آگاه: در راستای طراحی یک سازمان رسانه‌ای و فرهنگی مبتنی بر الگوهای بسیج، باید مدلی ایجاد شود که مردم در آن نقش اصلی را ایفا کنند. پرسش اساسی این است که ارکان و مدل‌های چنین سازمانی چه خواهند بود و چگونه می‌توان مسائل و چالش‌های آن را مدیریت کرد؟
نکته کلیدی در ساختار بسیج این است که این نهاد از دل مردم برآمده و همین مردمی بودن، عامل اصلی گستردگی و نفوذ آن است. بسیج یک ساختار مبتنی بر دین و اعتقادات اسلامی دارد که طی سال‌ها، نقش موثری در هدایت فعالیت‌های بسیج و تثبیت آن در مسیر صحیح ایفا کرده است.
به‌دلیل خاستگاه مردمی بسیج، این نهاد توانسته اقشار مختلف جامعه را در دل خود جای دهد و به بخشی از ساختار کلی نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود. برای نمونه، بسیج اقشار مختلف از جمله بسیج کارمندان، کارگران، اصناف، هنرمندان، فرهنگیان، دانش‌آموزان و سایر گروه‌ها را شامل می‌شود. وقتی این تنوع و ظرفیت‌ها را کنار هم قرار می‌دهیم، دریای عظیمی از توانایی‌ها و پتانسیل‌ها در قالب بسیج شکل می‌گیرد. اگر قرار است با تجربه بسیج به طراحی یک سازمان مردم‌پایه با محوریت فرهنگ و اجتماع بپردازیم باید مولفه‌های بالا را در درون خودش جای داده باشد.
چرا سازمان‌های مردمی فرهنگی و رسانه‌ای نه لزوما بسیج در کشور ما آنطور که باید شکل نگرفته‌اند؟
البته باید اذعان داشت که در طول سال‌ها، کاستی‌هایی در عملکرد سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای مردم‌پایه مشاهده شده است. درحالی‌که بسیج توانسته است با ساختار مردمی خود به موفقیت‌های بزرگی دست یابد، نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای مشابه، نتوانسته‌اند به همان اندازه در جامعه جا بیفتند و مورد استقبال عمومی قرار گیرند.
برخی افراد بر این باورند که استقبال مردمی از بسیج و سازمان‌های مشابه، نسبت‌به دوران دفاع‌مقدس کاهش یافته است، اما این دیدگاه چندان دقیق نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه‌تنها استقبال کاهش نیافته، بلکه در بسیاری از حوزه‌ها، اقشار مختلف جامعه با تعداد بیشتری در فعالیت‌های بسیج شرکت می‌کنند و این مدل همچنان موفق است؛ لذا برای طراحی‌های جدید استفاده بیشتر از تجربیات بسیج قطعا راه‌گشا خواهد بود.
مدل بسیج به‌عنوان الگویی بسیار موفق در حوزه‌های فرهنگی و رسانه‌ای شناخته شده است. این مدل در چه برهه‌هایی بیشترین موفقیت را داشته و چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا با تقویت این موفقیت‌ها، نهادهای مشابهی تاسیس شوند که ادامه‌دهنده راه بسیج باشند؟
برای بهبود و تقویت نقش سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای مردم‌پایه، می‌توان از تجربیات موفق بسیج بهره برد. طراحی الگویی جامع که بر محور مردمی بودن استوار باشد و ظرفیت‌های اقشار مختلف را دربرگیرد، می‌تواند گامی موثر در توسعه فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای باشد. درنهایت، باید تاکید کرد که مدل بسیج به‌عنوان الگویی موفق، قابل بررسی و اقتباس برای ایجاد سازمان‌های جدید فرهنگی و رسانه‌ای است.
پایگاه‌های بسیج در مساجد نمونه‌ای بارز از شبکه‌سازی موفق هستند. این شبکه‌سازی، با محوریت مساجد و حضور مستمر در محلات، توانسته الگویی کاربردی و تاثیرگذار ایجاد کند. در هر محله، وجود یک پایگاه بسیج که به فعالیت‌های متنوع و مستمر مشغول است، نشان‌دهنده توانایی این ساختار در ایجاد ارتباطات مؤثر و پایدار است. این الگو می‌تواند به‌عنوان یک نمونه موفق برای دیگر سازمان‌ها و نهادها مورد توجه قرار گیرد.
در حوزه رسانه نیز بسیج فعالیت‌های قابل‌توجهی انجام داده است. بسیاری از تولیدات رسانه‌ای بسیج، ازجمله برنامه‌ها و مستندهای تلویزیونی، در شبکه‌های مختلف به نمایش درآمده‌اند. نمونه بارز این تلاش‌ها، برنامه‌ای با عنوان مدرسه عشق است که به‌تازگی به‌وسیله بچه‌های بسیج تولید شده و از شبکه ۵ تهران پخش می‌شود. این برنامه نشان می‌دهد که کیفیت تولیدات رسانه‌ای بسیج در سال‌های اخیر ارتقا یافته و به‌سمت حرفه‌ای‌ترشدن پیش رفته است.
علاوه بر این، حضور هنرمندان در فعالیت‌های بسیج، به‌ویژه در جشنواره‌های مختلف، تأثیر بسزایی در ارتقای کیفیت این برنامه‌ها داشته است. یکی از نکات قابل‌توجه، شکل‌گیری گروه‌های میدانی و محوری در مدارس، ادارات و حتی کارخانجات است که توانسته‌اند نقش مثبتی در ارتقای فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی ایفا کنند. الگویی موفق در حوزه جهادی و خدماتی بسیج سازندگی یکی دیگر از جلوه‌های موفق این نهاد است. این بخش توانسته در حوزه‌های مختلفی از جمله ساخت‌وساز، فعالیت‌های جهادی، امدادرسانی در بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و حتی کمک‌های بین‌المللی به کشورهای مانند لبنان و فلسطین نقش موثری ایفا کند. موفقیت بسیج سازندگی در پیشبرد این پروژه‌ها، الگویی عملی برای سایر نهادها به شمار می‌رود.
ممکن است برخی ظرفیت‌های بالقوه در بسیج به‌طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته باشد. به نظر شما این ظرفیت‌ها کدام‌اند و چگونه می‌توان از آنها به بهترین شکل بهره‌برداری‌کرد؟
ظرفیت‌های بالقوه بسیج ظرفیت‌های بسیج در حوزه‌های مختلف، ازجمله علمی، فرهنگی، رسانه‌ای و سازندگی بسیار گسترده است. این نهاد در حوزه مستندسازی، تهیه کلیپ، نماهنگ و سرود، توانایی‌های بی‌نظیری دارد که کمتر نهادی توانسته به این سطح از فعالیت برسد. حوزه سرود، به‌ویژه، یکی از عرصه‌هایی است که بسیج در آن بسیار موفق عمل کرده است.
با وجود این، هنوز ظرفیت‌های بسیاری در بسیج وجود دارد که به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند؛ به‌عنوان مثال، ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی بسیج می‌توانند بیش‌ازپیش در توسعه کشور نقش‌آفرینی کنند. همچنین، بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها در حوزه رسانه و تولید محتوا می‌تواند به رشد فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی کمک شایانی کند.
یکی از ابعاد ارزشمند بسیج، ورود جدی و دانش‌بنیان این نهاد به حوزه‌های علمی است. بسیج در سال‌های اخیر توانسته گام‌های موثری در زمینه فعالیت‌های دانش‌بنیان بردارد و امروز شاهد نتایج ملموس آن هستیم. این نهاد در حوزه‌هایی چون مد و لباس، به‌ویژه پوشاک اسلامی، فعالیت‌های چشمگیری داشته است؛ به‌عنوان نمونه، جشنواره «فردخت» که با محوریت مد و پوشاک اسلامی برگزار می‌شود، فرصتی است برای نمایش دستاوردهای بسیج در طراحی مدل‌های نوین، ازجمله طراحی مانتوهای جدید که می‌تواند الگویی برای تولیدکنندگان و طراحان این حوزه باشد. این تلاش‌ها نقش مهمی در گسترش فرهنگ پوشاک اسلامی و ترویج آن در سراسر کشور ایفا می‌کنند.
ظرفیت‌های بسیج در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه فرهنگی و اجتماعی، باید به مردم معرفی شوند. اگرچه تاکنون اقداماتی در این زمینه انجام شده است اما نقش رسانه ملی و فضای مجازی در این مسیر غیرقابل انکار است. رسانه‌ها می‌توانند بستری برای نشان دادن این ظرفیت‌ها به عموم مردم فراهم کنند تا جامعه بیش‌ازپیش با توانمندی‌های بسیج آشنا شود.
چه کارهایی می‌توان انجام داد تا بسیج به نهادی جامع برای تمامی اقشار جامعه تبدیل شود؟ راهکارهای پیشنهادی شما در این زمینه چیست؟
بسیج نهادی مردمی است که از متن جامعه برخاسته و توانسته اقشار مختلف را در فعالیت‌های متنوع خود درگیر کند. از کارگران و اصناف گرفته تا هنرمندان و محلات شهری، ردپای بسیج در تمام حوزه‌ها دیده می‌شود. این تنوع و گستردگی، بسیج را به نهادی تبدیل کرده که تمامی افراد با علایق و توانمندی‌های گوناگون می‌توانند به آن بپیوندند و نقش‌آفرینی کنند.
برای گسترش فعالیت‌های بسیج، علاوه‌بر رسانه و فضای مجازی، گفت‌وگوهای فردی و تعاملات مستقیم نیز اهمیت بسیاری دارند. پایگاه‌های بسیج در محلات با طرح‌هایی همچون «محله اسلامی» که در سپاه تهران بزرگ اجرایی شده است، بستری مناسب برای جذب و فعالیت افراد مختلف فراهم کرده‌اند. این پایگاه‌ها آمادگی دارند تا علاقه‌مندان از تمام اقشار جامعه را به فعالیت‌های بسیجی جذب کنند و ظرفیت‌های آنان را به کار گیرند.
با نزدیک شدن به هفته بسیج، این مناسبت را به تمامی بسیجیان سراسر کشور، به‌ویژه بسیجیان تهران بزرگ، تبریک عرض می‌کنیم. امیدواریم بسیج همچنان با قدرت به مسیر خود ادامه دهد و به قله‌های بلندتری دست یابد. همچنین آرزو داریم که با تلاش و همدلی، شاهد فرج امام زمان(عج) باشیم و جامعه‌ای مبتنی بر عدالت و معنویت رقم بزنیم.