آگاه: مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور هم از نخستین ساعات برگزاری این جلسه، برای دفاع از همتی به مجلس آمد. این در حالی است که وی یک روز قبل از حضور در مجلس، در مراسم بزرگداشت ۹۰سالگی خبرگزاری ایرنا گفت که اختلاف لبه آتش است و با تغییر همتی مشکلی حل نخواهد شد؛ البته فرزین، رییس کل بانک مرکزی و سایر معاونان دولت هم در این جلسه بیش از پنج‌ساعته حاضر شدند تا آتش لابی مرسوم در این جلسات را گرم و از تعداد امضاکنندگان استیضاح کم کنند. این جلسه که پیش‌تر برخی آن را زودهنگام، برخی همراه با نگرش سیاسی، برخی شوک‌آور در بازار و برخی هم دلیلی بر شکست وفاق دولت و مجلس می‌دانستند، با نطق موافقان و مخالفان آغاز شد. چیدمان و نگرش جمع موافق و مخالف استیضاح نشان می‌داد که تقریبا همه کمیسیون‌های مجلس در این موضوع ورود کرده و نقطه‌نظری را مطرح کرده‌اند. بااین‌حال در نطق اکثریت آنها سفره مردم؛ نقطه عطف بود و البته برخی هم همچون ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد تاکید داشت که ما قصد داریم شخصیت همتی را استیضاح کنیم!
ماراتن موافقان و مخالفان استیضاح
اما در ادامه ماراتن نطق موافقان استیضاح آغاز شد و برخی در موافقت با استیضاح مرزهای مدیریتی در این وزارتخانه را خط‌کشی کردند. ازاین‌رو روح‌الله ایزدخواه در این جلسه خطاب به نمایندگان گفت که ما باید بین دو نوع رویکرد اقتصادی، یکی را انتخاب کنیم؛ باید انتخاب کنیم که اقتصاد خام‌فروش یا نوآور را می‌خواهیم؟ اقتصاد سوداگر در ارز و سکه یا اقتصاد درون‌زا را می‌خواهیم؟ ما همتی را می‌شناختیم و هندوانه در بسته نبود و به پزشکیان آوانتاژ دادیم!
موافقین استیضاح در دیگر دیدگاه‌های خود به موضوع آرایش تیم اقتصادی اشاره کردند. میثم ظهوریان به‌عنوان موافق استیضاح گفت که رییس‌جمهور آمریکا یک هفته بعد از روی‌کارآمدن ریز برنامه‌های اقتصادی خود را علیه کشورمان در قالب یک دستورالعمل اجرایی ابلاغ می‌کند که علیه اقتصاد ایران چه اقداماتی در زمینه بانکی، کشتیرانی، بیمه و… اتفاق بیفتد. یعنی آمریکا عملا دارد علیه ما اعلام جنگ اقتصادی می‌کند و ما نگران هستیم از اینکه آرایش تیم اقتصادی دولت در این شرایط چرا جنگی نیست.
تشنج بین همتی و زنگنه
با این حال این استیضاح در ادامه به جاهای باریک کشیده و محسن زنگنه هم در موافقت با این استیضاح مطالبی را عنوان کرد که در ادامه موجب عصبانیت وزیر شد. وی گفت که همتی همچنان بر مذاکره و رفع تحریم به‌عنوان تنها راه تاکید داشته و این خلاف نظر رییس‌جمهور است و هیچ راه دیگری ندارد. در ادامه همتی در واکنش به اظهارات زنگنه گفت: آقای زنگنه! موقعی که مسئول تبلیغات جنگ بودم شما چهار سالت بود. من درباره نظام چنین فکری که برویم و مذاکره کنیم، ندارم. من سرباز وطن هستم و برای نظام تلاش می‌کنم.
علاوه‌برآن زنگنه در این جلسه از فهرستی از اسامی شرکت‌ها پرده برداشت که پیش از این مطرح نشده بود. وی با اشاره به تصمیمات ارزی دولت افزود: جناب آقای همتی، من از شما سوال می‌کنم؛ چرا سه‌میلیارد دلار ارز پالایشی‌ها و فلزاتی‌ها به سامانه نیما بازنگشت؟ لیست شرکت‌ها را دارم که همه شرکت‌ها دولتی و خصولتی هستند که اولین آن شرکت ملی مس ایران است؛ اما چرا این سه میلیارد را نیاوردند؟ چون شما به آنها گفتید دو هفته دیگر یا سه هفته دیگر ارز شما را با ۱۰تومان بالاتر می‌خریم. کدام تفکر اقتصادی می‌گوید وقت می‌توانی ارز را یک هفته دیگر ۱۰ یا ۲۰تومان بالاتر بفروشی آن را امروز به دولت بدهی؟
البته دیگر موافقین استیضاح در نطق‌های خود به موضوعاتی نظیر اقتصاد بیمار، افزایش نرخ ارز، عدم پرداخت تسهیلات مناسب به مردم، شوک اقتصادی به سلامت مردم اشاره کردند و در ادامه تریبون به دست مخالفان استیضاح افتاد.
ازاین‌رو مخالفان استیضاح هم به تجارب گذشته در زمینه نبود وزیر در وزارتخانه مهمی همچون وزارت اقتصاد اشاره کردند. حسن قشقاوی در این زمینه گفت: بی وزیر کردن اقتصاد ایران در آستانه سال جدید و ایجاد یک سردرگمی چندماهه در این وزارتخانه به وجود می‌آورد و به هیچ عنوان به صلاح کشور نیست. علاوه‌برآن محمد قسیم عثمانی، نماینده بوکان هم در مخالفت با استیضاح مذکور متذکر شد؛ در استیضاح عجله نکنیم.
کسی در صداقت و سلامت آقای پزشکیان شکی ندارد، ایشان اگر بداند هر کسی در دولت در خدمت نظام و مردم نیست در کابینه نگه نمی‌دارد، پس اگر همتی نتواند در جهت سیاست‌های دولت کار نکند، آقای پزشکیان او را برکنار می‌کند؛ لذا وفاق را برهم نزنیم. رییس‌جمهور از جنس مجلس است؛ ما مجلسی‌ها بنای وفاق را برهم نزده و دچار خطای استراتژیک نشویم.
پزشکیان: با جنگی بدتر از جنگ با عراق مواجهیم
در ادامه رییس‌جمهور به‌منظور دفاع از همتی پشت تریبون جایگاه ناطقان مجلس رفت تا از فرصت یک‌ساعته خود در این جلسه استفاده کند. پزشکیان که با کاپشن چهارفصل خود به صحن آمده بود، همان ابتدا گفت که شما وضعیت را از ما بهتر می‌دانید و خیلی وقت‌ها نمی‌خواهم مواردی را مطرح کنم و پمپاژ ناامیدی کنیم. ما در جنگ تمام‌عیار با دشمن هستیم و جنگ عراق جلوی این جنگ چیزی نبود! وی این را هم گفت که ما برای برون‌رفت از این مشکلات نقشه داریم. گناه را تقصیر ما نیندازید. جنگ است! این‌جور نیست که ما یک نسخه بنویسم و اجرا کنیم. با حذف افراد چیزی حل نمی‌شود.اما با گذشت چند ساعت از مذاکرات برای استیضاح وزیر اقتصاد، همتی نیز پشت تریبون جایگاه رفت تا از عملکرد خود در جریان این استیضاح دفاع کند. دفاعی که خیلی هم جانانه نبود.
وی که یک ساعت و نیم فرصت دفاع داشت حتی بخشی از آن را به برخی نمایندگان داد و اما کارساز نیفتاد. با این حال وزیر اقتصاد در جریان اظهارات خود و در همان اول کار گفت که متشکریم که مردم مقابل این جنگ اقتصادی به راه افتاده، ایستادگی می‌کنند. او متذکر شد؛ می‌دانیم مردم با تورم ۴۰درصدی در چه وضعیتی هستند و ادامه داد که نمایندگان از او نخواهند که اطلاعاتی بدهد که منافع کشور به خطر بیفتد. وزیر اقتصاد همچنین اوضاع موجود را نامناسب خواهند و گفت که ما برای ۶میلیارد دلار در سطوح بالا مشغول مذاکره هستیم تا بدهی ایران بازگردد! بنابراین ما در این شرایط قرار داریم.همتی البته این را هم گفت که ما اکنون در شب عید هستیم و مردم با مشکلات اقتصادی مواجه‌اند. سال آینده، سالی است که موضوعات اسنپ‌بک و غروب برجام مطرح خواهد بود و ما باید خودمان را برای این چالش‌ها آماده کنیم. باید با هم باشیم تا این مرحله را پشت سر بگذاریم.
سیاسی یا اقتصادی؟
بااین‌حال برخی چهره‌های نام‌آشنای مجلس هم درباره دلایل این استیضاح نکاتی را مطرح کردند. ازاین‌رو غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس نیز در حاشیه جلسه علنی روز گذشته در جمع خبرنگاران گفت که نمایندگان تصمیم خود را در رابطه با این استیضاح گرفته‌اند!
وی که گفت با انجام این استیضاح مخالف است، ادامه داد: در این وانفسا شرایط مناسبی برای انجام این استیضاح وجود ندارد. این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اظهارات برخی موافقان استیضاح مبنی بر سهم بالای وزارت اقتصاد از شرایط موجود، بیان کرد: درواقع سهم وزارت اقتصاد در رابطه با شرایط موجود نسبت‌به سایر دستگاه‌ها بسیار کمتر است؛ البته درست است که باید وزارت اقتصاد پاسخگوی شرایط باشد اما سهم کمتری نسبت به ایجاد این شرایط دارد.
رییس کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس با بیان اینکه شرایط موجود محصول فرآیندهای موجود اقتصاد ایران است، بیان کرد: درواقع همه قبول کردند که بازار ارز نیما به بازار ارز مبادله‌ای تبدیل شود و این مسئله در قوانین نیز مورد تاکید بوده است. همچنین باید تاکید کنم این موضوع هم در برنامه هفتم توسعه، هم در بودجه سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ مورد تاکید بوده و این مسائل را مجلس و مجمع مورد تایید قرار داده‌اند. البته به اعتقاد بنده، زمان و نحوه اجرای این تصمیمات اتفاقات بعدی را شکل داده است؛ بنابراین وزیر اقتصاد نقش زیادی در شرایط موجود ندارد و استیضاح وزیر اقتصاد در شرایط موجود به بی‌ثبات کردن بازار دامن خواهد زد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه استیضاح همتی نتیجه تلفیق بسیاری از موضوعات بوده است، تاکید کرد: نوسانات بازار و فشار اقتصادی بر مردم و مکنونات سیاسی یک گروه در این استیضاح تلفیق شده است؛ بنابراین این موارد که با هم ادغام می‌شوند موجب شکل‌گیری استیضاح خواهد شد. همچنین خیلی نمی‌توان در این شرایط به جریان مقابل گفت که چرا قصد چنین کاری را داری؛ به‌عنوان‌مثال امروز برای من پیامکی در این رابطه آمده بود که این پیامک از سوی قرارگاه دانشگاهیان دولت سایه بود! اما در مقابل این دیدگاه، جمعی دیگر از نمایندگان معتقدند که این استیضاح یکی از غیرسیاسی‌ترین استیضاح‌های تاریخ مجلس بود. احمد راستینه، نماینده شهرکرد با اعلام این موضوع گفت که مجلس در پی این استیضاح نشان داد که محکم پای دفاع از حکمرانی ریال و تقویت ارزش پول ملی می‌ایستد و سیاست‌های رهاشدگی قیمت ارز در بازار را محکوم می‌کند. او متذکر شد؛ رأی مجلس به استیضاح همتی به واضح بر پایه تمام استدلال‌های فنی و اقتصادی شکل گرفت و اتفاقا این استیضاح از جمله استیضاح‌هایی بود که کمترین رگه‌های سیاسی در آن دیده نشد.
از سوی دیگر، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، طراح استیضاح همتی در مجلس هم تصریح کرد؛ نمایندگان مجلس تک‌تک مشکلاتی را که مردم در شرایط فعلی با آن مواجه بودند در جلسه استیضاح مطرح کرد و این استیضاح فاقد دلایل سیاسی بود.
مهلت سه‌ماهه برای تکمیل کابینه
اما با استیضاح روز گذشته عبدالناصر همتی در مجلس، احمد نادری، عضو هیات‌رییسه مجلس گفت که رییس‌جمهور طبق اصل۱۳۵ قانون اساسی و ماده۲۰۴ آیین‌نامه داخلی، برای معرفی وزیر پیشنهادی امور اقتصادی و دارایی به مجلس جهت اخذ رأی اعتماد، سه ماه فرصت دارد و تا آن زمان این وزارتخانه با سرپرست اداره می‌شود.