آگاه ـ: این مجلس معنوی نیازی به مقدمات خاصی ندارد و هزینه چندانی را نمی‌برد. کافی است با یک فنجان چای و قند از مهمان‌ها پذیرایی کنیم و از مداح و سخنرانی دعوت کنیم تا مجلس‌مان شکل بگیرد. در این گزارش با تعدادی از چهره‌های شناخته شده درباره حاصل و برکات روضه‌های خانگی گفت و گو کردیم و به نحوی برگزاری این مراسم در خانه پرداختیم. 

حجت‌الاسلام پناهیان، سخنران:

روضه خانگی اصالت دارد

سرچشمه مراسم‌های بزرگ، خانه‌های کوچک هستند که در آن‌ها روضه برگزار می‌شود. در این صورت این مراسم‌های بزرگ اصالت پیدا می‌کند. به این معنا که دیگر جا نبود در خانه دور هم جمع شویم، به بیرون آمدیم. 

اگر فقط در مراسم‌های بزرگ روضه باشد و سرچشمه این مجالس با عظمت در خانه‌ها نباشد، ممکن است این دریاچه خشک شود و دچار آسیب‌های مختلف شود. اگر در این دریاچه یا اقیانوس از سرچشمه آب جاری شود، این آب تازه می‌شود. عظمت  و اصالت این مجالس روضه که برکات بسیاری دارد و هنوز شناخته نشده است، هستی و هویت خود را از روضه‌های خانگی می‌گیرد. اثر این مجالس، در روضه‌های عمومی فوق‌العاده است.

یک سالی در قم با اینکه هیأت بزرگ چندهزار نفری داشتیم که هرهفته حضور پیدا می‌کردند، بنا داشتم در خصوص اهمیت روضه‌های خانگی صحبت کنم اما متاسفانه دیدم در خانه روضه‌ای ندارم. این درحالی بود که مجلس روضه هفتگی ما یک روضه خانگی بود که به دلیل ازدیاد جمعیت امکان برگزاری در خانه را نداشت. برای همین هیأت را به بیرون از خانه آوردیم و دیگر در خانه مجلسی نداشتیم.

بنا داشتم از اهمیت روضه‌های خانگی بگویم اما در خانه روضه‌ای نداشتیم، به فرزندانم گفتم روضه خانگی بگیرید تا من در این دهه از این موضوع بگویم. به همت بچه‌ها روضه‌ای ترتیب دادیم و با اینکه خودم روضه بزرگی بیرون از خانه داشتم، دنبال سیاهی و چای و استکان برای این روضه خانگی رفتم تا شامل آیه «لم تقولون ما لا تفعلون؛ چرا سخنی می‌‏گویید که عمل نمی‏‌کنید؟!» نباشیم.

«احمد چینی» مداح اهل بیت(ع)

آرامش خانه در همین روضه‌هاست

هر چه برکت است از همین روضه‌های خانگی است. چون آرامش در خانه جاری می‌شود و نشاطی معنوی در زندگی جریان می‌گیرد. من ازمجالس روضه خانگی رشد کردم. یکی دیگر از مجالسی که در منزل ما بود، مجلس روضه فاطمیه بود که پدرم ایجاد کرد و بعد از پدرم نیز من این رسم را در منزل ادامه می‌دهم. روضه خانگی برکت بسیاری دارد.

من در گذشته روضه خانگی بسیار می‌رفتم، اما از زمانی که منزلم را از امامزاده یحیی تغییر دادم و دیگر نتوانستم پشت موتور بنشینم، کمتر روضه خانگی می‌روم، ولی الان مجالسی دارم که حدود ۵۰ سال قدمت دارد، یعنی از قبل ازدواجم، در آن‌ها می‌خوانم. روضه خانگی برکت بسیاری دارد، زیرا اخلاص دارد و مداح و بانی در آن مخلصانه می‌خوانند.

یک توصیه هم به همه مداحان، منبری‌ها و همه مردم مذهبی‌ و ولایی‌ دارم که غیر از اینکه در جلسات هیأت‌ها شرکت می‌کنید، مجالس روضه را در خانه خود راه بیندازید تا قال‌الصادق و قال‌الباقر و السلام علیک یا اباعبدالله در خانه‌تان بیان شود. نشانه برکت آن هم این است که در حدیث کساء داریم امیرالمومنین (ع) از پیامبر (ص) سوال می‌کند اجتماع ما در اینجا چه فایده‌ای دارد؟ ایشان می‌فرماید: در هیچ مجلسی نیست که ذکر ما اهل بیت (ع) شود، مگر اینکه خدا رحمتش را به آن نازل کند و فرشتگان حضور پیدا می‌کنند.

«اکبر بازوبند» مداح اهل بیت(ع)

دست از روضه‌های کوچک برنخواهیم داشت 

برپایی روضه خانگی به قدمت عزای سیدالشهداست. مراسم عزاداری برای سیدالشهدا در طول تاریخ اسلام نیز توسط اهل‌بیت و بزرگان دین موردتوجه بوده است. علاوه بر گریه و عزاداری، اموری مانند برگزاری مراسم عزا و اطعام و پوشیدن لباس مشکی در ایام عزای امام حسین (ع) نیز نزد اهل‌بیت (ع) مستحب بوده است. به‌گونه‌ای که نقل‌شده است امام صادق (ع) بخشی از ملک خود را برای عزای امام حسین (ع) وقف کردند. همچنین پس از شهادت امام حسین (ع)، زنان بنی‌هاشم به عزاداری برای سیدالشهدا پرداختند و امام سجاد (ع) برای آنان غذای نذری درست می‌کردند. بنابراین، برگزاری مراسم عزاداری و روضه خانگی سنتی است که ائمه اطهار به آن سفارش کرده‌اند اما متأسفانه این روزها برخی با بهانه‌هایی همچون مشکلات اقتصادی زندگی‌شان را از برکات روضه خانگی محروم می‌کنند؛ درحالی‌که ساده‌ترین، کم‌خرج‌ترین و مخلص‌ترین محفل‌های این روزهای عزاداری، همین روضه‌های خانگی هستند. 

همه مردم عاشق امام حسین(ع) هستند. باوجود اتمام دهه نخست محرم همچنان مجالس روضه خانگی برپاست. روضه خانگی برکتی دارد که محاسبه آن کار بسیار سختی است. کافی است یکبار امتحان کنیم، دیگر دست از این روضه‌های کوچک ساده برنخواهیم داشت. 

در طول روز ۴ یا ۵ حتی در بعضی مواقع مانند محرم و صفر، ماه رمضان و اول ماه‌های قمری تعداد روضه‌های خانگی بیشتر هم می‌شد. روضه‌های ساده که احبخانه با یک فنجان چند قند پهلو از میهمانان پذیرایی می‌کرد. نکته مهم اینکه روضه‌ها با ذکر امام حسین برپا می‌شد، علاوه بر صله حرم و تازه شدن دیدار دوستان و اقوام به حل مشکلات و گره‌گشایی از کار مردم هم کمک می‌کرد. اینکه با مدد نام امام حسین گره‌ای باز می‌شد، بسیار ارزشمند بود.

حجت الاسلام علی سرلک، سخنران:

روضه حتی با سه نفر

اجازه ندهید مشکلات مالی مانع برگزاری روضه شود. آیت‌الله ﻗﺎﺿﯽ (ره) می‌فرمایند: «ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺯﯾﺎﺭﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﯿﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ (ع) ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻧﻨﻤﺎﯾﯿﺪ، ﺭﻭﺿﻪ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻭﻟﻮ ﺩﻭ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﺍﺳﺒﺎﺏ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻫﻢ ﻧﺸﺪ ﺩﻫﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺤﺮﻡ ﺗﺮﮎ ﻧﺸﻮﺩ.»

برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین آن‌قدر پربرکت است که در روایتی از ابن عباس نقل‌شده است که جبرئیل از طرف خداوند به پیامبر (ص) می‌فرمایند: «ای محمد، برای فاطمه شیعیان پاک و پاک‌شده‌ای خلق می‌کنم، این شیعیان اموالشان را درراه عزای حسین انفاق می‌کنند و درراه زیارت حسین جان می‌دهند و عزای وی را در مجالسشان به پا می‌کنند، خالصانه بر وی اشک می‌ریزند، خوابشان را کم می‌کنند و از این شیوه بازنمی‌گردند … آگاه باشید، هرکس درراه عزا و زیارت حسین بن علی علیه‌السلام به مقدار درهمی انفاق نماید، ملائکه در آنچه انفاق نموده است تا روز قیامت با او دادوستد می‌کنند و به ازای هر درهم هفتاد حسنه به وی می‌دهند و خداوند برای او قصری در بهشت بنا خواهد کرد.» برگزاری روضه خانگی آنقدر پربرکت است که دیگر جایی برای داشتن دغدغه مالی باقی نمی‌ماند. برای برپایی روضه خانگی کافی است متناسب با شرایط مالیتان روضه برگزار کنید. همچنین پذیرایی و تعداد مهمانان را اولویت قرار ندهید. لازم نیست حتماً برای پذیرایی تدارک خاصی ببینید، با چای و قند هم می‌شود از مهمانان اباعبدالله پذیرایی کرد. مهم نیت و برگزاری یک مراسم بی‌تکلف است. اگر امکان برپایی جلسات را به طور وسیع نداریم حداقل بیاییم روضه‌های خانگی را إحیاء کنیم. بی‌تردید خانه‌ای که در آن روضه و توسل باشد حضور معصومین علیهم السلام خواهد بود.

یک فنجان و چای قند کافی ست

یکی از رسومات مهم ما ایرانی‌ها در ماه رمضان برگزاری مجالس روضه است. یکی از افکاری که ذهن بانیان این مجلس خیر را درگیر می‌کند، نحوه پذیرایی روضه است. ایده‌های مختلفی برای پذیرایی از میهمانان وجود دارد که با توجه به میزان بودجه و نذری که دارید، می‌توانید از میهمانان خود پذیرایی کنید. یکی از مزیت‌هایی که ادای نذری دارد، این است که شما به هیچ‌چیز محدود نیستید و هر نوع خوراکی که دوست دارید، می‌توانید برای پذیرایی از میهمانان خود طبخ یا تهیه کنید. حتی با یک فنجان چای و قند هم می توانید روضه را در خانه برزگ کنید. 

آنچه برای روضه خانگی لازم است

قدم اول

شرایط‌ تان را بررسی کنید و ببینید که می‌خواهید روضه را در چه سطحی با چه مخاطبانی با چه نوع برگزار کنید.

قدم دوم

برای روضه‌مان مشارکت مالی هم قبول می‌کنیم. این کار دامنه خیر روضه را گسترده می‌کند.

قدم سوم

روضه را متناسب با شرایط اقتصادی‌تان برگزار کنید. مثلا برای مداح و سخنران از یک دوست بخواهید در رفت و آمدها با شما همراهی کند.

قدم چهارم

فضای فیزیکی‌تان را بررسی کنید و انتخاب کنید که نوع روضه‌تان چطور باشد. مثلا روضه‌های زنانه و مردانه معمولا به دو فضای مجزا یا جدا شده نیاز دارند. 

قدم پنچم

برای پیدا کردن مداح و سخنران خوب از تجربه کسانی که روضه برگزار کرده‌اند، استفاده کنید. یکی از خوبی‌های روضه‌های خانگی این است که نیازی به چهره‌ها ندارد. زمان دقیق روضه را هم مشخص کنید. 

قدم ششم

مهمانان‌تان را دعوت کنید. مخاطبان روضه از مهم‌ترین ارکان برنامه هستند. اول تکلیف‌تان را با خودتان روشن کنید که می‌خواهید روضه‌تان خانوادگی باشد یا عمومی. پذیرایی از فامیل معمولا قواعد خودش را دارد.

قدم هفتم

خانه را آماده کنید. شاید شروع این مرحله با خرید پرچم باشد. خانه را باید نظافت کرد. برای شلوغی‌های پشت در فکری کنید که مبادا کفش‌ها گم شوند و مزاحمت برای همسایگان ایجاد کند.