الناز برکاتی_ خبرنگار سرویس فرهنگی: چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر که تا آخرین دقایق مشخص نبود قرار است چگونه پیش برود و برخلاف جشنواره فیلم فجر هیج خبری از دبیر آن نبود. بالاخره 24 دی‌ماه در نشستی با حضور کاظم نظری و مهدی حامدسقائیان، دبیر این دوره از جشنواره تئاتر فجر، روند فعالیت‌ها و بخش‌های مختلف آن مشخص شد، این جشنواره با تمام حاشیه‌های آن، از 27 دی‌ماه با شعار «امید، نشاط، همدلی» و در پنج بخش آغاز تا 12 بهمن‌ماه ادامه دارد. برای بررسی چند و چون جشنواره و حواشی پیش از برگزاری آن با مهدی حامد سقائیان گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه خواهید خواند.
* برخلاف جشنواره فیلم فجر که پر سر و صداست و بسیار جنجال به‌پا کرده، چرا انقدر در اعلام فعالیت‌ها و جزئیات تاخیر داشتید؟
یکی از دلایل عمده این بود که می‌خواستیم آرامش بیشتری داشته باشیم، زیرا من در 15 مرداد ماه برای دبیری این دوره از جشنواره انتخاب شدم و فرصت به نسبت کمتری داشتیم و خب توصیه کردم که فعالیت‌های رسانه‌ای کمتر باشد تا فرصت بیشتری برای تمرکز روی طراحی فراخوان و بخش‌های مختلف جشنواره داشته باشیم. هرچند به اهمیت کار رسانه‌ای واقف هستم اما کارهای پر از هیاهو و جنجال را دوست ندارم و اعتقاد دارم فعالیت‌ها باید در آرامش و با کیفیت انجام شود.
*در نشست خبری مربوط به جشنواره گفتید که رویکرد جشنواره‌های منطقه‌ای باید تغییر کند، این جشنواره‌ها باید چه رویکردی داشته باشند؟ از چه جهاتی باید تغییر کنند؟
مکانیزمی که اکنون وجود دارد این است که مقداری فشردگی و تراکم برنامه‌ها زیاد است و خب طبیعتا بررسی آن‌ها هزینه‌های بسیاری را برای هنرمندان و گروه‌ها به همراه دارد؛ برنامه‌ریزی این جشنواره‌ها هم مقداری سخت است. من به شخصه معتقدم جشنواره‌های منطقه‌ای مفید هستند، باید حتما حضور داشته باشند و باید آن‌ها را حفظ کنیم اما مقداری در زمان‌بندی‌ها و اعلام فراخوان‌ها باید وسیع‌تر نگاه کرد؛ از نظر زمانی باید فرصت بیشتری برای تمرین و آماده‌سازی به گروه‌ها داده شود و همچنین جشنواره استانی با منطقه‌ای و جشنواره‌های منطقه‌ای هم با جشنواره فجر فاصله معقولانه داشته باشند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم حمایت‌های بودجه‌ای را افزایش دهد تا دست اداره کل هنرهای نمایشی برای حمایت از گروه‌ها از آنچه که اکنون هست، بازتر شود.
* باتوجه به حواشی مربوط به بودجه دوره گذشته، شما به شخصه بودجه خاصی مد نظرتان هست؟ آیا بودجه باید چند برابر شود؟
این مسئله باید توسط افرادی که در بخش‌های مالی فعال هستند تعیین شود، امسال با دستور شخص وزیر محترم ارشاد انجمن هنرهای نمایشی تمام هزینه‌ها را به موقع پرداخت کردند و هیچ بدهی وجود ندارد اما بودجه‌ها باید به نسبت امسال چند برابر شود.
*تحریم‌های موجود که در نشست به آن اشاره کردید، چه تاثیری روی بودجه مربوط به جشنواره تئاتر فجر داشته است؟
زمانی که مشکلات اینچنینی و اقتصادی در سطح کشور وجود دارد، همه بخش‌های جامعه از جمله بخش‌های فرهنگی را هم در برمی‌گیرد.
* باتوجه به اینکه در نشست فرمودید:« اگر جشنواره دور بعد را خودم تحویل گرفتم تغییراتی اساسی ایجاد خواهم کرد اگر نه، ۷۰ صفحه آسیب‌شناسی جشنواره را در اختیار دوستان دیگر قرار خواهم داد»، به صورت خلاصه به آسیب‌های این فشردگی‌ها اشاره می‌کنید؟
آسیب‌ها در وهله اول روی همه هنرمندان تاثیر روانی منفی دارد، یعنی اگر مکانیزم‌های تولید یک اثر را دسته‌بندی و بررسی کنیم هنرمند و اثر هنری‌ای که تولید می‌کند در درجه اول قرار می‌گیرد، پس از آن سازمان‌ها و نهادهایی که از هنرمند حمایت می‌کنند و پس از آن تماشاگران و مخاطبان هستند؛ این چهار بخش اضلاع یک مربع هستند که همه باهم فرآیند تولید اثر را شکل داده و تقویت می‌کنند. فشردگی برنامه‌ها روی روان هنرمند، کیفیت آثار، نحوه برنامه‌ریزی، ساختار، بودجه، عملکرد دست‌اندرکاران و مسئولین اثر بگذارد؛ همچنین ممکن است که اطلاع‌رسانی‌ها به درستی صورت نگیرد و مخاطبان نتوانند آنگونه که باید و شاید از آثار استقبال کنند در نتیجه هر چهار ضلع مربع را تحت شعاع قرار می‌دهد.
*بخش جدیدی تحت عنوان هویت ملی در جشنواره وجود دارد، چه نوع آثاری در این بخش اجرا می‌شوند؟ آثار بخش غزه جنبه سیاسی دارند؟
۱۴ نمایش با کیفیت بالا تحت عنوان هویت ملی اجرا می‌شود که ۵ نمایش با محوریت شهید حاج قاسم سلیمانی و ۹ نمایش دیگر درباره شهدای دیگر است. بخش هویت ملی برای پاسداشتی از شهدای والا مقام، قهرمانان ملی و چهره‌های تاریخی موثر در شکل‌گیری هویت ملی و تاریخ ایران اعم از آریو بزن، ملک الشعرای بهار و ... ایجاد شده است.
آثار بسیاری توسط هنرمندان برای بخش غزه ارسال شد و عکس‌العمل‌های مناسبی به جنایت‌های انجام شده توسط رژیم صهیونیستی در غزه نشان دادند، واقعا آثار فاخر و با کیفیتی برای این بخش ارسال شد که ما ۹ تا از آن‌هارا انتخاب کردیم.
*آثار بخش‌های هویت ملی و غزه صرفا جنبه فرمالیته، شعاری و آرمانی دارند و یا به مسائل تاریخی از منظر هویتی و دغدغه‌مندی هم می‌پردازند؟
ما این بخش‌ها را بدون هیچ اجباری و با میل خود ایجاد کرده‌ایم، یکی از ویژگی‌های هنر آن است که نسبت به وقایع اطراف، وقایع تاریخی به خصوص وقایعی که در منطقه رخ می‌دهد، عکس‌العمل نشان دهد. امسال این بخش برای پاسداشت شهدای والا مقام غزه و شهدای ایران شکل گرفته است. خیلی عالی می‌شود اگر هرسال این بخش وجود داشته باشد و ما نمایش‌های گوناگونی ازآثار بزرگان داشته باشیم. باید بخشی از ادبیات خودمان را به شکل اقتباسی به نمایش بگذاریم زیرا اقتباس یکی از حلقه‌های گمشده است و موجب تقویت تئاترملی ایران می‌شود؛ چرا با انجام این کار و استفاده از آثار ملی و مفاخر خودمان زبان ایرانی و فرهنگ ایرانی را گسترش می‌دهیم.
*منظور از ضربان‌های سیاسی موثر در برگزاری جشنواره چیست؟ این ضربان‌ها چه تاثیری بر روند برگزاری داشتند؟
به واسطه جنگ و جنایت‌های رژیم اشغالگر علیه مردم مظلوم فلسطین، التهابی در منطقه به‌وجود آمد و این ذهنیت را ایجاد کرد که ممکن است ایران هم در این جنگ دخیل باشد، بر همین اساس برخی از گروه‌های بین‌المللی که شناخت دقیقی از جغرافیا و تاریخ ایران ندارند، با ما همکاری نکردند در صورتی که ما کشوری با امنیت کامل داریم. این نکته هم وجود دارد که خب بسیاری از آثار بین‌الملل با فرهنگ ایران سازگار نیستند و قابلیت نمایش ندارند. در هر صورت امیدواریم که مردم و علاقمندان به تئاتر نمایش‌ها را ببینند و از آن لذت ببرند.