شهر دوبی، بلکه در بسیاری از کشورها از آن برای کنترل آب و هوا استفاده می‌کنند. از اوایل دهه ۱۹۹۰، امارات متحده عربی از روش بارورسازی ابرها استفاده کرده تا بارش را در مکان‌هایی که در غیر این صورت باران وجود نداشته باشد، آغاز کند. اگرچه مرتبط دانستن این روش بحث‌برانگیز و سیل ناگهانی در دوبی آسان است، اما کارشناسان می‌گویند بعید است که این دو به هم مرتبط باشند.

راهکار علمی و منطقی نیست

«رضا محمدی» آگاه مسائل آب و هوا می‌گوید: «ایران به چهارمین سال خشک وکم‌بارش وارد شده است و بارش‌های کمتر از نرمال و دمای هوای بیش از نرمالی را تجربه کرد که به گفته مسئولان و کارشناسان از گرمایش هوا و تغییرات اقلیمی سرچشمه می‌گیرد. مسئله دیگری که این روزها بسیار مطرح شده، بارورسازی ابرها برای افزایش بارندگی‌های کشور است و به گفته سازمان هواشناسی کشور سازمانی ذیل وزارت نیرو مسئولیت اجرای طرح بارورسازی ابرها را برعهده گرفته و ممکن است بارورسازی ابرها سبب افزایش ۱۰درصدی راندمان بارش شود اما راهکار عملی و موفقی برای فرار از خشکسالی به‌ویژه برای مناطقی مثل ایران محسوب نمی‌شود. همچنین سازمان هواشناسی جهانی نیز درباره این موضوع توصیه‌ای تاکنون نداشته است.» او می افزاید: «بارورسازی در بازه زمانی و مکانی محدود اثرگذار است؛ برای مثال، در رویدادی نظیر المپیک یا یک موقعیت مکانی نظیر پشت سدها و دریاچه‌ها و... سابقه عملی دارد و نمی‌توان قاطعانه گفت که این کار در مقیاس بزرگ و بر بارندگی‌های یک کشور می‌تواند تاثیرگذار باشد. درواقع این کار برای کشور پهناوری همچون ایران اصلا اجرایی و عملی نیست.»

بارورسازی ابرها و بارش‌های سیل‌آسا

این گمانه‌زنی‌ها روز گذشته در نشست علمی بارش‌های سیل‌آسا هم مطرح شد و رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی در واکنش به آن گفت: مدل‌های هواشناسی وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس را از قبل پیش‌بینی کرده بودند. این در حالی است که مدل‌های هواشناسی هیچ‌گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها را ندارند.

صادق ضیاییان افزود: نکته مهم این است که مدل‌های هواشناسی وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را از قبل پیش‌بینی کرده بودند. از آنجایی‌که مدل‌های هواشناسی هیچ‌گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها را ندارند همچنین قابلیتی در آنها بسط داده نشده است تا بتواند بارندگی عظیم در ایران، عمان و امارات متحده عربی را پیش‌بینی کند. 

رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی ادامه داد: وسعت شکل‌گیری این سامانه و علل وجودی آن‌چنان پهناور بود که چندین هزار کیلومتر را در تراز میانی جو و سطح زمین شامل می‌شده است ایجاد چنین سامانه پیچیده‌ای به صرف انرژی بسیار زیاد نیاز دارد که از دست بشر خارج است. وی درباره علت بارش‌های سنگین در جنوب و جنوب‌شرق کشور گفت: علت بارش سنگین در جنوب و جنوب‌شرق کشور را می‌توان شکل‌گیری بندال امگا با مراکز کم‌ارتفاع واقع در اروپا و منطقه جنوب کشور، شکل‌گیری رودباد با سرعت پایین (این نوع رودباد می تواند هوای مرطوب را برای مدت بیشتر در منطقه نگه دارد شکل) به همراه استقرار واچرخند در غرب اقیانوس هند و چرخند روی شبه‌جزیره عربستان دانست که سبب تغذیه خوب رطوبتی از روی شمال غرب اقیانوس هند، دریای عمان دریای عرب دریای سرخ و خلیج فارس به جنوب کشور شد. ضیاییان اضافه کرد: عوامل توپوگرافی منطقه نیز در انباشت و صعود مکانیکی رطوبت نقش مهمی داشتند.

رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی با اشاره به صدور هشدار قرمز برای بارش‌های سیل‌آسا در جنوب و جنوب‌شرق کشور اظهار کرد: ما سه روز قبل از بارش اقدام به انجام این کار کردیم که ریسک بزرگی بود. به غیر از ایران فقط کشور قطر از بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اقدام به انجام این کار کرد. وی اضافه کرد: احتمال داشت برخی از پیش‌بینی‌ها به وقوع نپیوندد اما چون اولویت اول سازمان هواشناسی نجات جان انسان‌هاست، ما اقدام به صدور این هشدار کردیم. استان سیستان و بلوچستان ۲۷۰میلی‌متر، فارس ۹۱.۵ میلی‌متر، هرمزگان ۱۲۳ میلی‌متر، کرمان ۷۹میلی‌متر و بوشهر۵۶میلی‌متر بارش دریافت کردند. در کل بارش‌های دریافت‌شده عدد درشتی بوده است. ضیاییان تاکید کرد: لازم است طراحی‌های بومی مناطق را رها نکنیم این در حالی است که در جنوب کشور آب‌انبارها بسته شده است. باتوجه‌به تبخیر بالا در این مناطق ممکن است سدها پاسخگو نباشند ولی نوع معماری می‌تواند موجب کاهش تبخیر و انباشت آب شود.