زهرا بذرافکن - خبرنگار سرویس فرهنگی: «شمشیر و اندوه» یکی از انیمیشن‌های راه یافته به چهل و دومین جشنواره فیلم فجر است که ماجرایی مربوط به قبل از واقعه کربلا را روایت می‌کند.
معرفی و بررسی فیلم:
این انیمیشن قصه‌ای از دوره تاریخی بعد از شهادت امام حسن مجتبی (ع) تا ورود امام حسین (ع) به کربلا را روایت می‌کند. ماجرا درباره یک ایرانی است که در شهر مدائن زندگی می‌کند و در نهایت به قافله امام حسین (ع) می‌پیوندد. همچنین، مخاطب هدف این انیمیشن تنها گروه سنی کودک و نوجوان نیست و برای گروه سنی بزرگسال نیز به بیان سازندگان آن، متناسب‌سازی شده است.
صداپیشگان فیلم شمشیر و اندوه به این ترتیب‌اند: زهره شکوفنده، مهبد قناعت پیشه، تورج نصر، غلامرضا صادقی، سعید مقدم‌منش، میثم نیکنام، سعید غفارمنش، حسام صادقی‌نیکو، محسن سرشار، محسن زرآبادی، اعظم حبیبی، کوروش زارع‌پناه، مهرداد معمارزاده، مریم خلقتی، شیدا زینی، عالم‌تاج خیری‌نیا، ابراهیم ربیعی، جوانه برهانی، میلاد مبینی، شهره روحی و مسیحا شیهدی‌اصل.
عوامل اصلی شمشیر و اندوه نیز عبارتند از: فیلمنامه‌نویسان: عماد رحمانی، مهدی جعفری، کارگردانان: عماد رحمانی، مهرداد محرابی، تهیه‌کننده: مهدی جعفری، مدیر تولید: معین کریمی، تدوین: مهرداد محرابی، موسیقی: شاهین پژهان، آرش آقابابائی، طراح صدا و SFX: شاهین پژهان، طراح ارشد کاراکتر: بنیامین شجاعی باغینی، کارگردان هنری: میلاد علیقلیا، مسئول رندر: بهداد باقری، شبیه‌سازی مو و پارچه: محمد مشتاقی، سیاوش مصلحی، سرپرست صداپیشگان: حسام صادقی‌نیکو، مدیر دوبلاژ: حسام صادقی نیکو، صدابردار: بهنیا سبزواری، امور فنی صدا: میلاد استخری،
نقد مضمونی:
همانطور که از اسمش پیداست اشاره به سیاره نپتون و دوری آن از زمین دارد و در واقع می‌خواهد از دوری انسان‌ها از هم در روابط خانوادگی بگوید. مسئله‌اش معضل ارتباط و ادراک انسانی و غفلت از آن است.
نقد فنی- تکنیکی:
«شمشیر و اندوه» اولین انیمیشن در تاریخ سینمای ایران است که از تکنیک اسکن انسانی (MetaHuman) استفاده کرده و بالاتبن کیفیت بصری را نیز دارد. اما حزکت دهان کاراکترها با صدا گذاری برخی اوقات سینک نیست و بالاترین ضعف این اثر، فقدان یک داستان منسجم و گیراست.
گفت‌وگو با عوامل فیلم:
مهدی جعفری، تهیه‌کننده انیمیشن بیان کرد: از روز اول تکلیفمان را با مخاطب روشن کردیم. انیمیشن فقط برای کودک نیست و ما برای بزرگسالان و نوجوانان این کار را تولید کردیم. در همه جای دنیا، انیمیشن فقط برای کودک ساخته نمی‌شود. در ضمن من به شخصه، ارادتی به امام حسین (ع) دارم و این انگیزه را داشتیم که چنین موضوعی را وارد چرخه فرهنگی کنیم.
وی اضافه کرد: نمی‌توانم بگویم که انیمیشن ما رکوردشکن خواهد بود. تنها پیش‌بینی من این است که با اقبال مخاطبان مواجه شویم تا انگیزه ما برای ادامه مسیر باشد.
عماد رحمانی، یکی از کارگردانان اثر گفت: به محض شروع تولید، بارها و بارها درباره قصه‌ای صحبت کردیم که پیرنگ مذهبی داشته باشد. فرایند تولید کار عجیب و سختی بود و حدود دو سال و اندی تلاش شبانه‌روزی انجام دادیم. قطعا کم و کسری‌هایی در پروژه هست و سعی می‌کنیم برای اکران عمومی بهتر شویم.
این هنرمند گفت: تا حد امکان سعی کردیم تا تمامی جزییات براساس واقعیت باشند و این کار هایپررئال است.
نظر منتقد:
آرش فهیم: کار گرافیکی اثر چشم‌نواز بود و به واقعیت نزدیک اما با این حال حرکت شخصیت‌ها خیلی غلیظ و کند و مصنوعی بود. علاوه بر آن، آرایش مو و ریش و طراحی چهره شخصیت‌ها بیشتر امروزی بود و تقریبا شباهتی با مردم ایران و عرب‌های ۱۴۰۰ سال پیش نداشتند.
تلاش شده بود تا داستانی درباره عاشورا روایت شود از طریق شخصیتی که جذابیت زیادی دارد یعنی شخصیت کارن، با این وجود از ظرفیت انیمیشن استفاده زیادی نشده بود، بیشتر زمان فیلم به دیالوگ می‌گذشت و حادثه و رویدادی اتفاق نیفتاد.
همچنین، فیلم کاملا منطبق بر بستر واقعیت بود و از عنصر خیال‌پردازی با ظرفیت‌های انیمیشن استفاده مطلوبی نشده بود. در واقع، می‌شد که همین داستان را در قالب یک فیلم سینمایی رئال ساخت و توجیهی برای استفاده از پویانمایی برای ساخت آن وجود ندارد.
فیلم کجای دغدغه زندگی مردم قرار دارد:
اصولا پرداختن به انیمیشن و ساخت و تولید آن و از یکسو رقابت با مدل جهانی‌اش کار بسی سخت و مسیری طولانی است. اما همین که در چندسال اخیر نخبه‌های جوان ایرانی توانستند از عهده آن برآمده و آثاری جذاب را خلق کنند، موجب توجه مردم و حس خود باوری خواهد شد، مخصوصا اینکه آمار استقبال از کودکان از مدل ایرانی‌اش در نوع خودش عجیب و جالب است.
نسبت فیلم با گفتمان و فجر انقلاب اسلامی:
اگر در هر عرصه‌ای بتوان به خود باوری و قدرت درونی رسید، می‌توان موثر واقع شد. از این رو در صنعت انیمیشن نیز با وجود رقابتی نابرابر، اما توانسته‌ایم تا حدی قوی در عرصه حاضر شویم و این یکی از مولفه‌های انقلاب اسلامی برای حضور و اقتدار در سطح جهانی و انتقال مفاهیم از دریچه هنر، سینما و انیمیشن است. «شمشیر و اندوه» نیز همین تلاش را داشته و در زمینه فنی قدرتمند حاضر شده است.
ارزیابی و نتیجه گیری:
با آن که گفته شده انیمیشن برای هر سه گروه کودک، نوجوان و بزرگسال ساخته شده است و صحنه‌ها و ماجراهای کودکی دو شخصیت اصلی را نیز در ابتدا می‌بینیم اما با این وجود، ورود قصه به دنیای بزرگسالی این دو به درستی اتفاق نیفتاده و ممکن است مخاطب کودک نتواند با جهان بزرگسالی آن‌ها ارتباط مناسبی برقرار کند. به علاوه، شخصیت‌پردازی‌ها ناقص مانده و به خوبی گویای همه ابعاد کاراکترهای موجود در قصه نیست. در نهایت دیدن این انیمیشن در کنار خانواده می‌تواند انتخاب مناسبی برای کودکان باشد.