آگاه: اورژانسی که باید در سریع‌ترین زمان ممکن خود را به بیمار یا مصدوم برساند، امروز در تهران و دیگر کلان‌شهرها بیش از هر زمان دیگری با موانعی دست‌وپنجه نرم می‌کند که مستقیما بر کارایی و اثربخشی آن تاثیر گذاشته است، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، ترافیک مزمن و فلج‌کننده پایتخت است؛ وضعیتی که نه‌تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده، بلکه کار امدادگران و کارکنان اورژانس را نیز سخت‌تر از همیشه کرده است.
خودروهای آمبولانس در بسیاری از مناطق شهر، به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک، عملا در تله سنگینی از خودروها گرفتار می‌شوند و قادر نیستند به‌موقع به محل حادثه یا بیماران برسند. این تاخیرها، به گفته مسئولان اورژانس، گاه باعث مرگ مصدومان یا وخیم‌تر شدن وضعیت سلامتی آنان می‌شود؛ موضوعی که نمی‌توان با ساده‌انگاری از کنار آن گذشت. در کنار معضل ترافیک، کمبود شدید پایگاه‌های اورژانس در پایتخت، دومین مانع جدی پیش روی خدمات‌رسانی موثر اورژانس است. بر اساس استانداردهای ملی، شهری با وسعت و جمعیت تهران باید دست‌کم ۴۶۰ پایگاه فعال اورژانس داشته باشد، اما آمارهای رسمی از فاصله قابل‌توجه میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب خبر می‌دهند. آمارهای اعلام شده نشان می‌دهد نصف این نیاز در تهران فعال است، بالابودن قیمت زمین، محدودیت بودجه و پیچیدگی‌های مربوط به تخصیص زمین‌های مناسب برای احداث پایگاه، از جمله دلایل این عقب‌ماندگی است. این در حالی است که با افزایش جمعیت، بالارفتن سن شهروندان و پیچیده‌تر شدن بافت شهری، نیاز به حضور گسترده‌تر و سریع‌تر اورژانس در نقاط مختلف تهران روزبه‌روز بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، مسئولان سازمان اورژانس کشور به فکر راهکارهای جایگزین و کم‌هزینه‌تری برای افزایش سرعت پاسخ‌گویی به حوادث افتاده‌اند؛ از جمله استفاده از موتورسیکلت‌های اورژانس یا همان موتورلانس‌ها. این وسایل، با توانایی عبور از ترافیک و رسیدن سریع‌تر به محل حادثه، می‌توانند تا حد زیادی جایگزین ماموریت‌های سبک آمبولانس‌ها شوند و خدمات اولیه را به بیماران ارائه دهند. تجربه استفاده از موتورلانس در کشورهای پیشرفته نیز این ایده را تایید می‌کند؛ جایی که در کلان‌شهرهایی مشابه تهران، موتورهای اورژانس سهم بالایی در کاهش زمان واکنش و افزایش کیفیت خدمات‌رسانی داشته‌اند. از سوی دیگر، ناوگان آمبولانس کشور نیز با مشکل فرسودگی و محدودیت تعداد روبه‌رو است. باوجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای تامین اعتبارات نوسازی این ناوگان، هنوز بسیاری از خودروهای فعال در خطوط اورژانس کشور از استانداردهای روز فاصله دارند. این مسئله نه‌تنها ایمنی بیماران و کارکنان را به خطر می‌اندازد، بلکه در بلندمدت هزینه‌های تعمیر و نگهداری را نیز افزایش می‌دهد. باتوجه‌به اهمیت موضوع، خبرنگار ایرنا در گفت‌وگویی با معاون عملیات سازمان اورژانس کشور، به بررسی وضعیت موتورلانس‌ها پرداخته است. محمد سرور درباره موتورلانس (موتورآمبولانس) گفت: اورژانس کشور دارای ۴۲۰ موتورلانس است که ۲۰۰ دستگاه آنها در تهران خدمت رسانی می‌کند. توسعه موتورلانس‌ها یکی از مهم‌ترین راهبردهای ما برای مقابله با ترافیک و کمبود پایگاه‌های اورژانس است. یکی از چالش‌های اساسی ما، ترافیک سنگین کلان‌شهرها و بافت سنتی در برخی شهرها است.
تاخیر گاهی به قیمت جان
وی افزود: این ترافیک در بسیاری از ساعات شبانه‌روز باعث می‌شود آمبولانس‌ها نتوانند به‌موقع به بالین مصدومان برسند. چنین تاخیری گاهی به قیمت جان این افراد تمام می‌شود، به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک که خدمات اورژانس به‌شدت کند می‌شود. بر اساس استانداردهای موجود، تهران به حدود ۴۶۰ پایگاه اورژانس نیاز دارد. اما به دلیل قیمت بالای زمین و کمبود منابع مالی، تعداد پایگاه‌های فعال بسیار کمتر از این عدد است. تهیه زمین و ساخت پایگاه در تهران، باتوجه‌به شرایط اقتصادی و شهری، یکی از موانع جدی ما است. این موضوع در شورای عالی سلامت هم مطرح شده، ولی همچنان روند ساخت بسیار کند است. وی درباره زمان استاندارد رسیدن آمبولانس به بالین بیماران در مناطق مختلف کشور توضیح داد: آمبولانس در شهرهای کوچک طبق استاندارد جهانی باید طی هشت دقیقه به مقصد یا بالین بیمار برسد، در شهرهای بزرگ ۱۰ دقیقه‌ای و در کلان‌شهرها هم باید ۱۲ دقیقه‌ای برسد، اما به دلیل کمبود آمبولانس، کمبود منابع انسانی و ترافیک سنگین کلان‌شهرها در مواردی از این میانگین زمان‌بندی عقب می‌مانیم. سرور افزود: بنابراین ما به‌صورت جدی روی استفاده از موتورسیکلت‌های اورژانس یا همان موتورلانس‌ها تمرکز کرده‌ایم. این وسایل در مقایسه با آمبولانس‌ها، می‌توانند سریع‌تر از ترافیک عبور کنند و خود را به محل حادثه برسانند. در بسیاری از مواقع، با استفاده از این موتورها می‌توان خدمات اولیه درمانی را به بیمار ارائه کرد و نیازی به انتقال فوری با آمبولانس نیست. معاون عملیات سازمان اورژانس کشور در این خصوص با اشاره به فعالیت تکنسین‌های ماهر برای این موتورلانس‌ها گفت: سازمان اورژانس کشور از کارکنان ماهر خود در این خصوص استفاده می‌کند که تمام نیازهای بیمار را رفع کند.
موتورلانس اقتصادی‌تر است
سرور گفت: موتورلانس‌ها نه‌تنها زمان رسیدن را کاهش می‌دهند، بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه‌ترند، چون در بخش زیادی از ماموریت‌ها، نیازی به اعزام آمبولانس نیست. این موضوع باعث کاهش مصرف سوخت، استهلاک ناوگان و فشار بر نیروها می‌شود. متاسفانه ناوگان آمبولانس ما فرسوده است. تلاش‌هایی برای نوسازی صورت گرفته، اما تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله داریم. استفاده از موتورلانس‌ها کمک کرده که فشار کمتری بر آمبولانس‌ها وارد شود و عمر مفید این خودروها افزایش یابد. وی با بیان این که ما به‌صورت هم‌زمان به توسعه خدمات در سایر شهرها هم توجه داریم، گفت: در مناطق غیر کلان‌شهری که دسترسی به پایگاه‌های اورژانس دشوار است، در حال افزایش پایگاه‌ها و موتورلانس‌ها هستیم. هدف این است که کیفیت خدمات فوریت‌های پزشکی در سراسر کشور ارتقا یابد. توسعه موتورلانس‌ها یکی از مهم‌ترین راهبردهای ما برای مقابله با ترافیک و کمبود پایگاه‌های اورژانس است.