آگاه: جامعه باستانشناسی ایران به نمایندگی از جمعیت بزرگ باستانشناسان کشور از صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی و فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی در بیانیهای خواسته نسبتبه ابطال مصوبه الحاق باغ تاریخی عباسآباد به حریم شهر بهشهر اقدامات لازم را با قید فوریت مبذول کنند. در این بیانیه آمده: الحاق باغ جهانی عباسآباد به حریم شهری و هدایت فضا و مختصات شهری به این معماری عجین شده با طبیعت، اگرچه شاید بهظاهر به نفع توسعه شهری باشد اما قطعا زمینهساز مخاطرات جدی و جبرانناپذیر برای این باغ خواهد شد. در ادبیات ایران به باغ ایرانی، باغ سرای، پردیس، فردوس، بهشت، بوستان و بُستان گفته میشده است. در جایجای ایران، خیال شاعرانه معماران ایرانی نمونههای بیمثالی از بهشت را در زمین به تصویر کشیده است. قدمت این خیالِ محقق شده تاآنجاکه واکاویهای باستانشناسی تا به امروز از آن پرده برداشته است، عمری دوهزار و ۵۰۰ساله دارد. ۹باغ ایرانی با آنکه پسوند جغرافیای ایران را با خود حمل میکنند، در واقع دستاورد تحقق خیال بشری بدون درنظرگرفتن قلمروی جغرافیایی محسوب میشوند؛ ازاینرو از سال۲۰۱۱ میلادی در فهرست میراث فرهنگی یونسکو بهعنوان «باغ ایرانی» ثبت شدند و همین مهم، میزان توجه و اهمیت مجامع ذیربط جهانی را به این باغها نشان میدهد. در چنین شرایطی هرگونه آسیب به ماهیت معنوی و مادی این باغها، نهتنها برای ایرانیان بهعنوان میراثداران دستاول این شاهکار الهامبخش در عرصه معماری، بلکه برای تمامی دغدغهمندان جهانی چنین آثاری (از فعالان محیطزیست و میراث فرهنگی تا جامعه باستانشناسی جهانی)، میتواند حساسیتبرانگیز باشد. از میان تهدیدهایی که میراث باستانی، بهویژه باغهای جهانی را در معرض خطر قرار میدهد گسترش بیرویه محدوده شهری، تجاوز و دستاندازی امکانات و زیرساختهای زندگی شهری مدرن به ساختار و بافتی است که باید اساسا از چنین گزندهایی مصون باشند.
شهرستان بهشهر از بیش از ۴۰۰سال پیش به همت و ذوق شاه عباس صفوی و ذیل حکومت باثبات او، مأمن باغهایی باشکوه است که بحق، تلفیق هوشمندانه و هنرمندانه ماده و معناست. از آن میان «میراث جهانی باغ عباسآباد» بهواسطه ویژگی برونشهری و جاگیریاش در قلب طبیعی جنگل هیرکانی، یکی از خاصترین و بیهمتاترین نمونههای باغهای تاریخی در ایران است.
تصمیم غیرکارشناسانه پیوست بیش از ۴۰۰هکتار از اراضی جنگلی هیرکانی و عرصه حفاظتی جهانی این اثر باستانی باشکوه، به حریم شهری، با وجود فاصلهای بیش از هفت کیلومتر، نهتنها این باغ جهانی را در معرض دستدرازی به بهانه توسعه و استفاده از ظرفیتهای این باغ قرار میدهد، بلکه میتوان پیشبینی کرد که در آینده با تغییر ضوابط و قوانین و همچنین تبدیل «حریمهای شهری» به «محدودههای شهری» موجب نابودی این اثر منحصربهفرد شود.
تجربه ناموفق شهرداری بهشهر در حفاظت، مدیریت و نظارت سایر باغهای تاریخی شهر بهشهر این نگرانی را قوت میبخشد. وانگهی الحاق باغ تاریخی عباسآباد به حریم شهری برخلاف ضوابط حفاظتی و تعهدات دولت جمهوری اسلامی ایران در پرونده ثبت جهانی باغ ایرانی است و بیم آن میرود که بهواسطه این الحاق، زمینه و امکان خروج عباسآباد از فهرست باغهای جهانی یونسکو فراهم شود. این مسئله میتواند علاوهبر آسیبهای غیرقابل جبرانی که به این باغ بهشت تحمیل میکند، بهنوعی اعتبار نهادهای مدیریتی و حفاظتی کشور را در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی زیر سوال ببرد.
۱۳ بهمن ۱۴۰۳ - ۱۱:۵۵
جامعه باستانشناسی ایران خواهان لغو «مصوبه الحاق میراث جهانی باغ عباسآباد بهشهر به حریم شهری» شد.