مدیر تئاتر شهر در گفت‌وگو با آگاه:

با این حریم شاهد حرکت سایه‌ها خواهیم بود

مدیر مجموعه تئاتر شهر از جزییات و ابعاد ناگفته، ایجاد حریم برای بنای تئاتر شهر گفت
۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ - ۱۹:۳۱

الناز برکاتی_ خبرنگار گروه فرهنگ: سال‌هاست که رسانه‌ها، هنرمندان و مسئولان فرهنگی مطرح می‌کنند که دغدغه حفظ حریم تئاتر شهر، قلب تپنده تئاتر کشور را دارند و پس از گذشت سال‌ها اواخر سال گذشته کلنگ احداث این حریم برای حفاظت از این میراث فرهنگی کشورمان زده شده و در دست ساخت است. لزوم ایجاد این حریم آنقدر ازسوی هنرمندان، تئاتری‌ها، مسئولان و رسانه‌ها مطرح شده که شاهد اتفاقات منفی بسیار و معضلات زیادی در اطراف این حریم فرهنگی بودیم. اکنون که مطالبه جدی هنرمندان برای ایجاد این حریم به سرانجام رسیده است دراین‌باره با محمدجواد طاهری، مدیر مجموعه تئاتر شهر به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه آن را می‌خوانید.

چرا پیش از آنکه با چنین معضلاتی مواجه شویم، برنامه‌ریزی خاصی برای ایجاد حریم یا مدیریت این معضلات در نظر گرفته نشده بود؟

بحث مالکیت حریم تئاترشهر در اولویت قرار دارد، در سال51 حریمی برای این مجموعه درنظر گرفته می‌شود، مانند تالار وحدت و مانند منزلی که حیاطی را تحت‌عنوان حریم برایش در نظر می‌گیرند تا آسیبی به بنا وارد نشود و پیش از هرچیزی بنا حفظ شود. متاسفانه در دوره‌ای از مدیریت شهری این حریم به درست یا غلط برداشته و حریم تئاترشهر هم مخدوش می‌شود. پس از آن در ورودی متروی تئاترشهر و تونل‌های مترو که درحال‌حاضر آسیب‌های آنچنانی به این بنای تاریخی و امنیتی وارد کرده است، احداث می‌شود و اگر این حریم را از همان ابتدا که ساختمان بنا شد حفظ کرده بودند و برداشته نمی‌شد، مترو نمی‌آمد، این اتفاق رخ نمی‌داد. درست است که مترو خدمات ارزنده شهری را در اختیار مردم قرار داده اما بدون هماهنگی با مدیریت وقت تئاترشهر در آن زمان برپا شده و واکنش‌ها و اعتراضات هنرمندان را هم به‌دنبال داشته اما توجهی نشده است. امروز شاهد لرزش‌های حرکت قطارها در زیر تونل‌های نزدیک به این بنای تاریخی هستیم. آسیب‌ها و معضلات اجتماعی و فرهنگی که اکنون شاهدش هستیم به‌دلیل آن ورودی است که در ویترین این مجموعه فاخر احداث شده و محل تجمع دستفروشان شده است که گویا از نظر مدیران شهری قابل‌کنترل هم نیست و موجب شده تا چهره مهم‌ترین چهارراه فرهنگی کشورمان دچار آسیب شود.

آیا امکان نداشت با کمک نیروهای امنیتی و انتظامی این معضلات کنترل شود و نمی‌شد تدبیری اندیشید که حریمی ایجاد نشود؟

چرا می‌شد؛ اما هزینه بسیار سنگینی داشت و اینکه باید دید آیا به این شدت می‌توان کنترل 24ساعته داشته باشیم؟ اصلا از نیروهای امنیتی عبور کنیم می‌رسیم به خودِ بنا، وقتی که کاشیِ دیوار تئاترشهر ازسوی برخی افراد بزهکار کنده می‌شود یا روی آن خاطره و یادگاری می‌نویسند یا آتش روشن می‌کنند و... چگونه می‌توانیم درخواست کنیم که نیروهای امنیتی به‌طور دائم این شعاع و این فضا را حفاظت کنند. اگر فضای فرهنگی شهر به یک سمت و سوی درستی رفته بود امروز به حصار یا حریم و جداسازی به این شدت نیازی نداشتیم اما در جایی که متوجه می‌شویم برای حفظ آثار باستانی خود دیگر راهی نداریم مجبور به ایجاد حریم می‌شویم.

برای این پروژه به‌کار بردن لفظ حریم درست است یا حصار؟

دوستانی که می‌خواهند شیطنت کنند از کلمه حصار استفاده می‌کنند و دوستانی که تعامل دارند و فکر می‌کنند که این اتفاق می‌تواند برای فضای فرهنگی شهر مفید باشد از کلمه حریم استفاده می‌کنند.

این حریم برای مسیر تردد شهروندان عادی مشکل ایجاد نمی‌کند؟

از سمت پیاده‌رو هیچ محدودیتی ایجاد نخواهد شد، اگر درحال‌حاضر شاهد این دیوارهای موقت کارگاهی هستیم و بخشی از پیاده‌رو را اشغال کرده است، قطعا به محل اصلی آن چیزی که مصوب خود میراث فرهنگی است بازمی‌گردد و فضایی از پیاده‌رو نخواهد گرفت. امروز مقداری مزاحمت برای تردد ایجاد شده و مقداری عبور را سخت کرده است، یک‌سوی قضیه بحث ساماندهی دستفروشان است که قرار بوده از دی‌ماه 1402 به کوچه سرمد منتقل شوند، هنوز انجام نشده و چندین‌بار پیگیری شده است، شهرداری تعاملات خوبی با ما داشته اما نمی‌دانیم که چه معذوریت و محدودیتی دارند که به‌صورت جدی به این موضوع ورود نمی‌کنند. هر روز شاهد خیل تماشاگران هستیم که به حدود 1300نفر می‌رسند و برای تماشای تئاتر به مجموعه ورود می‌کنند و همچنین برای بسیاری از افرادی که می‌خواهند به فضای عمومی محوطه تئاتر شهر بیایند و از فضا لذت ببرند مزاحمت ایجاد شده است. امیدواریم دوستان شهرداری هرچه سریع‌تر فضای کوچه سرمد را آماده کنند که دستفروشان به آن کوچه منتقل شوند چراکه وجهه زیبایی ندارد و جدا از سختی تردد با انواع و اقسام آسیب‌ها و معضلات اجتماعی مواجه می‌شویم. از سوی دیگر، در شمال تئاترشهر، جنب در شرقی متروی شاهد اغذیه‌فروشی و... هستیم، کاش مدیران شهری و شهرداری فکری درباره این موضوع کنند و باید مشخص شود که آیا این افراد تحت نظارت مشغول به فعالیت هستند یا خیر. این را باید بپذیریم که تئاترشهر در مهم‌ترین نقطه تهران قرار دارد و چهارراه ولیعصر به لحاظ استراتژی نقطه مهمی است و پتانسیل بسیاری از اتفاقات عجیب و غریب را دارد. حضور اغذیه‌فروشان مزاحمت‌های خاص خود را دارد و علاوه‌بر آن چهره منطقه را زشت کرده است.

پس از ایجاد حریم، اهالی رسانه و هنرمندان باید چگونه تردد کنند؟ سنجش و ملاحظات خاصی وجود خواهد داشت؟

اهالی رسانه برای ما عزیز هستند اما بنا نیست که محدودیت تردد در فضا و حریم تئاترشهر ایجاد کنیم. افراد می‌توانند به‌راحتی در آن محوطه ورود و خروج کنند. ما تصمیم داریم تا برنامه‌ها و فضاهایی را هم فراهم کنیم تا حتی افرادی هم که به قصد تماشای تئاتر، وارد مجموعه نشده‌اند از امکانات رفاهی برخوردار باشند و بتوانند در فضایی آرام تفریح کنند. اما اجازه نخواهیم داد تا محلی برای جولان افراد بزهکار، دستفروشان و... شود، زیرا به دنبال آن هستیم تا فضای فرهنگی مناسبی را ایجاد کنیم و محدودیت چندانی برای ورود اهالی رسانه، هنرمندان و مردم ایجاد نکنیم.

چه الزامی هست که فضاهای قبلی که با آن مواجه بودیم مجدد ایجاد نشود؟

در ورود و خروج محوطه نگهبانی گذاشته می‌شود، به آن معنا که تردد افرادی که به‌نوعی بزهکار هستند یا شرایطی ناهنجاری‌های اجتماعی را فراهم می‌کنند، کنترل می‌شود و خیلی زود شناخته و شناسایی می‌شوند. سعی داریم که این فضا را به این شکل حفاظت کنیم، افرادی استخدام می‌شوند برای حفاظت از محیط که به‌صورت چرخشی در محوطه و حریم ایجادشده حضور خواهند داشت. جدا از آن با فراهم آوردن فضاهای تجاری_ فرهنگی، یعنی فضاهایی که پیوست فرهنگی داشته باشند، محلی برای افرادی ایجاد شود که به‌دنبال فعالیت‌های فرهنگی هستند.

منظور از فضاهای تجاری چیست؟

ما به‌دنبال آن هستیم تا کافه رادیو داشته باشیم، یعنی نمایشنامه‌های رادیویی در فضای بیرونی مجموعه خوانش شود. به‌نوعی نمایشنامه‌خوانی گفته می‌شود اما چون حرکت خاصی ندارد می‌توان گفت کافه رادیو. علاوه‌براینکه فضای فرهنگی ایجاد می‌کند، در کنار آن کافه‌هایی احداث شوند که پیوست این‌چنینی و تجاری هم به مجموعه اضافه شود یا یک فضایی مانند گالری، برای نقاشان، هنرمندان و دانشجویانی که می‌خواهند اثر خود را به نمایش بگذارند، فراهم شود که در کنار دیده شدن هنرشان منبع درآمدی هم برایشان ایجاد شود.

جریان فاز2 چیست؟ قرار است در این فاز چه اتفاقی رخ دهد؟

در فاز یک بحث طراحی‌ها، نمادها و موادی که قرار است مورد استفاده قرار بگیرد جزئی‌تر بررسی شده است. در فاز دوم این طرح عملیاتی می‌شود یعنی محلی که برای فوندانسیون‌ها و نمونه‌هایی که باید ساخته شود مورد آزمایش عملی قرار می‌گیرند. درحال‌حاضر در فاز دوم هستیم و در ضلع غربی حریم تئاترشهر مشغول هستند، پِی لازم طبق طراحی کنده شده و درحال آماده‌سازی برای فوندانسیون است تا سازه تیغه‌هایی که به نوعی برگرفته از تیغه‌های خود تئاترشهر است مورد استفاده قرار گیرد.

چه زمانی حریم تکمیل و رونمایی می‌شود؟

ما همه تلاش خود را می‌کنیم که امسال پیش از جشنواره تئاتر فجر بتوانیم از حریم رونمایی کنیم و آن را بهره‌برداری کنیم و از پیمانکاران قول گرفته شده است که یکسال بیشتر برای پروژه زمان در نظر گرفته نشود. وزیر محترم فرهنگ هم به‌شدت پیگیر این موضوع هستند.

باتوجه به آنکه وزیر فرهنگ در جلسه روز شنبه بیان کردند که بودجه تخصیص داده شده، آیا تمام بودجه دریافت شده است؟

بودجه مستقیم به ما داده نمی‌شود، چراکه کارفرمای اصلی اداره عمرانی وزارت ارشاد و تئاترشهر بهره‌بردار است. بودجه از طریق کارفرما، دریافت شده است. در دو سه هفته اخیر شاهد پیشروی بسیار خوبی بودیم و با سرعت بسیاری پروژه درحال انجام است.

پیش از اجرای کلنگ‌زنی، از طرح رونمایی نشده و ماکت و تصوری از طرح این پروژه نداریم، قرار است به‌صورت حائل نرده‌ای باشد؟

نرده به معنای نرده محوطه دانشگاه و... نیست، اگر دقت کرده باشید روی پشت‌بام و بالاترین نقطه تئاترشهر ما یکسری حرکت‌های عمودی تیغه‌شکل داریم که از دور مشخص است و متریالی که قرار است استفاده شود از آهن است. تیغه‌هایی به عرض 20سانت و با فاصله حدود 10 تا 15سانت کار گذاشته می‌شود که عبور از آن ممکن نباشد اما مانع بصری برای مجموعه ایجاد نکند. این تیغه‌ها در کنار یکدیگر مانند آنچه در خیابان ولیعصر شاهد هستیم، قرار خواهند گرفت. یکی از ضروریات و مباحث تئاتر عمل و حرکت است. قرارگیری این تیغه‌ها به‌شکلی طراحی شده است که در ساعات مختلف از روز براساس تابش نور خورشید و سایه‌ای که ایجاد می‌شود به‌نوعی شاهد حرکت سایه‌ها باشیم. این تیغه‌ها در کف زمین با ارتفاع حدودا دوونیم متر قرار می‌گیرند اما به شکل دومینووار نیستند. در طول روز بر اثر چرخش نور خورشید از زوایای متفاوت‌ سایه‌هایی را روی زمین ایجاد می‌کند که بحث حرکت در تئاتر را یکی از اساسی‌ترین و لازم‌ترین مبحث تئاتری است به تصویر می‌کشد. و درنهایت این طرح درحال‌حاضر می‌تواند در ساخت یک فضای فرهنگی در مهم‌ترین نقطه شهر تهران بسیار مفید واقع شود و ما آمادگی شنیدن نقد و نظرات دوستان را داریم اما نه نقدهای مغرضانه و نقدهایی که به جهت زاویه‌دار کردن و سیاسی کردن مقوله هنر تئاتر باشد. ما خدمت فرهنگی می‌کنیم و آنچه را برای فضای فرهنگی مناسب و مفید است فارغ از هرگونه نگاه‌های سیاسی در نظر داریم.