آگاه: بسیاری از مخاطبان جوان با قصه بنیان‌گذاری یک دسته نظامی ازسوی رهبری مرموز در ایران در قرن یازدهم میلادی، آشنا شده بودند، چراکه پیش از این، داستان را از لنز تحریفِ مجموعه بازی‌های ویدیویی Assassin's Creed تماشا و بازی کرده بودند. این سریال توجه منتقدان خارجی و مخاطبان ایرانی را به خود جلب کرد. باتوجه‌به تحریف تاریخی رخ‌داده و نداشتن مجوز انتشار، پس از انتشار گسترده از تمامی پلتفرم‌ها حذف شد، اما همچنان در یکی از آنها درحال پخش است. درباره لزومِ حذف این مجموعه از سکوها و عدم نظارت و اعلام موضع به‌موقع ازسوی ساترا در این موضوع با امیدعلی مسعودی، عضو شورای سواد فضای مجازی ساترا به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

چرا کارشناسان پیش از اینکه فیلم یا سریالی منتشر شود، نظارتی بر محتوا ندارند و پس از نشر و مشخص شدن ایرادات مجموعه اقدام به موضع‌گیری و دادن بیانیه می‌کنند؟

متاسفانه مشکل اینجاست که رگولاتوری و تنظیم مقررات بسیار دیر در کشورمان انجام شد، درحالی‌که در اروپا و آمریکا از گذشته‌های دور تنظیم مقررات وجود داشته است، بیانیه‌ها و اصول خاصی وجود داشته است که کمپانی‌های فیلم و سریال‌سازی و خویِ فیلم‌سازان آن را رعایت می‌کردند. اما نکته اینجاست، زمانی که رگولاتوری در شبکه نمایش خانگی آغاز شد، برای وجود رگولاتوری یکی دو سال درگیر بودیم که درنهایت انجام شد. اکنون هم موردی پیش آمده که همه نگران شده‌اند، چراکه تاریخ درحال تحریف شدن است و در برخی از قسمت‌های سریال حشاشین ایرانیان مورد توهین قرار گرفته‌اند و همین امر موجب اعتراض مخاطبان شده است. روال به این شکل بوده است که ساترا ورود نمی‌کرده و نظارت تحلیلی وجود را پیش می‌برده و نظارت محتوایی برعهده مدیران پلتفرم‌ها قرار داشته است؛ پلتفرمی که سریال حشاشین را دوبله کرده، دقت و توجه کافی نداشته و کلیت داستان را بررسی نکرده است. 

آیا ساترا نظارتی بر انتشارِ این سریال مصری نداشته است؟ 

پیش از این موضوع، ساترا نظارتی بر سریال‌های خارجی ندارد و نظارت پیشینی وجود نداشته است. نظارت‌ها پسینی بوده است، یعنی پس از نمایش فیلم یا سریال خارجی نظارت صورت می‌گرفت، زیرا اصل بر آن بوده که مدیران و مسئولانِ خود پلتفرم‌ها نظارت و دقت کافی را دارند. اما این موضوع موجب شد تا ساترا برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی و ضرر و زیان ورود کرده و انتشار این سریال را ممنوع اعلام کند. 

فرآیند عملکردی و ضابطه‌مندی ساترا به‌طور دقیق مشخص نیست، عملکرد ساترا به‌صورت دقیق چگونه است؟ 

تاکنون ساترا بر مجموعه‌های خارجی نظارت پیشینی نداشته، اما اصول و موازین اخلاقی برای پلتفرم‌ها مشخص و تدوین شده است. نظارت برعهده خود انتشاردهندگان شبکه نمایش خانگی بوده است. اکنون که این مشکل به وجود آمده است، بنا شده تا ساترا نظارتی داشته باشد تا با چنین مشکلاتی مواجه نشویم.

گاهی اوقات نظارت‌های ساترا صفر و صدی شده است، چرا در برخی مسائل نظارت‌های سفت و سخت وجود دارد و در برخی مسائل اینچنین نیست؟ 

ساترا با اعتماد بر مدیران و مسئولانِ شبکه نمایش خانگی نظارت را برعهده خودشان قرار داده و به‌نوعی برون‌سپاری صورت می‌گیرد. همه سازمان‌های تنظیم‌گر هم تمام امور را خودشان انجام نمی‌دهند، قواعد و قوانین را ابلاغ می‌کنند و زیرمجموعه‌ها رعایت می‌کنند اما اگر جایی متوجه شوند که قوانین به‌درستی اجرا نمی‌شود، خود به مسئله ورود کرده و نظارت نهایی را انجام می‌دهند. مجموعه‌ها باید دقت و نظارت کافی داشته باشند و در صورت بروز اشتباه درصدد جبران آن برآیند. 

باتوجه به اینکه نظارت‌ بر پلتفرم‌ها در اختیار مدیرانشان است، نقش خود ساترا چیست، تنها قواعد و قوانین تدوین کرده و نظارت کلی دارد؟

سریال‌های ایرانی پیش از تولید مجوز پیشینی دریافت می‌کنند و پس از اینکه فیلمنامه‌شان مجوز دریافت کرد، ساخته خواهند شد. مجوز پیشینی یعنی پیش از آنکه فیلم یا سریال مجوز ساخت دریافت کند، تمام قوانین و مقررات ساخت شرح داده خواهند شد. همیشه نظارت ساترا پیشینی است، فقط درمورد سریال‌های خارجی نظارت پسینی دارند. مجموعه حشاشین هم به همین شکل است، پس از آنکه متوجه تخلف شدیم، برخورد شد. هرچند این سریال ازسوی ساترا مجوز نداشته است. 

بسیاری از افراد ساترا را دارای مجوز و قانونی نمی‌دانند، آیا ساترا ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی است؟ 

طبق قانون اساسی مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌توانند قانون‌گذاری کنند؛ البته شورای عالی انقلاب فرهنگی در مباحث فرهنگی می‌تواند قانون‌گذاری کند. ساترا ازلحاظ قانونی در تفسیر شورای نگهبان است و براساس قانون مشغول به فعالیت است.

پس از اعلام ممنوعیت پخش، توجهات بیش از پیش برای تماشای حشاشین جلب شد، آیا امکان نداشت که این موضوع و ممنوعیت انتشار درون‌سازمانی حل و برطرف شود و رسانه‌ای نشود؟ 

کاملا درست است و باید به همین شکل باشد اما از سوی دیگر، جنبه مثبت هم دارد، هم مخاطبان از تحریف‌ها آگاه می‌شوند و هم سایر مدیران دقت و توجه بیشتر در نظارت به خرج می‌دهند. باتوجه به اینکه سریال منتشر شده بود و بسیاری از مخاطبان و اساتید تاریخی و حتی بسیاری از ساکنان قلعه الموت معترض شده و واکنش نشان داده بودند و گلایه داشتند، پیامی به جامعه و این عزیزان بود که نشان داده شود نظارت پسینی بوده است. 

پیشنهاد شما برای جلوگیری از وقوع چنین مسائلی چیست، چه تدبیری باید اندیشید؟ 

باید دست به تولید بزنیم، با ظرافت‌های خاص خود درباره مسائل تاریخی و فرهنگی کشور محتوا تولید کنیم. سریال حشاشین هم به‌گونه دیگری روایت شده که ممکن است به دست مخالفان ساخته شده باشد و با سوگیری، جهت‌گیری و عامدانه به این شکل ساخته است، زیرا برگرفته از یک تحقیق و پژوهش تاریخیِ درست، نیست. امیدوارم که خانواده‌ها سطح سواد رسانه‌ای خود را افزایش دهند و تلاش داشته باشند تا سطح سواد رسانه‌ای کودکان را بیش از پیش و از همان بَدو آموزش افزایش دهند. چراکه سواد رسانه‌ای نیازِ عصر حاضر است و اگر به این موضوع توجه شود و آگاهی افزایش پیدا کند با چنین معضلاتی مواجه نخواهیم شد.