آگاه: در ماه مبارک رمضان، بیش از هر ماه و مناسبت مذهبی دیگری «موسیقی» نقش دارد و گاهی برخی قطعات موسیقی ساخته‌شده برای برنامه‌های ماه رمضانی آنقدر ماندگار می‌شود که در هروقت دیگری از سال آن را گوش دهی، دلت هوای ماه رمضان می‌کند؛ علاوه‌براین، بسیاری از خوانندگان به‌واسطه خواندن این آثار معروف و شناخته شده‌اند؛ مثل مجید اخشابی که در سال‌هایی که سریال‌های ماه رمضان رونق داشت، تیتراژ بسیاری از سریال‌های پربیننده را خواند و در برخی مواقع، موسیقی و تیتراژ آن از خود سریال بیشتر مورد استقبال قرار می‌گرفت.
تیتراژ سریال‌هایی که ماندگار شد
مجید اخشابی با خواندن تیتراژ دو سریال ماه رمضانی یعنی «گمگشته» و «خانه‌به‌دوش» نامش سر زبان‌ها افتاد و مخاطبان بسیار اما موقت خودش را پیدا کرد.محمد علیزاده یکی دیگر از خوانندگانی است که به‌واسطه اثری که برای تیتراژ ویژه‌برنامه «ماه عسل» خواند بسیار معروف شد و قطعات او آنقدر طرفدار پیدا کرد که خیلی‌ها برنامه را به‌خاطر شنیدن تیتراژ می‌دیدند؛ اگرچه در آن سال‌ها «ماه‌عسل» احسان علیخانی خود یکی از پرطرفدارترین ویژه برنامه‌های ماه رمضان بود؛ البته علیزاده پس از ماه‌عسل در سال۱۳۹۵ تیتراژ سریال «برادر» به کارگردانی جواد افشار را هم خواند و با استقبال خوبی روبه‌رو شد.
احسان خواجه‌امیری هم جزو خوانندگانی است که خیلی‌ها او را با خواندن تیتراژ سریال‌های ماندگار ماه رمضان مثل «میوه ممنوعه» و «در مسیر زاینده‌رود» شناختند. مخصوصا «میوه ممنوعه» که یکی از بهترین سریال‌های ماه مبارک رمضان بود و با گذشت بیش از دو دهه از پخش آن، هنوز هم در اذهان مانده و چندبار هم بازپخش شده است.اما محمد اصفهانی، خواننده خوش‌صدای کشورمان یکی از بهترین خوانندگانی که در اواخر دهه۷۰ با خواندن تیتراژ سریال‌های ماندگاری چون «تنهاترین سردار»، «ولایت عشق»، «پهلوانان نمی‌میرند»، «معصومیت ازدست‌رفته» و بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی دیگر خیلی زود جای خود را میان مردم عادی و علاقه‌مندان به موسیقی باز کرد و پس از خواندن چند تیتراژ فیلم سینمایی و سریال، شروع به انتشار آلبوم کرد و آلبوم «نون و دلقک» او تا سال‌ها پرفروش‌ترین آلبوم پاپ موسیقی کشورمان بود.یکی از سریال‌های ماه‌رمضانی که تیتراژش با صدای محمد اصفهانی خوانده شده، «شکرانه» به کارگردانی سعید سلطانی بود. «باور نکن تنهاییت را، من در تو پنهانم، تو در من» بخشی از شعر این تیتراژ بود که تا مدت‌ها، حتی پس از پخش سریال هم جزو قطعات محبوب آن دوران به شمار می‌آمد.یکی از جالب‌ترین و متفاوت‌ترین، تیتراژهایی که برای سریال ماه رمضان خوانده شده تیتراژ ابتدایی سریال «متهم گریخت» بود که ازسوی رضا عطاران و امیرحسین مدرس خوانده شده است. همخوانی این دو نفر با یکدیگر به‌خصوص رضا عطاران که کارگردان اثر هم بود، برای آن زمان (سال۱۳۸۴) اتفاق تازه و جالبی بود. تیتراژ پایانی این سریال هم جزو موسیقی‌های خاطره‌انگیز است که ازسوی مجید اخشابی خوانده شده است.
مناجات‌نامه‌هایی که موسیقایی شدند
همانطور که اشاره شد، ماه رمضان ماه آوا و نوا و موسیقی است. در این ماه حتی مناجات‌نامه‌ها هم طعم موسیقی می‌دهند و این ایام فرصت خوبی برای گوش سپردن به مناجات‌نامه است.
«مناجات» محمد معتمدی
یکی از مهم‌ترین آلبوم‌هایی که پس از انتشار توانست با استقبال قابل‌توجه مخاطبان مواجه شده و به یکی از آثار ماندگار موسیقی ایرانی در حوزه مناجات‌خوانی به‌ویژه در ماه مبارک رمضان تبدیل شود، اثر «مناجات» به خوانندگی محمد معتمدی بود که در سال۱۳۹۷ بدون استفاده از ساز و فقط به‌صورت آواز در دستگاه‌های موسیقی ایرانی پیش روی مخاطبان قرار گرفت.این آلبوم شامل ۱۰قطعه در دستگاه‌های موسیقی ایرانی با نام‌های «حمد و ثنا»، «شهد و شهادت»، «دشتی»، «آواز مخالف سه‌گاه» «گریبان چاک»، «مرهم»، «مقصود عاشقان دو عالم»، «بیات ترک»، «شعله گردان»، «در میکده عشق» با اشعار شاعرانی چون سعدی، هلالی جغتایی، جامی، مولوی، علامه فیض کاشانی، وحشی بافقی و حافظ است که اکثرا حال و هوایی مناجات‌گونه دارند. در این اثر از ساز استفاده نشده و اشعار فقط به‌صورت آواز اجرا شده‌اند که این امر بر فضای خاص عرفانی و معنوی اثر می‌افزاید.این خواننده موسیقی ایرانی که طی سال‌های اخیر فعالیت‌های متعددی را در گونه‌های مختلف موسیقایی انجام داده سال گذشته بود که در یک اقدام جالب‌توجه استفاده و اشتراک‌گذاری این قطعه‌های موسیقایی را حلال اعلام کرد و نوشت: «به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان به مدت ۱۰روز هر روز یکی از مناجات‌های آلبوم «مناجات» را برای شما عزیزان به اشتراک خواهم گذاشت. ضمنا به اشتراک‌گذاری و استفاده از این مناجات‌ها برای همه عزیزان آزاد، حلال و بلامانع است.»
«نجوای جان» با صدای سیداحمد مراتب
آلبوم موسیقیایی «نجوای جان» هم یکی از آثار ممتاز موسیقی در حوزه مناجات‌خوانی طی سال‌های اخیر است که اردیبهشت سال۱۳۹۹ به همت مرکز موسیقی حوزه هنری و با همکاری حوزه هنری استان اصفهان با ارائه بهترین آثار استاد سیداحمد مراتب با موضوع نیایش خداوند و ستایش اهل‌بیت(ع)، متناسب با حال و هوای ماه مبارک رمضان منتشر شد.این آلبوم در هفت بخش مختلف از میان آوازهای خوانده‌شده استاد احمد مراتب در سال‌های گذشته گلچین و منتشر شده است. این در حالی است که اشعار این آلبوم از سعدی، غلامحسین جواهری، صغیر اصفهانی، فواد کرمانی بوده که در دستگاه‌ها و نغماتی مانند سه‌گاه، بیات ترک، افشاری، شوشتری، اصفهان و دشتی اجرا شده‌اند که بعضی در قالب مناجات و بعضی در مدح امیرالمومنین علی (ع) هستند و نفس گرم استاد سیداحمد مراتب، مخاطب را کاملا در حال و هوای این ایام قرار می‌دهد.
«سر عشق» یک پروژه چندصدایی
آلبوم «سر عشق» مشتمل بر مناجات‌خوانی‌های ویژه ماه مبارک رمضان نیز یکی از مجموعه‌های ویژه مناجات‌خوانی ماه رمضان بود که اردیبهشت سال۱۴۰۰ ازسوی بخش موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و فرهنگسرای رسانه منتشر شد.این آلبوم شامل هشت آواز با اجرای آوازخوانان توانمندی از دو نسل مختلف آواز دستگاهی ایران ازجمله داود فیاضی، محمد ملاآقایی، علیرضا حاجی‌طالب و علی صدیقی‌راد روی اشعاری از شاعران کلاسیک و برجسته‌ای همچون حافظ، سعدی، عطار نیشابوری، نظامی، فخرالدین عراقی و باباطاهر است. این آوازها در مایه‌های ماهور، چهارگاه، افشاری، ابوعطا، شوشتری، منصوری، بیات‌ترک، دشتی و دشتستانی اجرا شده است.
یک مناجات متفاوت
آلبوم «مناجات خمس عشر» نیز از تازه‌ترین محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری است که همزمان با ایام ماه مبارک رمضان سال۱۴۰۱ با آهنگسازی عباس ابوحمزه و ترجمه و دکلمه محمدابراهیم ضرابی‌ها پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.
«توبه‌کاران»، «شکوه‌کنندگان»، «بیمناکان»، «امیدواران»، «شیفتگان»، «سپاسگزاران»، «مطیعان»، «مریدان و مشتاقان»، «محبان»، «توسل‌جویان»، «نیازمندان»، «عارفان»، «ذاکران و ثناگویان»، «چنگ‌زنندگان»، «پارسایان» نام قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.این آلبوم شامل ۱۵دعای حضرت امام‌سجاد(ع) است که تحت عنوان دعای «خمس عشر» معروف است، هر کدام از این دعاهای ۱۵گانه براساس حالات و درجات گوناگون انسان‌ها بیان شده است. نحوه ارائه ادعیه فوق‌الذکر در قالب هنر و موسیقی به هنرمندی استاد عباس ابوحمزه و به همراه ترجمه روان، سلیس و بیان دلنشین محمدابراهیم ضرابی‌ها مسیر این پرواز روحانی را برای همگان فراهم آورده است. نکته پایانی اینکه تولید، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آیین‌ها و اعتقاد الهی ما ایرانیان دارد امری لازم و جدی به‌ویژه در روزگار پربحران فرآیند تولید و عرضه موسیقایی است که باید با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در قالب به‌روز و هم قالب تاریخی‌اش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بی‌تردید لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانی‌هایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آنچه میراث‌دار آن هستیم، سپردیم و لازم است با شنیدن آثاری که می‌توانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانیان باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم.