آگاه؛ الناز برکاتی - خبرنگار سرویس فرهنگی: مسائل امنیتی در هر کشوری یکی از مسائلی است که باید به درستی تمام ابعاد آن را مورد توجه قرار داد. در جهان مدرنیته، رسانه‌ها با ایجاد تحول در باورها، ارزش‌ها، اعتقادات، تصاویر، ادراکات و ذهنیات جامعه، زمینه را برای اقناع و پذیرش فراهم می‌کنند. در عصر اطلاعات، رسانه‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری افکار عمومی ایفا می‌کنند و با استفاده از ظرفیت‌های خود می‌توانند عامل ایجاد یا تشدید جنگ نرم باشند و هم می‌توانند عاملی برای افزایش انعطاف‌پذیری ملی و امنیت نرم باشند. مانوئل کاستلز در کتاب معروف خود به نام عصر اطلاعات، ظهور جامعه شبکه‌ای از حضور پررنگ رسانه‌ها در محیط ذهنی افراد و تجارب عینی آن‌‏ها تعبیری دارد و می‌گوید: «رسانه‌ها به علت اینکه تار و پود نمادین زندگی ما هستند، همچون تجارب واقعی که بر رویاهای ما تأثیر دارند، بر آگاهی‌ها و رفتار ما تأثیر می‌گذارند و مواد خامی را فراهم می‌سازند که ذهن ما با استفاده از آن کار می‌کند.»

فرهنگ با ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها پیوند خورده و در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و غیره تعریف‌هایی از فرهنگ شده است. در نگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، فرهنگ از چنان اهمیتی برخوردار است که با سرنوشت اجتماعی ملت‌ها گره خورده است.بنابر این رسانه‌ها می‌توانند با پیوند فرهنگ و امنیت، مولفه‌هایی همچون استکبارستیزی، جهاد، احیا و تقویت هویت دینی را تقویت کرده و مجاهدت و تلاش شخصیت‌های برجسته‌ای که برای ایجاد امنیت در جامعه جان باختند را به گوش مخاطبانم خود برسانند. 

همه امنیتی‌های تلویزیون

رسانه ملی یکی بهترین تریبون‌هایی است که می‌توان دشواری‌های ایجاد امنیت و تلاش‌ها برای هموارسازی این مسیر را به تصویر کشید، سریال‌هایی همچون«وفا» ساخته محمدحسین لطیفی، «آینه‌های نشکن» ساخته جواد اردکانی، «هوش سیاه» به کارگردانی مسعود آب‌پرور، «ماتادور» به کارگردانی فرهاد نجفی و ... همگی از سریال‌هایی بودند که به مباحث جاسوسی پرداخته بودند اما جای فیلم و یا سریال‌هایی که با هدف نمایش ترور شخصیت‌های امنیتی، خالی است. 

اما در این میان سریال «گاندو» به کارگردانی جواد افشار توجه بسیاری از مخاطبان را به خودش جلب کرد، این سریال از سریال‌های امنیتی اطلاعاتی ایرانی بر اساس وقایع واقعی امنیتی و جاسوس‌های داخل و خارج ایران ساخته شده است و به موضوع آقازاده‌ها نیز اشاره‌هایی دارد. از زمانی که این سریال در سال ۱۳۹۹ به روی آنتن رفت، گویی فصل جدیدی از سریال‌سازی ایجاد شد و به‌عنوان اولین سریال‌هایی بود که به گسترش و ترویج سریال‌های امنیتی به شکلی متفاوت کمک کرد. این روزها مینی سریال ترور که با کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور، تهیه‌کنندگی مجتبی امینی و نویسندگی آرش قادری توسط سیما فیلم و آوینی فیلم ساخته شده، مربوط به ترور نافرجام  سال ۹۷ سردار حاج قاسم سلیمانی در حسینیه بیت‌الزهرا است. اما گویی این سریال آنطور که باید و شاید از آب در نیامده و طبق گفته کارگردان این سریال بیشتر تلاش بر این بوده تا چهارمین سالگرد ترور حاج قاسم به نمایش گذاشته شود، شاید همین عجله موجب شده تا این مجموعه به نسبت سریال «گاندو» ضعیف‌تر و کم کیفیت‌تر بود.

روایتی نحیف از یک ماموریت امنیتی

مجموعه تلویزیونی «ترور» علی‌رغم اینکه فضای جدیدی برای ساخت اینگونه سریال‌ها ایجاد کرد، نقاط ضعفی هم به همراه داشت. باتوجه به اینکه طبق گفته کارگردان ۸ بار مورد بازنویسی قرار گرفته، چهره‌های برجسته‌ای همچو محمدحسین لطیفی، هدایت هاشمی، مهدی سلوکی، فرهاد قائمیان، رامین راستاد و ... در این سریال ایفای نقش می‌کنند و با وجود وسواس‌های خاص برای ساخت این مینی سریال گویی آنچه که باید نشد و مانند سریال «گاندو» دیده نشد. به عنوان مثال شخصیت محمدحسین لطیفی که یک افسر سازمان اطلاعاتی است،  به نسبت داریوش فرهنگ در مجموعه «گاندو» کارکتری ثابت و کم تحرک‌تر دارد و یا شناسایی و رصد عملیات‌ها بسیار ضعیف به تصویر کشیده شده بود.

یکی دیگر از ضعف‌هایی که شاید بتوان به آن اشاره کرد این است که با اینکه موضوع سریال درباره ترور سردار سلیمانی است، اما هیچ تصویری از چهره سردار در سریال دیده نشده و از تصاویر آرشیوی ایشان در سخنرانی‌ها استفاده شده بود.  تقیانی‌پور در گفت‌وگویی با ایسنا در این خصوص گفت: «ترس از این داشتیم که این شخصیت آن‌طور که باید باشد، درنیاید. حتی چند کلیپ هم در فضای مجازی دیدیم که برای نمونه از یک بازیگر عراقی به جای شخصیت حاج قاسم استفاده شده بود و بخشی از شخصیت حاج قاسم را ایفا کرده بود که خیلی خوب درنیامده بود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم این کار را نکنیم چون کار پُرریسکی است. اما شخصیت ایشان به طور مداوم در قصه حضور دارد و همچنین از تصاویر آرشیوی از ایشان در سخنرانی‌ها استفاده می‌کنیم».

آنچه که دیده می‌شود آن است که گویی برای اینکه پخش این سریال با سالگرد سردار سلیمانی مصادف شود، قصه شهید شده و حق مطلب ادا نشده است، زیرا در برخی از صحنات ایرادات مضمونی و تکنیکی کاملا مشهود است. با این حال می‌توان گفت این سریال نقطه عطفی برای ساخت آثار دیگر در این ژانر خواهد بود.