آگاه: در عصر کنونی، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و ابزارهای رسانه‌ای بسیار راحت در اختیار تمام سنین قرار می‌گیرد و به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. فیلم و فیلمسازی هم تاثیرات بسیار زیادی بر ناخودآگاه و ابعاد وجودی کودکان و نوجوانان می‌گذارد. گرچه این تاثیرات از نوع آموزشی و تربیتی در فضای اینترنت و سرگرمی نیز خود را نشان می‌دهد. به‌طوری‌که در کشور ما نیز در اوایل دهه۶۰ با تولید آثار فاخر تلویزیونی و سینمایی، آرام آرام جشنواره‌های کودک و نوجوان پا گرفتند و با آثاری همچون «شهر موش‌ها»، «باشو غریبه کوچک»، «قصه‌های مجید» و صدها اثر ماندگار دیگر بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودکان و نوجوانان شدند. همه ما صف‌های طولانی حضور کودکان و خانواده‌هایشان در سینماها را شاهد بوده‌ایم. آرام آرام کشورهای دیگر هم تولیدات خود را راهی جشنواره‌های ایران می‌کردند و از مهم‌ترین دلایل این رشد و شوق روزافزون، داشتن متولیان و صاحبان فرهنگی در این حوزه بود. به‌طوری‌که بودجه‌ها به‌طور دقیق‌تر به تولیدکنندگان و اعجوبه‌های فیلمسازی ایران می‌رسید و آثاری تولید می‌شد که تا امروز مانا شدند. در همین زمان، در کانون پرورش فکری، کارگردانان و تهیه‌کنندگان باسواد و عالم نیز ظهور کردند.
دوری از ایده‌آل‌ها
آنچه مشهود است این است که در میان ایده‌آل‌های سینمای کودک و نوجوان و آنچه درحال رقم خوردن است بسیار فاصله افتاده است. یکی از بارزترین ویژگی‌های سال‌های ابتدایی جشنواره‌های کودک و نوجوان وجود آثار مرتبط و تخصصی بود که شوق و ذوق را دل کودکان و نوجوانان زنده می‌کرد و آنها به تماشای آثار متنوع می‌نشاند و حضور افرادی چون کیارستمی، بیضایی، مجیدی، نادری و پوراحمدها امید را در دل‌ها زنده می‌کرد؛ چیزی که امروز بیش از پیش خلأ آن حس می‌شود. در آن دوران در حوزه جذب مخاطبان موفق‌تر عمل می‌کردیم، نمونه بارز آن درخشش «بچه‌های آسمان» در عرصه بین‌الملل است اما واقعا چه شده که قدرت سابق را در سینمای کودک و نوجوان نداریم؟ سینمای کودک و نوجوان تاثیرات مثبت و منفی بسیاری بر روان و روحیه کودکان و نوجوانان دارد و گاهی این تاثیرات از هزاران محفل آموزشی بیشتر است. وقتی به آثار درخشان کودک و نوجوان کشورهای توسعه‌یافته همچون انیمیشن درون و بیرون یا انیمیشن روح نگاه می‌کنیم، عمیق‌تر متوجه می‌شویم که با ساخت یک انیمیشن می‌توان مضامین بسیار مهمی چون معنویت و روان‌شناسی را به کودکان و نوجوانان آموزش داد، چراکه سینما و رسانه به‌سهولت می‌توانند پیام‌های منفی و مثبت را به کودک برسانند و آموزش دهند؛ البته این آموزش‌ها باید با ظرافت‌های خاص انجام شوند، زیرا اثری که سینما روی کودک بر جای می‌گذارد برگشت‌پذیر نیست. آنچه امروز در سینمای کودک و نوجوان ساخته می‌شود قابل قیاس با آثار فاخر دو دهه قبل نیست، چراکه آن آثار همچون گنجینه‌ای به شمار می‌روند که دیگر در دکانِ سوپرمارکت مدرن امروز دیده نمی‌شوند. باتوجه‌به این موارد، برگزاری جشنواره بین‌المللی سینمای کودک و نوجان مانند لنگه کفشی در بیابان است، زیرا عملا در سینمای کودک شاهد آثاری جذاب و فاخر برای این رده سنی نیستیم.
محرکی به نام جشنواره فیلم
جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان محرکی برای دست‌اندرکاران و دوستداران فیلم کودک و نوجوان به‌شمار می‌رود. حمایت از تولید فیلم‌های کودک و نوجوان در بلندمدت می‌تواند از بسیاری از آسیب‌ها و معضلات موجود پیشگیری کند. سینمای کودک و نوجوان امروز به حمایت‌هایی از این دست نیاز دارد. این نوع حمایت‌ها هم راهبردی است و هم باعث بازگشت پویایی به جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان می‌شوند. آنچه مشهود است آن است که بسیاری از فیلم‌های این حوزه تولید شده، اکران شده یا به شبکه نمایش‌خانگی راه یافته‌اند و بخش‌هایی از آن هم در قاب تلویزیون به نمایش گذاشته شده‌اند؛ بنابراین تعداد آثار محدود است و امکان دارد از اقبال کمی برخوردار باشند.
سیاست‌هایی نابجا
سیاست‌گذاری‌های نادرست در سال‌ها و دهه‌های اخیر زمینه‌ساز آسیب به سینمای کودکان و نوجوانان شده است. امروز سینمای کمدی از اقبال بیشتری نسبت‌به سایر ژانرهای سینمایی برخوردار است، آن هم به‌دلیل سود اقتصادی و نیاز روحی جامعه امروز. سینمای کودک و نوجوان بالغ بر ۱۰میلیون مخاطب دارد که عمدتا دانش‌آموزان دوره ابتدایی هستند، بنابراین قطعا سینمای کودک و نوجوان می‌تواند با فیلم‌های خوب و مخاطب‌پسند گیشه را از آن خود کند. باتوجه‌به گسترش و ترویج روزافزون آثار خارجی در سبد فرهنگی این رده سنی نیازمند آن هستیم که به تولید فیلم‌های بومی و ایرانی بپردازیم و از آنها حمایت کنیم. جشنواره‌های کودک و نوجوان در سایر کشورها با حساسیت‌های خاص خود برگزار می‌شوند؛ به‌عنوان‌مثال، فیلم‌ها با رده‌بندی سنی اکران شده و پس از نمایش فیلم برای کودکان حاضر در سینما کارشناسانی به توضیح و نقد فیلم با حضور بچه‌ها می‌پردازند تا آداب‌ورسوم سایر کشورها را به کودکان بیاموزند اما در کشور ما چنین نکاتی دیده نمی‌شود.
تغییراتی مداوم
جشنواره فیلم کودک و نوجوان در دو بخش داخلی و بین‌الملل برگزار می‌شود. فیلم‌های سینمایی در بخش داخلی، و فیلم‌های انیمیشن در بخش بین‌الملل داوری می‌شوند. این جشنواره از سال۱۳۶۹ با تغییر زمان برگزاری از بهمن به آذر، تحت عنوان ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان هویتی کاملا مستقل از جشنواره فیلم فجر یافت. این تغییرات زمانی باز هم تداوم داشت و سی‌وچهارمین دوره این جشنواره به‌جای آبان‌ماه در مهرماه برگزار شد.
سیاست‌گذارانی نامتخصص
در جریان برگزاری سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان ۱۲تن از مدیران و فعالان فرهنگی هنری و سینماگر به‌عنوان اعضای شورای سیاستگذاری این دوره از این رویداد معرفی شدند. مجید زین‌العابدین، علی قاسم‌زاده، کمال حیدری، یوسف افشارنیا، سید مهدی سیدین، فرزانه کلاهدوزان، اصغر فارسی، وحید نیکخواه آزاد، پوران درخشنده، وحید ملتجی، احمد مقیمی و علی صالحی، در این لیست هستند. این دوره از جشنواره با دبیری آقای مجید زین‌العابدین در اصفهان برگزار خواهد شد. آنچه بسیار مورد انتقاد است آن است که بسیاری از شورای سیاستگذاری منصوب چندان رزومه کاری و تحصیلات مرتبطی با سینمای کودک و نوجوان ندارند و می‌توان گفت در زمینه کودک و نوجوان متخصص نیستند و بیش از اینکه در زمینه کودک و نوجوان فعالیت کرده باشند در زمینه هنری و مدیریتی مهارت دارند. دبیری دوره سی‌وپنجم از این رویداد برعهده مجید زین‌العابدین، مدیر بنیاد سینمایی فارابی بوده است، تحصیلات او در مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته علوم سیاسی است و ازجمله سوابق مدیریتی و اجرایی وی می‌توان به مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی و مدیریت شبکه‌های سیما و... اشاره کرد. با آنکه رزومه زین‌العابدین در عرصه مدیریتی درخشان است اما در رزومه کاری او جز دبیری دوره پیشین این جشنواره فعالیتی در حوزه کودک و نوجوان دیده نمی‌شود. آقای علی قاسم‌زاده، سیاستمدار و شهردار اصفهان هم یکی از اعضای شورای سیاستگذاری است و حتی مدارک تحصیلی او هم به فیلم و سینما و حوزه کودک و نوجوان مرتبط نیست اما در دوره گذشته از این رویداد به‌عنوان یکی از اعضای شورای سیاستگذاری حضور داشته است.
نام آقای یوسف افشارنیا، مدیرکل صداوسیمای مرکز اصفهان هم در میان اسامی اعضای شورای سیاستگذاری دیده می‌شود، او دانش‌آموخته دکترای تخصصی ادبیات عرفانی از دانشگاه اصفهان است که سمتمدیرکلی صداوسیما در استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه‌وبویراحمد نیز در سوابق وی مشهود است.
آقای سیدمهدی سیدین‌نیا، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، دانش‌آموخته اقتصاد در مقطع کارشناسی دانشگاه اصفهان و کارشناسی‌ارشد تهیه‌کنندگی دانشگاه صداوسیما و از چهره‌های شناخته‌شده جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در اصفهان است. از دیگر سوابق مدیریتی و اجرایی سیدین‌نیا می‌توان به عضو هیات‌منصفه مطبوعات استان اصفهان، عضویت در هیات‌مدیره سینماهای حوزه هنری کشور، معاونت اجرایی امور استان‌های حوزه هنری کشور، رییس حوزه هنری استان‌های اصفهان، آذربایجان شرقی، قم، معاونت سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان، معاونت صداوسیمای مرکز اصفهان اشاره کرد. نام دو بانو در میان اسامی اعضای شورای سیاستگذاری به چشم می‌خورد؛ خانم فرزانه کلاهدوزان و پوران درخشنده. کلاهدوزان عضو هیات‌رییسه و رییس کمیسیون ویژه خانواده، بانوان و جوانان شورای اسلامی شهر اصفهان است که در هیچ‌یک از سوابق تحصیلی و کاری او اثری از فعالیت در حوزه کودک و نوجوان به چشم نمی‌خورد. پوران درخشنده هم همچون برخی از این اعضا هم در دوره پیشین و هم به‌عنوان هیات‌داوران پنجمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان حضور یافته است. این کارگردان زن سینمای ایران سابقه طولانی در زمینه ساخت آثار ملودرام اجتماعی داشته تا حوزه کودک و نوجوان؛ آقای اصغر فارسی معاون سازمان سینمایی هم در دوره گذشته از این جشنواره در این شورا حضور داشته است. شاید در میان این اسامی آقای وحید نیکخواه آزاد و آقای علی صالحی فعالیت‌های مرتبط در حوزه کودک و نوجوان داشته باشند. نیکخواه آزاد، فعالیت فیلمسازی را از ۱۳۶۴ با ایجاد خانه هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان آغاز کرده است. علی صالحی هم مشغول تولید روتین نماهنگ برای شبکه کودک و موسسات خصوصی است. وحید ملتجی، از چهره‌های فرهنگی شهر اصفهان و کمال حیدری، معاون شهردار اصفهان نیز از آن دسته افرادی هستند که در شورای دوره قبل فعالیت داشته‌اند. باتوجه‌به اینکه جشنواره یک بستر و ظرفیتی برای جذب کودکان و نوجوانان به تولیدات و آثار بومی و ملی است نیاز حضور متخصصان در این عرصه است. آنچه شاهد آن هستیم حضور مقامات و مسئولان اصفهانی و نیز افرادی متخصص در جایگاه‌های دیگر و غیرمرتبط با این حوزه در این شورا هستیم و جای سوال است که چرا کارگردانان و متخصصان در حوزه کودک و نوجوان در این شورا حضور ندارند. درنهایت باید گفت شاید اصل این شورا برای سیاستگذاری مدل اجرایی این جشنواره در هر دوره باشد، اما اصل ساختاری سیاستگذاری برای هویت‌سازی آن با این اعضا و چنین سوابق نامرتبطی جای اشکال فراوان است که بازخورد آن در کمیت و کیفیت آثار و ضعف فعلی و این چندساله حوزه کودک و نوجوان نیز مشهود است.
اعضای دو دوره قبلی را بشناسید
اعضای جدید: با حکم محمد خزاعی معاون وزیر و رییس سازمان سینمایی کشور، مجید زین‌العابدین، علی قاسم‌زاده، کمال حیدری، یوسف افشارنیا، سید مهدی سیدین، فرزانه کلاهدوزان، اصغر فارسی، وحید نیکخواه آزاد، پوران درخشنده، وحید ملتجی، احمد مقیمی و علی صالحی، به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان منصوب و معرفی شدند.
اعضا دوره سی‌وپنجم:
سیدمهدی جوادی مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی و دبیر جشنواره، علی قاسم‌زاده شهردار شهر اصفهان، بیژن نوباوه نماینده مجلس یازدهم، پوران درخشنده فیلم‌ساز، اصغر فارسی معاون سازمان سینمایی، وحید ملتجی چهره‌های فرهنگی شهر اصفهان و کمال حیدری معاون شهردار اصفهان، به‌عنوان اعضای شورای سیاستگذاری سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان معرفی شدند.
نظر شما