آگاه: وزارت‌خارجه روسیه نیز پیش از این با تاکید بر اهمیت این سفر، درباره محورهای گفت‌وگوی وزیر خارجه این کشور در تهران نوشت: پیش‌بینی می‌شود که طرفین درمورد برخی مسائل مهم بین‌المللی، ازجمله وضعیت در سوریه، قفقاز جنوبی، افغانستان، یمن، منطقه خلیج فارس، حل‌وفصل مسائل خاورمیانه، مسائل مربوط به دریای خزر و وضعیت پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مورد برنامه هسته‌ای ایران، تبادل نظر کنند.
روایت رسانه روس از چشم‌انداز مناسبات تهران و مسکو
خبرگزاری ریانووستی هم در گزارشی به تبیین سفر لاوروف پرداخت و نوشت: سفر لاوروف به تهران کمی بیش از یک‌ماه پس از سفر مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران به مسکو انجام می‌شود، جایی که وی در ۱۷ژانویه (برابر با ۲۸دی ۱۴۰۳) با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه گفت‌وگو کرد.
این گزارش آورده است: طرفین سپس معاهده جامع راهبردی امضا کردند که در آن توافق شد همکاری‌های نفت و گاز را گسترش دهند، از پیوستن به تحریم‌های کشورهای ثالث علیه یکدیگر خودداری کنند و در صورت حمله به یکی از طرفین به کشور متجاوز کمک نکنند. این رسانه روس با بیان اینکه گسترش همکاری‌های مسکو و تهران به‌ویژه باتوجه‌به اراده طرفین برای افزایش حجم مبادلات تجاری یکی از موضوعات مذاکرات آتی خواهد بود، اعلام کرد: ایران و روسیه در بحبوحه تحریم‌ها علیه مسکو به‌دلیل وضعیت اوکراین و خروج شرکت‌های غربی از روسیه، به بالاترین رقم تجاری مبادلات تجاری خود در سال۲۰۲۲ رسیدند. در آن زمان، گردش تجاری حدود پنج‌میلیارد دلار بود. بااین‌حال، این رکورد نه در سال۲۰۲۳ و نه در سال۲۰۲۴ تکرار نشد: ارقام نهایی برای سال۲۰۲۴، همانطور که کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو اعلام کرد، از مرز چهار میلیارد دلار فراتر رفته است.
در این گزارش همچنین آمده است: رییس‌جمهور سابق ایران در ژانویه ۲۰۲۲ (دی ۱۴۰۰) احتمال دستیابی به رقم ۱۰میلیارد دلاری را در گردش تجاری ایران و روسیه اعلام کرد و در میان بحث‌ها و گفت‌وگوها، ارقام ۴۰میلیارد دلاری نیز ذکر شد. بااین‌حال، تصویب توافقنامه منطقه آزاد تجاری ایران با اوراسیا و همچنین تکمیل کار ایجاد شاخه غربی کریدور شمال-جنوب، جایی که تکمیل حلقه مفقوده آن در مسیر ریلی رشت- آستارا در دستورکار دو کشور است، می‌تواند رشد گردش مالی تجاری را تسهیل کند.
در بخشی از این مطلب تاکید شده است: همچنین در آینده روسیه و ایران در حال برنامه‌ریزی برای انعقاد قراردادهای جدید هستند که یکی از برنامه‌های اصلی طرفین ساماندهی صادرات گاز روسیه به ایران است. سفیر ایران در روسیه دراین‌باره گفت که قرارداد مربوطه تقریبا آماده است و به‌زودی می‌تواند امضا شود. خط‌لوله گاز روسیه از جمهوری آذربایجان عبور خواهد کرد.
قبل از آنکه وزیر خارجه روسیه وارد پایتخت ایران شود، برخی رسانه‌های داخلی تحلیل‌هایی از سفر وی ارائه داده بودند؛ برای نمونه خبرگزاری دولت (جمهوری اسلامی) در گزارشی با عنوان «ماموریت فشرده سرگئی لاوروف در تهران» آورده بود: «در شرایطی که ایران و آمریکا ظاهراً در یک بن بست دیپلماتیک قرار گرفته‌اند، وزیر خارجه روسیه در فاصله زمانی میان نشست اول و دوم خود با همتای آمریکایی به تهران می‌آید تا همتای ایرانی خود را ببیند.»
هرچند که روسیه به شکل سنتی و در باور عمومی نقش میانجی و واسطه میان تهران و واشنگتن را برعهده نداشته اما در یک بازه زمانی از همزمانی دولت سیزدهم در ایران و حضور جو بایدن در کاخ سفید، مسکو تا حدودی این نقش را در کنار سایر کانال‌های مذاکره غیر مستقیم میان ایران و آمریکا برعهده داشت. بسیاری از کارشناسان احتمال اینکه لاوروف حامل پیام ویژه‌ای برای ایران از سوی دولت جدید آمریکا باشد را ناچیز می‌دانند اما آنچه می‌تواند مانع از ورود پرونده هسته‌ای ایران به مرحله بحرانی در بازه زمانی کوتاه‌مدت شود الزاما پیام‌رسانی مستقیم نیست، بلکه لاوروف می‌تواند برآورد خود از رویکرد احتمالی دولت ترامپ در قبال ایران و سناریوهای محتمل را به طرف ایرانی منتقل کرده و نقشه‌راه مطلوب و مدنظر ایران را هم دریافت و به همین سبک به اطلاع طرف آمریکایی برساند.
هنگامی که گفت‌وگوهای دو وزیر خارجه در پشت درهای بسته پایان یافت «عباس عراقچی» در گفت‌وگویی با رسانه‌ها، گفت‌وگوهای خود با طرف روسی را خوب و سازنده خواند و از برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی در ماه آینده خبر داد. او گفت: درخصوص گفت‌وگوهایی که با سه کشور اروپایی شد آقای لاوروف را توجیه کردیم. ما در موضوع هسته‌ای در همکاری و هماهنگی با روسیه و چین حرکت می‌کنیم. درخصوص مذاکرات هسته‌ای موضع ایران روشن است ما تحت فشار و تهدید و تحریم مذاکره نمی‌کنیم، فلذا امکان مذاکره مستقیم بین ما و آمریکا تا زمانی که فشار حداکثری اعمال می‌شود وجود نخواهد داشت.
نگاه ایران و روسیه به سوریه
درباره سوریه و فلسطین نیز بحث‌های مفصلی بین دو وزیر خارجه صورت گرفت. سکاندار دستگاه دیپلماسی دراین‌باره می‌گوید: ما مواضع نزدیکی با روسیه درباره سوریه داریم و ثبات، آرامش، وحدت سرزمینی و پیشرفت سوریه براساس خواست مردم این کشور، خواست ایران است. ما از برقراری صلح و ثبات در این کشور حمایت می‌کنیم.
حال چرا نگاه ایران به سوریه برای روس‌ها مهم است؟
آنچه مشخص است، ایران به‌عنوان کشوری که همچنان می‌تواند در آینده سوریه تاثیرگذار باشد، برای روسیه مطرح است و تلاش می‌کنند از ظرفیت ایران در آینده سوریه نیز استفاده کنند. بالاخره لاوروف بعد از سفرش به ترکیه راهی تهران شد و این خود نشان‌دهنده آن است که رایزنی‌هایی در این زمینه با طرف ترکیه‌ای داشت و می‌خواست ادامه آن را در ایران دنبال کند. ضمن آنکه ایران، روسیه و ترکیه در گذشته فرمت سه‌جانبه آستانه را داشتند که در ارتباط با مسائل سوریه بود.
درمجموع می‌توان ضریبی را که به همکاری‌های اقتصادی تهران و مسکو داده شد یکی از دستاوردهای سفر مقام روسی به تهران دانست. در این سفر از یک‌سو، مذاکره ایران با آمریکا رد و از سوی دیگر بر ارتقای روابط اقتصادی تاکید شد. آنجا که وزیر خارجه روسیه دو خبر مهم به رسانه‌ها داد: اول آنکه وام دولتیِ روسیه برای احداث راه‌آهن رشت-آستارا کمک بزرگی به راه‌اندازیِ کریدور شمال به جنوب خواهد بود. خبر دیگر هم مربوط به افزایش همکاری‌ها در بریکس بود.
همکاری‌های اقتصادی هم برگرفته از نگاه دوطرفه و نه یک‌طرفه است؛ محمد شوری، کارشناس روسیه با بیان اینکه آنها (روسیه) در درازمدت به تعامل با ایران نیاز دارند، گفت: اگرچه این همکاری‌های ایران و روسیه ازلحاظ اقتصادی ظرفیت بالایی ندارد اما نفس همکاری بین ایران و روسیه از اهمیت استراتژیکی بالایی برخوردار است و همکاری‌های دو کشور می‌تواند نقش تاثیرگذاری در مسائل منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. به همین دلیل، گزاره‌ای را که ایران قربانی تعامل بین آمریکا و روسیه خواهد شد به‌هیچ‌وجه نمی‌پذیرم و این را به‌نوعی بازی و درواقع نگاه سطح پایین به تعاملات بین ایران، آمریکا و روسیه و این مثلث همکاری‌های سه‌طرفه می‌بینم.