آگاه: جشنواره موسیقی فجر در سال۱۳۶۴ با نام «جشنواره سراسری سرود و آهنگ‌های انقلابی» آغازبه‌کار کرد و پس از چهار سال، در سال۱۳۶۸، به «جشنواره موسیقی فجر» تغییر نام داد. این جشنواره با هدف ترویج موسیقی اصیل ایرانی، حمایت از هنرمندان جوان و تقویت هویت ملی و مذهبی شکل گرفت. در طول چهار دهه، این رویداد به یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های موسیقایی در ایران و حتی در سطح بین‌المللی تبدیل شده است.
اجراهای خیابانی و مردمی‌سازی موسیقی
یکی از ویژگی‌های بارز چهلمین جشنواره موسیقی فجر، تاکید بر اجراهای خیابانی و برون‌سالنی است؛ به‌طوری‌که رضا مهدوی، دبیر جشنواره، دراین‌باره گفته است: اجراهای خیابانی فرصتی است تا مردم به‌شکل دیگری در این جشن مهم موسیقی سهیم باشند و فرهنگ شنیداری خود را ارتقا دهند. این اجراها که در مکان‌هایی مانند پهنه رودکی و استان البرز برگزار می‌شوند، با استقبال گسترده‌ای ازسوی مردم مواجه شدند. این رویکرد نه‌تنها باعث کاهش تشریفات و بهبود رسمیت جشنواره شد، بلکه به ایجاد وفاق ملی و انسجام مردمی آن نیز کمک کرد.
حمایت از بانوان و موسیقی نواحی
چهلمین جشنواره موسیقی فجر با توجه ویژه به بانوان و موسیقی نواحی، گام‌های بلندی با هدف احیای این بخش‌ها برداشت. تعداد اجراهای بانوان از پنج اجرا در سال گذشته به ۱۳اجرا در این دوره افزایش یافت. همچنین، ساعت اجراهای بانوان از ساعاتی که کم‌طرفدارتر بود به سانس‌های پرطرفدار تغییر کرد و این موضوع به‌عنوان یک اتفاق مهم در تاریخ جشنواره ثبت شد. گروه‌های بانوان مانند نهال، نوشه و پارلای تبریز با اجراهای خود در فرهنگسرای نیاوران و ارسباران، توانستند جایگاه خود را در عرصه موسیقی ایران تثبیت کنند.
در بخش موسیقی نواحی نیز شاهد افزایش چشمگیر اجراها هستیم به‌طوری‌که رقم اجرای موسیقی نواحی از هشت اجرا در سال گذشته به ۲۲اجرا در این دوره رسیده است و هنرمندانی مانند محمدرضا امیرقاسمی، سیدمحمد حسینی و مهران غضنفری با اجراهای خود در بخش نواحی، توانستند تنوع فرهنگی ایران را به نمایش بگذارند. این بخش از جشنواره نه‌تنها به حفظ موسیقی محلی کمک کرد، بلکه به تقویت هویت ملی نیز پرداخته است.
حضور بین‌المللی و جوایز جشنواره
اما یکی از جذابیت‌های این دوره از جشنواره حضور هنرمندان بین‌المللی در آن است که خوشبختانه امسال رونق بیشتری هم گرفته و هنرمندان بین‌المللی از کشورهایی مانند اسپانیا، هلند، ترکیه، تونس، هند و ارمنستان در این رویداد جهانی حضور دارند. این حضور نه‌تنها به تبادل فرهنگی کمک کرده، بلکه باعث شده موسیقی ایرانی در سطح بین‌المللی بیشتر شناخته شود. جایزه باربد که به بهترین آثار موسیقایی اهدا می‌شود، یکی از بخش‌های مهم جشنواره است. این جایزه که به نام موسیقیدان بزرگ ساسانی، باربد، نام‌گذاری شده است، در بخش‌های مختلفی مانند آلبوم‌های صوتی، کتاب‌های موسیقی، اجراهای زنده و آهنگ‌سازی اعطا می‌شود. در این دوره، ۲۲۶اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شدند که نشان‌دهنده رقابت زیاد و کیفیت بالای آثار ارائه شده است.
کم و کاستی‌های این دوره
ماجرای بلیت در جشنواره‌های فجر، همیشه بحث‌های داغ و جدل‌های گریزناپذیری دارد. موضوع بلیت در این جشنواره هم مسئله‌ای بود که در روزهای قبل از شروع جشنواره وجود داشت. مسئله خرید بلیت، اولین موضوع بود که در سایت فروش امکان دسترسی به آن وجود نداشت، درحالی‌که سالن، خالی از تماشاچی بود.
موضوع دوم، ماجرای پرکردن صندلی‌ها در روز اول جشنواره است! در ۲۳بهمن، ابتدا و از ساعت۱۹ کنسرت ناصر زینلی در سالن میلاد نمایشگاه به صحنه رفت. پس از این اجرا و در ساعت۲۲ قرار بود کنسرتِ میثم ابراهیمی برگزار شود. برگزارکنندگان جشنواره موسیقی فجر که مشکلات سانس اول(اجرای ناصر زینلی) را می‌بینند؛ به تماشاگران سانس اول می‌گویند که می‌توانند در سالن بمانند و اجرای سانس دوم را رایگان ببینند. همین مسئله موجب می‌شود که صندلی‌ها برای کنسرت میثم ابراهیمی کمی پُرتر باشد.
در نخستین شب از جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، به‌علت قطعی برق در سالن رزمال، کنسرت علی یاسینی با نیم‌ساعت تاخیر برگزار شد. این امر در حالی اتفاق افتاد که پیش‌بینی می‌شد پیش از برگزاری کنسرت‌ها در راستای جشنواره موسیقی فجر، هماهنگی‌های لازم در شرایطی که برق در کشور گاه و بی‌گاه به‌علت کمبود انرژی قطع می‌شود، صورت گرفته باشد. این اتفاق صرفا مختص سالن رزمال که امسال نخستین‌بار است با جشنواره همکاری می‌کند، نبوده است و در همان شب اول برق سالن اندیشه حوزه هنری هم قطع شد که البته چون این سالن مجهز به ژنراتور بود، توانست با برق ژنراتورها کار را ادامه دهد.
در همان زمان، مدیر دفتر موسیقی طی گفت‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرده بود که پیش‌بینی قطعی برق را نکرده بودند و در پی این اتفاق، طی نامه‌نگاری با وزارت نیرو از آنها خواسته‌اند که در زمان برگزاری جشنواره، از قطعی برق این سالن‌ها جلوگیری کنند. به نظر می‌رسید که این نامه‌نگاری‌ها به نتیجه رسید، تا اینکه زمان برگزاری در سومین شب از جشنواره که رضا بهرام کنسرت داشت، بار دیگر خبرهایی مبنی بر قطعی برق سالن رزمال منتشر شد.
بااین‌حال برخی از اهالی رسانه حاضر در دو سانس این کنسرت، این خبر را تایید نکرده و البته که رییس دفتر موسیقی هم طی صحبتی با ایسنا این خبر را کذب خواند و گفت که قطعی برقی در این سالن نبوده و صرفا دقایقی سیستم صوتی سالن دچار مشکل شده است. در سانس دوم کنسرت رضا بهرام هم به دلیل تداخل فنی میان میکسر صدای صحنه و لپ‌تاپ گروه موسیقی متوقف شد؛ زیرا گروه موسیقی در شنیدن صدای زنده روی صحنه به مشکل خوردند. تمام این مسائل، بیانگر عدم هماهنگی در اجرای مهم‌ترین رویداد موسیقی در کشور است؛ موضوعی که انتظار آن به‌هیچ‌وجه نمی‌رود.
دستاوردها و انتظارات
چهلمین جشنواره موسیقی فجر با رویکردی نوین و با تاکید بر مردمی‌سازی موسیقی، حمایت از بانوان و جوانان و تقویت موسیقی نواحی، می‌تواند به یکی از موفق‌ترین دوره‌های این رویداد تبدیل شود. این جشنواره نه‌تنها به‌عنوان یک رویداد هنری، بلکه به‌عنوان نمادی از وحدت ملی و تنوع فرهنگی ایران شناخته می‌شود. با حضور هنرمندان بین‌المللی و اجراهای خیابانی، این دوره از جشنواره می‌تواند گام‌های بلندی با هدف معرفی موسیقی ایرانی به جهان بردارد. امید است که در این دوره و دوره‌های آینده شاهد رشد و شکوفایی بیشتر این رویداد مهم فرهنگی باشیم.
این جشنواره نه‌تنها به هنرمندان فرصت داده تا استعدادهای خود را به نمایش بگذارند، بلکه به مردم نیز این امکان را داده است تا با موسیقی اصیل ایرانی و بین‌المللی بیشتر آشنا شوند. انتظار می‌رود این رویداد، جدا از نمایش توانایی‌های هنرمندان، به تعامل میان آنان و نیز آشنایی مردم با موسیقی فاخر و ارزشمند، کمک‌های شایان توجهی بکند و کیفیت آثار موسیقایی کشور، رشد کند. علاوه‌برآن، حمایت‌های انجام‌شده از موسیقی بانوان و موسیقی نواحی، گام‌های بلندی برای آشنایی مخاطبان با این دسته بردارد و از این طیف، نتایج بهتری را شاهد باشیم. نتایج پژوهشی و تحقیقاتی جشنواره، به افزایش حضور جوانان منجر شود و بتوانیم با بازنگری و تقویت این بخش، به رویکرد علمی موسیقی دقت بیشتری داشته باشیم. با حضور بین‌المللی، فعالان خود را در فضای تبادل فرهنگی هدایت کنیم و از پیشکسوتان خود تقدیر شایسته به عمل بیاوریم.
با این نگاه، موسیقی فاخر، جای خود را بین مخاطبان باز خواهد کرد و می‌توانیم امیدوار باشیم پیشرفت مردمی موسیقی رخ خواهد داد.