آگاه: بسیاری کشورها با این رویا که حمایت آمریکا می‌تواند به پیشرفت و امنیت آنها بینجامد، دست از داشته‌های خود کشیده و ذیل منافع و برنامه‌های این کشور قرار گرفته‌اند. اما واقعیت نشان داده است که این تعاملات اغلب به وابستگی بیشتر، تحقیر و فروپاشی منجر شده است. این جستار به بررسی روند تعامل آمریکا با کشورهایی می‌پردازد که به طمع حمایت‌های این کشور، استقلال خود را از دست داده و درنهایت با شکست مواجه شده‌اند.
از رویا تا کابوس
تاریخ پر است از نمونه‌هایی که کشورها با امید به حمایت آمریکا، خود را در دام وابستگی انداخته‌اند. یکی از بارزترین نمونه‌ها، اوکراین است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین با وعده‌های حمایت اقتصادی و امنیتی ازسوی آمریکا و ناتو، به‌سمت غرب گرایش پیدا کرد. اما این تعامل نه‌تنها به امنیت و ثبات منجر نشد، بلکه اوکراین را به میدان جنگ قدرت‌های جهانی تبدیل کرد. بحران‌های داخلی، ازدست‌دادن بخشی از قلمروی خود، ازبین‌رفتن زیرساخت‌ها، بدهی‌های سنگین و وابستگی به کمک‌های خارجی، و در برابر همه اینها تحقیر در برابر دیدگان همه دنیا نتیجه روشن این تعامل بوده است.
نمونه دیگر عراق است. پس از حمله آمریکا به این کشور در سال۲۰۰۳، وعده ایجاد دموکراسی و ثبات داده شد. اما در عمل، عراق با فروپاشی ساختارهای دولتی، جنگ داخلی و ناامنی گسترده مواجه شد. آمریکا پس از استفاده از منابع این کشور، آن را در وضعیتی بحرانی رها کرد.
فرهنگ استعمار، تضعیف و تحقیر ملت‌ها
فرهنگ استعماری آمریکا بر پایه تضعیف و تحقیر ملت‌ها استوار است. این کشور با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای، اقتصادی و نظامی، تلاش می‌کند کشورها را به‌سمت وابستگی سوق دهد. در این فرآیند، ارزش‌ها و هویت ملی کشورها زیر سوال برده می‌شود و جای خود را به الگوهای غربی می‌دهد.
برای مثال، در آمریکای لاتین، آمریکا با حمایت از کودتاها و رژیم‌های دست‌نشانده، ساختارهای داخلی کشورها را تضعیف کرده است. در شیلی، کودتای سال۱۹۷۳ با حمایت آمریکا منجر به سرنگونی دولت منتخب سالوادور آلنده و ایجاد یک دیکتاتوری خونین شد. این اقدامات نه‌تنها به توسعه این کشورها کمک نکرد، بلکه آنها را در چرخه فقر و ناامنی قرار داد.
شیوه‌های تعامل آمریکا با جوامع دیگر
آمریکا از ابزارهای مختلفی برای اعمال نفوذ در کشورها استفاده می‌کند که درادامه به برخی اشاره می‌شود:
۱. ابزارهای اقتصادی:
تحریم‌های اقتصادی برای تحت فشار قراردادن کشورها
وام‌های بین‌المللی با شرایط سخت که به وابستگی منجر می‌شود
۲. ابزارهای نظامی:
حمله مستقیم به کشورها (مانند عراق و افغانستان)
حمایت از گروه‌های شورشی برای ایجاد بی‌ثباتی
۳. ابزارهای سیاسی و رسانه‌ای:
تبلیغات گسترده برای توجیه اقدامات خود
استفاده از سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و ناتو برای مشروعیت بخشیدن به اقدامات
این شیوه‌ها نشان می‌دهد که آمریکا به جای حمایت واقعی، به دنبال استفاده از منابع و منافع کشورهاست و همان‌گونه که در عراق، افغانستان و دیگر کشورها تجربه شده، پس از دستیابی به اهداف خود، آنها را در فقر و ناامنی رها می‌کند.
عواقب وابستگی به آمریکا
وابستگی به آمریکا اغلب به نتایج فاجعه‌باری منجر شده است:
فروپاشی ساختارهای داخلی:
کشورهایی مانند عراق و افغانستان پس از مداخله آمریکا، با فروپاشی ساختارهای دولتی و ناامنی گسترده مواجه شدند.
تحقیر ملی:
کشورهایی که به حمایت آمریکا امید بسته‌اند، درنهایت با تحقیر و ازدست‌دادن حاکمیت ملی مواجه شده‌اند.
وابستگی اقتصادی:
وام‌ها و کمک‌های اقتصادی آمریکا اغلب با شرایط سخت همراه است که کشورها را در دام بدهی‌های سنگین قرار می‌دهد.
تاریخ نشان داده است که رویای تعامل با آمریکا اغلب به کابوس تبدیل می‌شود (حتی اگر در فلسطین اشغالی زندگی کنید!). کشورهایی که به طمع حمایت این کشور، استقلال خود را از دست داده‌اند، درنهایت با فروپاشی، تحقیر و وابستگی مواجه شده‌اند. درس اصلی از این تجربیات تلخ این است که کشورها با تکیه بر عقلانیت و خویشتنداری، باید از وابستگی به قدرت‌های استعماری اجتناب کنند و راه توسعه مستقل را در پیش بگیرند، اگر درست بیندیشیم.
منابع
۱. سازمان ملل متحد. (۲۰۲۳). گزارش درباره تحریم‌های اقتصادی و تاثیر آن بر کشورها.
۲. کلاین، نائومی. (۲۰۰۷). دکترین شوک: ظهور سرمایه‌داری فاجعه. انتشارات مترو.
۳. گزارش بانک جهانی. (۲۰۲۳). بررسی وضعیت اقتصادی کشورهای وابسته به کمک‌های خارجی.
۴. چامسکی، نوام. (۲۰۱۶). هژمونی یا بقا: تلاش آمریکا برای سلطه جهانی. انتشارات متروپولیتن.