زهرا بذرافکن- خبرنگار سرویس فرهنگی: سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، معاونت تخصصی سازمان صدا و سیما برای اعمال نظارت بر حوزه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی است. در واقع این معاونت استقلال سازمانی نداشته و در نهایت تابع قوانین و سیاست‌های سازمان صدا و سیما است.
شبهه انحلال ساترا
بعد از دستور مستقیم از سوی رئیس جمهور مبنی بر تعیین اعضای حقیقی کمیته تدوین سیاست‌های محتوایی شبکه نمایش خانگی که از ابتدا تشکیل شد تا فقط مسئولیت تدوین ضوابط و سیاست‌های مربوط به این حوزه را بر عهده گیرد، شبهه‌ای ایجاد شد مبنی بر آنکه سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر دیگر در این زمینه مسئولیتی ندارد و از جریان رگولاتوری و نظارتی منفک شده است.
مطابق با مفاد ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» مصوب جلسه ۸۸۳ مورخ ۱۴۰۲/۰۳/۳۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی، مسؤولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر رسانه‌های فعال در عرصه صوت و تصویر فراگیر، شامل رسانه‌های کاربرمحور و ناشرمحور (VOD) و نیز شبکه نمایش خانگی بر عهده سازمان صدا و سیما است.
بر اساس این ماده واحده، قرار بر آن است که سیاست‌ها و ضوابط حاکم بر محتوای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با همکاری سازمان صدا و سیما و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تدوین شده و پس از آنکه در کمیته‌ای متشکل از رئیس سازمان صدا و سیما، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، نماینده‌های روسای قوای سه‌گانه در کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و قوا، دو نفر صاحب نظر در حوزه رسانه به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی و سه نفر اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی و با ریاست دبیر این شورا طی مدت سه ماه جهت تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود. بر أساس این مصوبه، تدوین ضوابط و سیاست‌های حاکم بر محتوای صوت و تصویر فراگیر که مقررات محتوایی و شیوه اعمال آن‌ها ذیل آن قرار می‌گیرد، به عهده کمیته مذکور سپرده شده است.
بنابراین در هفته اخیر، با حکم رئیس جمهور و به پیشنهاد اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، ابراهیم سوزنچی، مرتضی میرباقری و سعیدرضا عاملی به عنوان اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی و فرشاد مهدی‌پور و محمدرضا جعفری‌جلوه تحت عنوان صاحب نظر در حوزه رسانه به عنوان اعضای این کمیته منصوب شدند. فرشاد مهدی‌پور، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمدرضا جعفری‌جلوه، عضو شورای صدور مجوز تولید و انتشار محتوای ساترا، توسط سید ابراهیم رئیسی به عنوان دو فرد متخصص در حوزه رسانه به عضویت کمیته تدوین سیاست‌های محتوایی شبکه نمایش خانگی منصوب شدند.
اختلاف کهنه بخش خصوصی و ساترا
تشکیل ساترا از ابتدا با مخالفت از سوی انجمن پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی همراه بود، چراکه مسئولیت رگولاتوری این حوزه بر عهده سازمانی قرار می‌گرفت که خود زیرمجموعه سازمان صدا و سیما به عنوان رقیب شبکه نمایش خانگی است. این اعتراض بر أساس استدلالی بر مبنای وجود مراجع دیگر برای تنظیم‌گری همچون مرکز ملی فضای مجازی وابسته به شواری عالی فضای مجازی بود. در واقع، اعتبار ساترا از سوی بخش خصوصی از ابتدای تشکیل، زیر سوال رفته و به زعم آنان فاقد وجاهت قانونی است. با این حال، ساترا شکل گرفت و روند کار نظارت و تنظیم‌گری در این حوزه از ابتدا محل بحث میان این سازمان و انجمن پلتفرم‌های نمایش خانگی قرار گرفت.
پیش از این محمدمهدی عسگرپور، دبیر انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین در خصوص تنظیم‌گری ساترا در این حوزه گفته بود که مدیران تلویزیون فکر می‌کنند این مخاطبان آن‌ها است که به تماشای سریال‌های وی‌اودی‌ها می‌نشیند و بنابراین صدا و سیما بر این مبنا به این حوزه وارد شده است.
در نهایت چالش‌های میان بخش خصوصی حوزه شبکه نمایش خانگی و صدا و سیما بر سر ایجاد و تنظیم‌گری ساترا از ابتدا تا کنون ادامه یافته است؛ تا جایی که شورای رقابت به اختلاف میان این دو گروه وارد شد. در ابتدا موازی‌کاری و اختلافی میان این دو شکل گرفت اما در ادامه با تشکیل کارگروه اقتصاد دیجیتال با عضویت ساترا به نحوی این اختلافات تمام شده اعلام شد.
ساترا بدون کارکرد
سرانجام، آنچه در جریان است این که تصمیم‌گیری اخیر رئیس جمهور مبنی بر تشکیل کمیته تدوین سیاست‌های نظارتی شبکه نمایش خانگی نه تنها به معنای منفک شدن ساترا از این حوزه نیست، که صحه‌ای بر ادامه فعالیت سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر به عنوان بخشی از سازمان صدا و سیما برای اعمال نظارت بر شبکه نمایش خانگی است. با این حال پر واضح است که کارکرد ساترا از تنظیم‌گری و نظارت و مداخله به «نظارت» صرف تقلیل داده شده و این بر شبهات انحلال ساترا بیش از پیش دامن می‌زند.