۲۹ دی ۱۴۰۳ - ۱۱:۳۱

طوبی موید-خبرنگار گروه جامعه: مراسم اعتکاف امسال با افزایش استقبال شرکت‌کنندگان، در سراسر کشور به پایان رسید و معتکفان سیراب از جام معرفت الهی و با روحی جلایافته در جلوه‌گاه حضور، راهی زندگی روزمره خود شدند. ازآنجاکه برپایی مراسم اعتکاف در اغلب مساجد کشور، کاری مردمی و خودجوش بوده، آمار دقیقی از شرکت‌کنندگان وجود ندارد. باوجوداین بررسی تعداد ثبت‌نام‌کنندگان برای شرکت در اعتکاف نسبت‌به سال قبل رشدی بالغ بر ۱۵درصد را نشان می‌دهد. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهند حضور نوجوانان و جوانان در رده سنی ۱۵ تا ۲۴سال نیز ۶۵درصد نسبت‌به سال قبل افزایش داشته است. این آمارهای غیررسمی و تایید نشده در کنار مشاهدات میدانی نشان می‌دهد به‌رغم جوسازی‌های رسانه‌ای ازسوی برخی افراد در داخل و خارج کشور، مبنی بر دین‌گریزی و دین‌زدگی جوانان و نوجوانان، استقبال مردم به‌ویژه نسل جدید به مناسک و مراسم مذهبی رو به گسترش است. به‌طوری‌که در بسیاری از موارد مساجد ظرفیت پذیرش معتکفان بیشتر را نداشتند.

آگاه: روزهای آخر هفته قبل، به برکت ایام البیض ماه رجب و حضور پرتعداد اقشار مختلف مردم و به‌ویژه جوانان در مساجد شهرها و روستاهای کشور روسفید شدند. این افزایش حضور که نسبت‌به سال‌های قبل بسیار چشمگیر بود، درحالی رقم خورد که افراد بسیاری در رسانه‌های مختلف ازجمله در فضای مجازی سعی دارند نشان دهند اقبال مردم و به‌ویژه جوانان به امور مذهبی و دینی کاهش پیدا کرده و حتی در برخی موارد به استناد برخی دیده‌ها و شنیده‌ها ادعا می‌کنند بی‌دینی در میان نسل جدید رواج پیدا کرده است.
این افراد البته در مواقعی مانند مراسم بزرگ پیاده‌روی اربعین یا ایام اعتکاف یا در مارپیچ معروف سکوت پناه می‌گیرند یا با نسبت دادن این مراسم به فرمایشی و حاکمیتی بودن سعی می‌کنند از اعتبار و ارزش این اقدامات بکاهند. تیری که به سنگ خورده و در برخی موارد استقبال از این مراسم به قدری زیاد بوده که انکار و نادیده گرفتن آنها و اثرشان در گسترش اسلام به دنیا، غیرممکن است؛ بنابراین سعی می‌کنند با نشان‌دادن بی‌برنامگی‌هایی که در ذات چنین برنامه‌هایی است یا مقداری زباله که در مسیر ریخته یا حتی امکانات اندک مساجدی که پذیرای معتکفان ایام البیض ماه رجب بوده‌اند بر بزرگی این دست مراسم‌ها خدشه وارد کنند. افزایش تعداد شرکت‌کنندگان هر سال بیش از سال قبل نشان می‌دهد این دست اقدامات تاثیری بر اعتقادات مردم ندارد و تبلیغات آنها دست‌کم در میان نسل جوان اثر عکس داشته و اعتقادات آنها به مبانی دین عمیق‌تر و پایبندی آنها بیشتر شده است.

مرز میان اسلام انقلابی و انقلاب اسلامی
حجت‌الاسلام سجاد صفری، آگاه مسائل دینی دراین‌باره به «آگاه» می‌گوید: «عده‌ای برای ضربه زدن به انقلاب و اسلام در تعریف تاریخ هم دچار تحریف می‌شوند. این انقلاب ما نبوده که اسلام را آورده و گسترش داده، بلکه از ابتدا یک اسلامی بوده، امام حسین(ع) بوده و یک سلسله نورانی انبیا و اولیای خدا بودند، سپس انقلاب ما به آنها مستمسک شده و به پیروزی رسیده است. اینکه می‌بینیم رنگ و بوی انقلاب ما با سایر انقلاب‌های دنیا متفاوت است، به‌دلیل رنگ و بوی خدایی آن است.» وی ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر، منتقدان جریان‌ها و مراسم مذهبی این نکته را در نظر نمی‌گیرند که روح انسان برای رسیدن به تعالی نیاز دارد به معنویت متصل شود و وقتی شیرینی انس با خدا و اهل‌بیت(ع) زیر دندانش مزه کرد و وقتی به آرامشی که به دنبالش بود رسید دیگر آن سفره را رها نمی‌کند. در بسیاری موارد، بعضی از همین افرادی که این مراسم را کوچک می‌شمارند یا جوانان را به بی‌باوری و بی‌دینی متهم می‌کنند، به محض اینکه خود در این مراسم شرکت می‌کنند نظرشان عوض می‌شود و خود از مشتریان پروپاقرص آن می‌شوند و حتی به دیگران هم توصیه می‌کنند.» این کارشناس مذهبی همچنین به تجربیات خود در همراهی دانش‌آموزان در مناطق مختلف تهران در مراسم اعتکاف اشاره و بیان می‌کند: «اعتکاف رنگ و بویی دارد که حتی بچه‌ای که نماز نمی‌خواند هم دوست دارد در آن شرکت کند. حال معنوی که به‌دنبال اعتکاف به انسان دست می‌دهد تمام تفکرات منفی را با خود می‌شوید و می‌برد. دانش‌آموزی داشتم با اینکه نماز نمی‌خواند و روزه نمی‌گرفت خواهش می‌کرد اجازه بدهیم در اعتکاف همراه سایر دانش‌آموزان شرکت کند، ما هم شرایط در مسجد ماندن را برایش توضیح دادیم و گفتیم باید نماز بخوانی و روزه بگیری، او هم پذیرفت چون درباره لذت متعالی اعتکاف شنیده بود و نمی‌خواست آن را از دست بدهد. به نظر من، اعتکاف مثل عسل است. اگر بخواهید مزه‌اش را برای کسی که عسل را نچشیده تعریف کنید، واژه کم می‌آورید، چون توصیف شیرینی به‌اندازه کافی گویا نیست و مجبور می‌شویم به کام او هم عسل بگذاریم. شیرینی آن را با لغات و کلمات نمی‌شود، بیان کرد. فرد باید در اعتکاف مسجدنشین بشود تا ببیند حرف‌زدن بدون تکلف با خدا چطور حال دل آدم را عوض می‌کند.»

القای رسانه‌ای دین‌گریزی جوانان 
حجت‌الاسلام صفری ادعای مطرح‌شده ازسوی برخی افراد در رابطه با دین‌گریزی و خداناباوری نسل جدید را رد می‌کند و می‌گوید: «کسانی که این ادعاها را مطرح می‌کنند شاهد راحت حرف‌زدن جوانان با خدا و ارتباط بی‌تکلف آنها با معبود در مراسم اعتکاف نبودند. اتفاقا این مسائل برای نسل جدید و به‌خصوص نسل Z ملموس‌تر است. این افراد چطور می‌توانند چشم‌شان را روی صحنه‌های حضور پرشور جوانان در راهپیمایی اربعین یا عزاداری‌های ماه محرم ببندند. اگر به استناد چنین روابط عاشقانه‌ای میان جوانان و خدا نمی‌توان دینداری آنها را تایید کرد، چطور با چند مورد تخلف و شیطنت دوران نوجوانی و جوانی پی به دین‌گریزی آنها می‌برند؟» 
به گفته وی، اعتکاف مظهر بی‌تعارف حرف‌زدن با خداست و جوانان امروز بیش از هر زمان دیگر تشنه چنین رابطه‌ای با معبود هستند. به همین خاطر، اعتقادات مردم و نسل نو نه‌تنها روزبه‌روز کمرنگ‌تر نمی‌شود، بلکه پررنگ‌تر هم می‌شود. اعتقادات مردم ریشه در اقتصاد ندارد یا در گروی شبکه‌های مجازی نیست، بلکه وابسته به باور آنهاست. تمام هجوم دشمنان ما هم باور مردم را نشانه گرفته است. باوجوداین و بعد از ۴۰سال دشمنی تمام‌عیار در عرصه‌های فرهنگی با مردم، دیدن مساجدی که برای پذیرایی از معتکفان و جوانان مشتاق شرکت در اعتکاف جا ندارند برای آنها دشوار است. این کارشناس مسائل دینی تاکید می‌کند: «حدیث داریم هر کس سه روز در خانه خدا معتکف شود خدا تمام گناهان او را می‌بخشد، مانند کسی که تازه از مادر متولد شده است. خوب فرد یک حساب و کتاب ساده می‌کند، می‌بیند دوستی با خدا بیشتر برای او می‌صرفد، حالش را خوب کرده و به او آرامش داده، چرا این حال را از خود دریغ کند.»
به گفته وی، افزایش استقبال از مراسم اعتکاف که هر سال هم بیشتر می‌شود، شاخص مهمی برای سنجیدن دینداری میان جوانان است. حجت‌الاسلام صفری بیان می‌کند: «طبق روایات، اعتکاف در اسلام در چهار مسجد صحیح است و در سایر مساجد به امید صحت برگزار می‌شود و ما که تا قبل از پیروزی انقلاب مساجد جامع‌مان هم از معتکفان پر نمی‌شد حالا روزبه‌روز باید مساجد بیشتری را برای برگزاری اعتکاف آماده کنیم و قاطبه مساجد در قاطبه محلات پذیرای معتکفان ایام البیض ماه رجب هستند. این مسئله هم مانند پیاده‌روی اربعین است که افراد سینه به سینه و فرد به فرد از شیرینی آن شنیدند و مشتاق شدند آن را تجربه کنند. ما لازم نیست تصور و تعبیر سایرین را از دینداری تامین کنیم. همین مسائل متر و معیار خوبی برای گرایش جوانان به دین و مذهب فرهنگ اهل‌بیت(ع) است.» 
آنچه از مجموع گفته‌های این کارشناس مسائل دینی و آمارهای منتشرشده از شمار شرکت‌کنندگان در مراسم اعتکاف برمی‌آید این است که این مراسم آب پاکی را روی دست کسانی ریخت که به‌دنبال انجام عملیات روانی علیه اعتقادات جوانان بودند و در این راه به تخطی از قوانین ازسوی تعدادی جوان و نوجوان استناد می کردند و سعی داشتند آن را به تمام نسل جوان کشور تعمیم دهند.
حجت‌الاسلام صفری در واکنش به مظاهر بی‌دینی که گاهی در جامعه دیده می‌شود و نتیجه‌گیری از آن با عنوان دین‌گریزی جوانان می‌گوید: «ما در دوره سختی از تاریخ هستیم. بااین‌حال در حوزه دین که در دو بخش کمی و کیفی قابل ارزیابی است. در بخش کیفی به مراتب جلو رفته‌ایم. یعنی کسانی که در مراسمی مانند اربعین و اعتکاف پیش قدم می‌شوند اعتقادات راسخ دارند. در بخش کمی هم در برخی زوایا نسبت‌به قبل از پیروزی انقلاب، بسیار جلو رفته‌ایم. مراسم‌های اعتقادی عمومی نشان می‌دهد اعتقادات مردم نه تنها ضعیف نشده بلکه در برخی موارد تقویت هم شده است. به‌طوری‌که اگر قبلا از نشان‌دادن آنها ابا داشتند الان حتی به نشان دادن آن، به پست و استوری گذاشتن از اعتکاف و اربعین و عزاداری محرم افتخار هم می‌کنند و مایه مباهات خود می‌دانند. کسانی هم می‌بینیم اعتقادشان ضعیف شده یا از دین روی برگرداندند یا اظهار بی‌دینی می‌کنند، افرادی هستند که قبلا هم ادعای دینداری داشتند. آدم‌هایی مانند وهب نصرانی یا عبیدالله بن حر جوفی در کشور ما زیاد است و کسانی که فضای دینداری در ایران را رصد می‌کنند از درک این موضوع غافل‌اند. به همین خاطر است که دلیل متقنی در رد این موضوع که هم در بحث کیفی و هم در زمینه کمی در دینداری جلو هستیم نمی‌آورند.»
وی درمورد مغالطه اثرگذاری اختلاس و تخلفات اجتماعی بر کیفیت و کمیت دینداری میان اقشار مختلف مردم به‌ویژه جوانان، تاکید دارد: «آدمی که مقید است، اعتقادش را در خیابان جار نمی‌زند. درصورتی‌که جرم و تخلف با اظهار مشخص می‌شود. زن بی‌حجاب هر روز در خیابان است. اما زن مومنه‌ای که به سیره حضرت زهرا(س) عمل می‌کند می‌گوید تا برای من وجوب شرعی پیش نیاید و ضرورتی مطرح نباشد چه ضرورت مالی، ضرورت شخصی، چه ضرورت فردی یا اجتماعی یا کاری در خانه می‌مانم. بخش دیگری هم این است که دینداری در جامعه ما خروجی ندارد. چون ما از دین خروجی عجیب و غریب می‌خواهیم. ما از مداومت بر نماز انتظار داریم یک فرد مومن تربیت شود، نه ریاضیدان یا سازنده موشک، آدم مومن جرم نمی‌کند، تخلف نمی‌کند، گناه نمی‌کند، تخصص چیز دیگری است. اینکه در پست‌ها و مناصب کسی که تخصص ندارد یا کسی که تخصص دارد یا مومن نیست و جرم می‌کند اینها ربطی به اصل دینداری ندارد و ملاک خوبی برای ارزیابی دینداری یا بی‌دینی افراد نیست.»