آگاه: شواز یکی از روستاهای باستانی است که به تاریخ‌های دور برمی‌گردد. قدمت و تاریخچه این روستا را می‌توان از طریق قبرستان‌های باستانی آن، همانند قبرستان شواز و شواز کهنه و همچنین قلعه بزرگ و استوار آن، به‌دست آورد. این موارد به‌وضوح نشان‌دهنده قدمت و عمق تاریخی این منطقه هستند. علاوه‌براین، یافته‌های سنگ‌نگاری متعددی نیز وجود دارد که در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های منطقهٔ کوه ارنان (که به تاریخ ۷ تا ۱۲هزار سال قبل برمی‌گردد)، شباهت‌های زیادی به آنها دارد. بااین‌حال، تحقیقات باستان‌شناسی موفق به بررسی دقیق این موارد نشده است.موقعیت جغرافیایی و وضعیت توپوگرافیکی روستای شواز، شباهت‌های قابل‌توجهی با روستای توران پشت نیز دارد. این روستا قدرتمندی است که مساحت بزرگی از کفه طاقستان را به تصرف خود درآورده و با کیفیتی اسطوره‌ای در ذهن افراد نقش می‌بندد. این ویژگی باعث شده روستا قادر به مقابله با تهدیدات حملات و غارت‌هایی ازسوی دشمنان و تجاوزکنندگان شود که اغلب از سمت کفه و منطقه فارس روستا را تهدید می‌کرده است. این توانایی به شهرت روستا کمک کرده و امکان دوری از فاصله با مراکز و شهرهای بزرگ را فراهم کند.
قلعه شواز به‌عنوان یک نماد قدرتمند، علاوه‌بر موقعیت استراتژیکی که در روستا دارد، وجود یک قلعه بلند و در مکانی مناسب واقع در جلوی روستا، ضریب دفاعی روستا را به دوبرابر افزایش داده است.
یکی از مهم‌ترین قلعه‌های کوهستانی که در استان یزد واقع شده، قلعه شواز است. این قلعه از نظر ساختاری بسیار بلند، قوی و شگفت‌انگیز است و چشم‌نوازی به همراه دارد. قلعه شواز روی یک صخره سخت و با ارتفاع تقریبی یکصد متر از سنگ‌های رسوبی سخت ساخته شده است و از اطراف ازسوی پرتگاه‌ها و خاک‌ریزه‌های تند، محافظت می‌شود. این قلعه به‌عنوان محلی برای زندگی و سکونت بشر در گذشته به کار گرفته شده است و مساحت تقریبی آن به پنج‌هزار مترمربع تخمین زده می‌شود.این قلعه دارای برج‌هایی است که برای نظارت و حفاظت از قلعه برپا شده‌اند و برخی از بخش‌های آن با استفاده از سنگ‌آهن و خشت ساخته شده‌اند. اما نکته قابل‌توجه درباره این برج‌ها، روش ساخت آنهاست. پس از ساخت برج با خشت، نمای آن با استفاده از سنگ کار شده است تا استحکام و مقاومت در برابر حملات و تهاجم‌های خارجی افزایش یابد.
قلعه سنگی شواز برج‌سازی را از فرهنگ ساسانی اقتباس کرده و متعلق به معماری آن دوره است. یکی از ویژگی‌های بارز این قلعه، وجود قوس‌هایی است که به دوران پیش از اسلام تعلق دارند. برخی از این قوس‌ها شامل قوس‌های دایره‌ای اشکانی، ساسانی و جناقی پس از اسلام هستند و نمونه‌هایی از آنها را در محل گنجینه آتشکده آذرگشب نیز مشاهده می‌کنیم.
۷ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۲:۱۸
شواز، در جنوب‌شرقی استان یزد واقع شده و از جبال شرکوه تدریجا فاصله می‌گیرد. این روستا با یک منظره طبیعی آرامش‌بخش و دست‌نخورده احاطه شده است؛ به‌گونه‌ای که در پشت روستا، کوهستانی قرار دارد و روبه‌روی آن، دشتی بسیار وسیع در ادامه است. به‌منظور آشنایی بیشتر با روستای شواز، یکی از جاذبه‌های زیبا و باستانی در استان یزد، با ما در این بخش همراه شوید.