-
کار فرهنگی موثر، نیازمند «پیگیری نهادی» است
از «کنش نمادین» تا «دگرگونی سازوکار معنا»
مسئله فرهنگ، پیش و بیش از آنکه مسئله «فعالیت» باشد، مسئله «اثر» است. تاریخ معاصر ایران مملو از کنشهای فرهنگیای است که پرشمار و پرهزینه بودهاند، اما در سطح تحولات عمیق اجتماعی، کماثر یا بیاثر ماندهاند.
-
جنگ خاموش آلسعود و بنزاید در یمن شعلهور شده است
پایان دوستی دو شاهزاده
روزنامه آمریکایی کریدل، گزارش داد که عربستان سعودی و امارات متحده عربی درگیر رقابتی شدید و فزاینده در یمن هستند؛ رقابتی که هدف اصلی آن، تسلط بر منابع و ثروتهای این کشور است. این روزنامه در گزارش خود نوشت: شاهزادگان خلیج فارس درگیر نبردی آرام اما عمیق برای سلطه بر یمن هستند؛ نبردی که در آن، مرزهای نظارت و کنترل آمریکا را میآزمایند و ائتلافها را بر اساس منافع خاص خود بازتعریف میکنند.
-
آمریکاییها خود را لو دادند
نفت دزدی در روز روشن
دولت دونالد ترامپ فشار خود بر ونزوئلا را با توقیف نفتکشها و تحریمهای سخت علیه صادرات نفت وارد مرحله تازهای کرده است. این اقدامات با هدف تضعیف منابع مالی دولت کاراکاس و وادار کردن نیکلاس مادورو به مذاکره و در اختیارگرفتن نفت ونزوئلا در حال انجام است.
تیتر سه سرویس
-
فقر پیامدسنجی و ترس از ارزیابی
فرهنگ و فرسودگی
در همان نگاه اول، تقویم موسسات و دانشگاهها مملو از همایشها، یادوارهها، مسابقهها و جشنوارههاست. اما در قبال این همه فعالیت، این پرسش ساده که این حجم از فعالیتها، چه اثری ماندگار بر ذهنیت و کنش نسلی که باید پرچمدار تحول باشد گذاشته است؟ اغلب پاسخ قانعکنندهای ندارد.
-
ظرفیتهای پیشروی و پیروزی کدام است؟!
آتشبس؛ شروع حرکت قلم
تجاوز ۱۲ روزه دشمن بار دیگر باعث شد تا ما درباره آمادگیهای پیش از جنگ و پشتیبانیهای حین جنگ و جبران و ارتقای پس از جنگ جدیتر بیندیشیم. در این برهه حضور نزدیک و دائمی و فعال دشمن را بیش از گذشته لمس کردیم. مفهوم جنگ ترکیبی برای ما زندهتر شد. دانستیم که دشمن و دشمنی به هیچ وجه یک توهم تحلیلی و ذهنی نیست؛ یک واقعیت عینی است.
-
مصونیت بخشی به پایههای ساخت درونی نظام
تولید فرهنگی با قابلیت نفوذ بالا
استحکام ساخت درونی نظام جمهوری اسلامی مستلزم چیست؟ چه عاملی سبب مصونیتبخشی به پایههای این سازه در برابر تکانه تهدیدات شالودهشکن داخلی و خارجی میشود؟ اگر بخواهیم از منظری گفتمانی بدین سوال پاسخ دهیم، بیتردید باید بگوییم استحکام ساخت درونی جمهوری اسلامی بهعنوان یک نظام سیاسی ایدئولوژیک منوط به تداوم انسجام و پویایی منظومه گفتمانی آن (گفتمان انقلاب اسلامی) است که بر شالوده اندیشههای حضرت امام خمینی(ره) قرار دارد. زیرا از این منظر، حفظ استحکام و قوام نظامهای سیاسی همواره در پرتو استمرار پویایی گفتمان حامی آنها میسر میشود و بالطبع از دست رفتن این ویژگی، زمینه تزلزل پایههای نظام سیاسی و چهبسا فروپاشی و زوال آن را مهیا خواهد ساخت.
-
کار فرهنگی موثر؛ از اجرای پرهزینه تا مداخله مسئلهمحور
بازگشت به عقلانیت انقلابی
این روزها اگر از هر مسئولی درباره مهمترین راهحل مسائل فرهنگی کشور بپرسید، پاسخ تقریبا آماده است: «کار فرهنگی» اما مسئله دقیقا از همینجا آغاز میشود؛ جایی که همه بر اصل کار فرهنگی اتفاق نظر دارند، اما کمتر کسی میپرسد: کدام کار فرهنگی؟ با چه معیاری؟ و با چه اثری؟ مشکل از آنجا شروع میشود که کار فرهنگی، بهجای آنکه یک مداخله اجتماعی هدفمند باشد، به یک وظیفه اداری یا اجرای نمایشی تقلیل پیدا میکند.
-
عبور از ایدهپردازی انتزاعی به سمت برنامهریزی عملیاتی
از طراحی آگاهانه تا پیامدسنجی مسئولانه
دیدار اخیر رهبر انقلاب با دستاندرکاران کنگره شهدای استان البرز، بار دیگر یکی از مسائل بنیادین عرصه فرهنگ را برجسته کرد. تاکید ایشان بر این نکته که «فکر و برنامهریزی باید به پیگیری و عمل منتهی شود»، ناظر به شکافی است که سالهاست میان فعالیتهای فرهنگی و آثار واقعی آنها وجود دارد. بسیاری از برنامههای فرهنگی با نیتهای صادقانه آغاز میشوند، اما به دلیل فقدان طراحی دقیق، استمرار و سنجش، به نتایج ملموس و پایدار منجر نمیشوند. این مسئله ضرورت بازتعریف مفهوم «کار فرهنگی موثر» را بیش از پیش آشکار میسازد.
-
چگونه از ظرفیتهای فرهنگی دفاع مقدس بهرهبرداری کنیم؟
ذخایر فرهنگی انقلاب
تداوم تهاجم فرهنگی دشمن در سالهای اخیر، مبانی فکری انقلاب اسلامی را در معرض تهدیدی بزرگ قرار داده است. در شرایطی که رهبر انقلاب تقویت و تجدید عقبه فکری نظام را ضروری میدانند، تداوم تهاجمات فرهنگی دشمن، چنین امکانی را به طور کلی سلب میکند و اثری از نگرش انقلابی بر جای نمیگذارد. باید مقابل این تهاجم فرهنگی گسترده ایستادگی کرد تا علاوه بر حفظ پشتوانه فکری انقلاب، بتوان به تجدید و تقویت این مبانی فکری پرداخت.
-
مدلی برای خروج از چرخه فعالیتهای بی نتیجه
معماری کار فرهنگی موثر
در دیدار اخیر با دستاندرکاران کنگره شهدای البرز، رهبر حکیم انقلاب با یک جمله کلیدی، قطبنمای حرکت فرهنگی ما را تنظیم و آسیبشناسی دقیقی از وضعیت کنونی این جبهه ارائه کردند: «فکر یک کار خوب و برنامهریزی... نیمی از آن کار است؛ نیم دوم که مهمتر است، پیگیری و دنبالگیری و عمل کردن آن کار است.» این عبارت به ظاهر ساده، یک هشدار راهبردی و بررسی عمیق بزرگترین آفت جبهه فرهنگی انقلاب است: بیماری مزمن «تولید انبوه کارهای خوب بیاثر.»
-
«فعالیت نمایشی» یا «اقدام اثرگذار»؟
فاصله آرمان تا واقعیت
در فضای کنونی فعالیتهای فرهنگی، شکافی عمیق و معنادار بین حجم عظیم برنامهریزیها و صورتبندیهای نظری از یکسو و ضعف مفرط در عرصه اجرا، پایش و سنجش پیامد از سوی دیگر احساس میشود. بسیاری از طرحهای فرهنگی، اسیر چرخهای بیپایان از «اندیشهورزی» و «برنامهنویسی» میشوند، بیآنکه هرگز به «اقدام موثر» و «نتیجه ملموس» تبدیل شوند.
-
باید از مسیر واقعیت عبور کرد
کار فرهنگی ماندگار؛ از خیال تا واقعیت
کار فرهنگی زمانی اصیل، ماندگار و اثرگذار است که از واقعیت عینی و تجربه عملی سرچشمه بگیرد؛ در غیر این صورت، حتی اگر در ذهن نیکو و مطلوب به نظر برسد، الزاما به کار فرهنگی تراز و موثر منتهی نخواهد شد.
-
دو پارادایم، دو جهان
مرده مکرر
برخی موضعگیریها و بیانیهها را که میخوانم با خودم فکر میکنم آیا جامعه علمی ما ازبیماری فراموشی تاریخی رنج میبرد؟ یا نوعی تقلیلگرایی خطرناک در تحلیل مسائل کلان، ذهن نخبگان را فلج کرده است؟ مثلا، همین بیانیه که ۱۸۰ تن از اساتید و چهرهها به شخص رئیسجمهور نوشتند. سادهانگاری است اگر این سند متنآشنا را صرفا یک یادداشت اقتصادی ببینیم، خیر! این نامه، یک تراژدی معرفتشناختی را فریاد میزند.