انیمیشن ایرانی که اسکار را فتح کرد

مریم کریمی ـ آگاه مسائل رسانه
۱۴ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۰:۴۱

انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» به نویسندگی و کارگردانی شیرین سوهانی و حسین ملایمی، موفق به کسب جایزه بهترین انیمیشن کوتاه در نودوهفتمین دوره جوایز اسکار شد. 

آگاه: این انیمیشن اثری هنری و شاعرانه است که با روایتی عمیق، به سراغ زخم‌های جنگ و اثرات روانی آن بر خانواده‌ها می‌رود. این اثر که با تکنیک دوبعدی و طراحی دستی ساخته شده، بیش از هر چیز، قصه‌ای انسانی از اندوه، خاطرات و امید را در بستری از سکوت و تصویر روایت می‌کند. فضای خاکستری و گاهی مه‌آلود انیمیشن، گویی حافظه‌ای زخمی را به تصویر می‌کشد که هنوز درگیر گذشته‌ای تلخ است. 
نمادگرایی در این اثر، نقش مهمی دارد. سرو، که در عنوان انیمیشن نیز به آن اشاره شده، همیشه نمادی از پایداری، ایستادگی و جاودانگی بوده است. در اینجا، سرو را می‌توان به‌عنوان تصویری از پدر در نظر گرفت؛ مردی که زخم‌هایش را در خود نگه داشته و همچنان پابرجاست اما درعین‌حال، در گذر زمان شکسته شده است. نهنگی که در داستان به گل نشسته، نیز استعاره‌ای از خودِ پدر است؛ موجودی عظیم، قوی اما گرفتار و در حال فرسایش، که بین دو دنیا سرگردان مانده است. 
روایت این انیمیشن، ترکیبی از سکوت و دیالوگ‌های حداقلی است. همین سکوت، به بیننده فرصت می‌دهد که در فضا غرق شود و حس اضطراب و اندوه نهفته در داستان را با تمام وجود لمس کند. پدر، ناخدایی که زمانی بر امواج دریا حکمرانی می‌کرد، حالا در خشکی ویران‌شده‌ای زندگی می‌کند که گذشته‌اش مانند باری سنگین بر دوشش افتاده است. دختر، که نماینده امید و معصومیت در داستان است، تلاش می‌کند این سکوت را بشکند و معنایی جدید به زندگی بدهد. 
جذاب‌ترین بخش داستان، آنجاست که پدر، نهنگ را در کنار دریا رها می‌کند؛ انگار که در این لحظه، او بالاخره باری را که سال‌ها بر دوشش بوده رها کرده است. این صحنه، نقطه عطفی است که در آن شخصیت‌ها، هرکدام به‌نوعی با گذشته‌شان کنار می‌آیند. 
«در سایه سرو»، بیش از آنکه یک داستان صرفا درباره جنگ باشد، درمورد زخم‌های پنهان و پرداخته‌نشده‌ای است که نسل‌ها منتقل می‌شود. جنگ‌ها تمام می‌شوند، اما تاثیر آنها بر روان انسان‌ها باقی می‌ماند. پدری که هنوز اسیر خاطرات گذشته است، دختری که تلاش می‌کند از این سایه فرار کند، و در نهایت، تلاشی برای پذیرش، همه اینها در قالبی شاعرانه روایت می‌شود. 
این انیمیشن، بی‌آنکه مستقیم سخن بگوید، به شکلی ماهرانه تاکید می‌کند که ما برای رهایی از گذشته، باید آن را ببینیم، لمس کنیم و درنهایت، بپذیریم. همین پیام عمیق، دلیل موفقیت و تاثیرگذاری این اثر است. «در سایه سرو» اثری متفاوت و بی‌نهایت احساسی است که بیش از آنکه به دنبال روایت جنگ باشد، در پی روایت زندگی پس از آن است. سادگی هنری‌اش، فلسفه عمیقش و روایت احساسی و تصویری آن، باعث شده که این انیمیشن به اثری خاص و تاثیرگذار تبدیل شود. این انیمیشن یادآوری می‌کند که زخم‌های جنگ، حتی در دورترین نقاط جغرافیایی، هنوز نفس می‌کشند و برای التیام، تنها راه، پذیرش و مواجهه با آنهاست.