آگاه: پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره ماه رمضان و آمرزش گناهان در این ماه می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب، ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می‌سوزاند.» ایشان همچنین فرموده‌اند: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‌هایش بر همه شب‌ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به مهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید، نفس‌های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است. بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»
شب قدر از شب‌هایی که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود می‌آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین می‌کنند و وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتی الهی بر امت پیامبر گرامی اسلام(ص) است و مقدرات یک سال انسان‌ها (حیات، مرگ، رزق و…) براساس لیاقت‌ها و زمینه‌هایی که خود آنها به وجود آورده‌اند تعیین می‌شود و انسان در چنین شبی با تفکر و تدبر می‌تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابی کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند.فضائل برشمرده‌شده در این ماه بی‌شک از آن کسانی است که حقیقت آن را درک کرده و با عمل و گفتار و کردار خود به آنها توصیه شده جامه عمل بپوشانند و درحالی‌که تمامی اعضا و جوارح از گناه و حرام به دور است با اخلاص و توکل و توسل به اهل‌بیت(ع) در زمینه عمل به دستورات الهی و احکام قرآن در راه خودسازی گام بردارند. تاثیر این ماه می‌تواند چنان باشد که در طول زندگی و دیگر ماه‌ها نیز آثاری از آن را در روح و جان داد. در راستای بهره‌مندی هرچه بیشتر از فیوضات این ماه و قدم گذاشتن در مسیر خودسازی و تزکیه نفس حجت‌الاسلام سیدمحمدباقر علوی تهرانی به آداب ورود به ماه مبارک رمضان اشاره کرده است:
واقعیت این است که ما به بهره اندک از ماه رمضان راضی هستیم و می‌گوییم بهره برده‌ایم! خب این ضرر است که ما از این ظرفیت، کم‌بهره باشیم. نگاه غالب افراد به مناسک براساس کسب ثواب است. لذا هیچ‌وقت نمی‌توانیم تحلیل درستی از مناسک داشته باشیم. ما در قنوت نماز عید فطر ۹بار یک دعا را تکرار می‌کنیم. این درخواست، همان بهره‌ای است که باید از ماه رمضان برده شود.
دو مشکل اساسی برای ورود به ماه رمضان
دو مشکل اساسی برای ورود به ماه رمضان هست، مشکل اول نگاه ما به ماه رمضان نگاه درستی نیست؛ لذا پیش از ماه رمضان باید تلاش کنیم تا نگاه ما به این ماه اصلاح شود. ما فقط به‌دنبال ثواب هستیم، نه به‌دنبال کسب معرفت.
مشکل دوم این است که ما برنامه‌ای برای ورود به ماه رمضان نداریم. کسی‌که ۴۰سال در ماه‌های رمضان بدون برنامه و بدون معرفت خداوند را عبادت کرده طبیعی است که به نتیجه نرسد. ما می‌خواهیم برنامه‌ای را برای آمادگی شما عزیزان برای ورود به ماه رمضان ارائه بدهیم، که کاملا از ناحیه پیامبر(ص) و آل ایشان اخذ شده است.
دو دستور العمل برای تغییر بینش نسبت‌به ماه رمضان، یکی مطالعه خطبه پیامبر در آخرین جمعه ماه شعبان و دوم مطالعه دعای چهل‌وچهارم صحیفه سجادیه است.
شب‌های قدر را احتیاطا ۶ شب احیا بگیرید
امام صادق(ع) به خداوند عرض می‌کند: ما را در ماه رمضان سالم بدار! یعنی: سلامت باشیم و مریض نشویم و بتوانیم روزه بگیریم. ببینید چقدر امام مراقبت دارند. بعد می‌فرمایند: ماه را برای ما سالم بدار! یعنی: اول و آخر ماه برای ما مشخص باشد. ما معمولا در شب آخر ماه مشکل داریم؛ البته شب قدر قابل تدارک و جبران است. چون شما می‌توانید به جای سه شب، ۶شب را احیا بگیرید. اما شب عید فطر قابل جبران نیست. این مسئله یکی از اجزای آن برنامه‌ای است که قرار بود به شما عزیزان ارائه کنم. بعد بیان حضرت این است: ماه را از ما سالم تحویل بگیر! یعنی: کمک کن تا در ماه رمضان اهل گناه نباشیم.پیامبر(ص) فرمودند: اگر بندگان می‌دانستند که در رمضان چه ظرفیت‌ها و آثاری نهفته است آرزو می‌کردند که رمضان یک سال باشد. اگر ما این آرزو را نداریم یعنی ظرفیت ماه رمضان را نشناخته‌ایم. حتی اینقدر نمی‌دانیم که در این ماه، جسم ما مهمان نیست، بلکه حقیقتی دیگر از ما به مهمانی خدا دعوت می‌شود.
۲ اثر از آثار ماه رمضان
براساس قرآن کریم تمام انسان‌ها فقیر درگاه الهی هستند. (فاطر: ۱۵) این نیاز یک نیاز ذاتی است و نیاز اعتباری نیست. ذات اقدس الهی بی‌نیاز مطلق است؛ لذا فقط او می‌تواند که ما را بی‌نیاز کند. این بی‌نیازی اگر محقق شود، دیگر موجب طغیان نمی‌شود. در اینجا من به دو اثر از آثار ماه رمضان اشاره می‌کنم:
اثر اول: وجود استغنای ذاتی در ماه رمضان.
رسول خدا(ص) فرمودند: ماه رمضان، ماه خدا و بهار نیازمندان است. یعنی یک اغنای بی‌نیاز کردن و استغنای بی‌نیاز شدن ذاتی در ماه رمضان وجود دارد.
اثر دوم: بخشیده شدن تمام کسانی‌که به کعبه اعتقاد دارند.
پیامبر(ص) فرمودند: خداوند در اول ماه رمضان هرکسی را که به کعبه معتقد باشد می‌بخشد. به همین دلیل تاجایی‌که می‌توانید استهلال ماه رمضان را از دست ندهید! تا با یک توجه و التفات ویژه وارد ماه رمضان بشوید!
در یک روایت رسول خدا(ص) از منبر خود بالا می‌رفتند و سه بار آمین گفتند. اصحاب علت را سوال کردند. حضرت فرمودند: جبرئیل نزد من آمد و گفت: ای محمد! حقیر باد آن کسی‌که نام تو نزد او برده شود اما بر تو صلوات نفرستد. حقیر باد آن کسی‌که والدین خودش را درک کند و به بهشت نرود. حقیر باد آن کسی‌که ماه رمضان بر او وارد شود اما آمرزیده نشود. بگو: آمین! من هم گفتم: آمین!
یکی از اعمال وارده در ماه رمضان صلوات است. چون ظرفیتی را در درون شما ایجاد می‌کند که بتوانید بهره بیشتری از ماه رمضان ببرید. جبرئیل(ع) فرمود: وای بر آنهایی که والدین خودشان را درک کنند و اهل بهشت نباشند. یعنی عاق والدین بشوند.
عزیزان! ما عاق امام عصر هستیم یا نیستیم؟ امام أبوالامة یعنی پدر امت است. مبادا عاق امام زمان(عج) بشویم! من بارها عرض کرده‌ام باز هم عرض می‌کنم: آخرین‌باری که برای امام زمان دعا کردید چه زمانی بوده؟ اگر بگوییم هفته پیش یا سه روز پیش که جای تأسف است. حضرت فرمودند: شیعیان ما به اندازه آب‌خوردنی ما را نمی‌خواهند. یعنی شما در هر لیوان آبی که می‌خورید باید به یاد حضرت باشید! چون: به شکرانه وجود امام زمان است که ظرف آب در دست ما قرار می‌گیرد. آن وقت می‌گوییم هفته پیش؟ آیا امام زمان در بین ما شیعیان غریب نیست؟