آگاه: ۲۲ آوریل (مصادف با دو اردیبهشت) هر سال، بهانه‌ای است برای یادآوری این حقیقت ساده: زمین پاک نه‌تنها حق انسان‌ها، بلکه حق تمامی موجودات زنده است. روز جهانی زمین پاک با شعار «حفاظت از زمین، مسئولیت همگانی»، فرصتی برای آگاهی‌بخشی به جامعه است تا با تغییر الگوهای مصرف، کاهش تولید زباله، و احترام به قوانین محیط‌زیستی، مانع نابودی تنها خانه‌ای شویم که داریم.
در این روز، مردم جهان با آیینه‌ای گوناگون، از کاشت نهال تا پاک‌سازی جنگل‌ها، قدردانی خود را از مواهب زمین نشان می‌دهند. اما این جشن‌ها تنها یک رویداد نمادین نیستند؛ هشداری هستند برای تبدیل «شعار» به «عمل». فرهنگ‌سازی چندبعدی در حفاظت از زمین، نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت، جامعه مدنی، و تک‌تک شهروندان است.
زمین، این گهواره آبی و سبز، امروز بیش از هر زمان دیگری به دادخواهی نشسته است. انتخاب ما میان «نگهبانی مسئولانه» و «تماشاگر مرگ تدریجی آن بودن» است. به یاد داشته باشیم: نجات زمین، نه یک انتخاب که تنها راه بقای ماست.
فرونشست و فرسایش خاک، رفیقان نارفیق زمین
علاوه بر تولید زباله؛ فرونشست و فرسایش «خاک» که یکی از عناصر حیاتی تشکیل‌دهنده زمین است باعث بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیری به زمین شده است چرا که این فرسایش گاهی به‌وسیله بادها و گاهی به‌وسیله باران و سیلاب انجام شده است.
براثر خشکسالی و تغییرات اقلیمی، الگوی بارش از برف به باران تبدیل شده است و دماهای حداقل در زمستان و حداکثر در تابستان افزایش پیدا کرده است که این زنگ خطری برای زمین است. خشکسالی موجب بروز گردوغبار محلی و بروز برخی بیماری‌ها در جنگل‌ها و مراتع می‌شود در همین ارتباط برای پیشگیری و کاهش آثار خشکسالی، ستاد پیشگیری و مقابله با خشکسالی فعال شده است. در چهارمحال و بختیاری نیز علاوه بر خشکسالی و تولید زباله فرسایش خاک بیش از میانگین کشوری است و میانگین فرسایش خاک در این استان سالانه ۱۶.۷ تن در هکتار است که این میزان فرسایش در کشور ۱۵ تن و در دنیا پنج‌تن در هکتار برای یک‌سال گزارش و ثبت شده است.
توپوگرافی، ارتفاع، شیب، بارش‌ها، شرایط اقلیمی، تخریب در عرصه‌های ملی، چرای بی‌رویه، تخریب عرصه‌های جنگلی و بهره‌برداری‌های غیراصولی از مهم‌ترین عوامل فرسایش خاک است.
به عقیده کارشناسان، حجم بالای تولید زباله بار سنگینی است که انسان بر دوش طبیعت گذاشته است که در ایران تولید زباله بسیار بالاتر از حد استاندارد جهانی است و این مسئله تهدید بزرگی برای طبیعت و محیط‌زیست کشور است.
من رفیق صمیمی زمین پاک هستم
برای حفاظت از زمین پاک، انسان‌هایی نیز هستند که داوطلبان و بدون چشم‌داشتی وارد گود می‌شوند و در زمین زمین پاک بازی می‌کنند تا همه چیز به نفع محیط‌زیست تمام شود.
جلیل مقدس از شهروندان چهارمحال و بختیاری در شهرستان فرخشهر درباره اینکه چه شد وارد گود حفاظت داوطلبانه از زمین پاک شده است، می‌گوید: چند سال است در زمینه تفکیک پسماندهای خشک و تر در فعال هستم و از محل تحویل پسماندها بیش از ۸۰۰ میلیون ریال (۸۰ میلیون تومان) به موسسه‌های خیریه، آموزشی و ورزشی اختصاص داده‌ام.
وی ادامه می‌دهد: در این مدت مانع از ورود بیش از ۱۵۰ تن زباله شیشه به طبیعت شدم و آنها را برای بازیافت به کارخانه‌های شیشه در نقاط دیگر کشور منتقل کرد.
این معلم و فرهنگی بازنشسته فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: کارگاه بازیافت نیکوکاری پلاستیک و شیشه را با مجوز رسمی از امور صنفی از سال ۱۳۹۷ در زمینه فرهنگ‌سازی، تفکیک پسماندهای خشک و تر که عمده در ارتباط با خانواده‌ها و مدارس فرخشهر نیز دایر کردم.
مقدس می‌گوید: از محل تحویل پسماندهای خشک تمیز به مراجعه‌کنندگان، اجناس بهداشتی تحویل یا معادل وجه خرید آنها به حساب موسسه‌های خیریه، بیماران، ورزش بسکتبال در شهرستان فرخشهر یا امور آموزشی برای خرید گوشی موبایل و نوشت‌افزار برای دانش‌آموزان اقدام کرده‌ام.
همراه زمین پاک شوید
متولی مشخص در خصوص فرهنگ‌سازی و نظارت درباره زمین پاک سازمان حفاظت محیط‌زیست است که گاهی گلایه‌های محیط‌بانان نسبت به رعایت‌نکردن قانون پسماند و تفکیک زباله از مبدأ شنیدنی است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به وضعیت و توپوگرافی استان گفت: طرح مدیریت پسماند استان تاکنون اجرایی نشده و استان در زمینه مدیریت پسماند در وضعیت قابل‌قبولی ندارد. محسن کریمی با اشاره به شعار جهانی روز زمین پاک با عنوان «توان ما زمین ما با تمرکز بر انرژی تجدیدپذیر» و شعار ملی سازمان حفاظت محیط‌زیست با نام انرژی پاک زمین پاک افزود: روزانه بیش از ۷۲۵ تن و سالانه بیش از ۲۶۴ هزار تن زباله خانگی در استان تولید می‌شود که مدیریت نادرست زباله باعث بروز خطرات زیاد برای سلامت انسان، محیط‌زیست و حیات‌وحش و منابع آبی و خاکی استان می‌شود.
به گفته وی، یکی از مهم‌ترین مسائل موجود در حوزه زیست‌محیطی در استان بحث آلودگی آب‌وخاک و بزرگ‌ترین چالش استان برای آلودگی آب‌وخاک، نبود مدیریت پسماند و پساب است و تاکنون باتوجه‌به پرونده‌های تشکیل شده برای برخی از شهرداران، دهیاران و بخشداران، متولیان پسماند و پساب در دستگاه قضا، هنوز این طرح در استان اجرایی نشده است. وی با استناد به ماده هفت قانون مدیریت پسماند گفت: در چهارمحال و بختیاری هنوز طرح تفکیک زباله از مبدأ و احداث کارخانه کمپوست و بازیافت استان انجام نشده است و سازمان حفاظت محیط‌زیست تنها به عنوان یک نهاد متولی نظارت بر وضعیت دفن پسماند استان است.
کریمی افزود: به استناد ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، شهرداران، دهیاران، بخشداران و مجموعه وزارت کشور به عنوان متولی مدیریت پسماند هستند و محیط‌زیست به عنوان یک نهاد نظارتی، بر مدیریت پسماند نظارت دارد که شهرداران، دهیاران و متولیان متخلف را به مراجع قضایی معرفی می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه دفن پسماند و جانمایی مراکز دفن پسماند یک راهکار اشتباه و غیراصولی برای مدیریت پسماند است و منجر به آلودگی آب، خاک و ازبین‌رفتن سیما و منظر شهر و روستا و انتشار بوی نامطبوع در سطح استان می‌شود، افزود: در سال گذشته ۲۱۱ شهرداری، دهیار و بخشداری متخلف در حوزه مدیریت پسماند به مراجع قضایی معرفی شدند.
کریمی افزود: نبود مدیریت فاضلاب بهداشتی و صنعتی از دیگر دلایل آلاینده آب‌وخاک در استان است و برای کاهش تخلفات در این حوزه اداره کل محیط‌زیست استان دستگاه‌های اجرایی و صنایع متخلف را به مراجع قضایی
معرفی می‌کند.
به گفته وی، هم‌اکنون بیش از ۸۵ درصد صنایع استان مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب هستند و تنها ۶۷ درصد استان از لحاظ جمعیت به سیستم تصفیه فاضلاب شهری و روستایی متصل است.
وی افزود: چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های هدف گردشگری است و زمین پاک و مراکز گردشگری مناسب اولویت نخست در استان برای افزایش سرمایه‌گذاری و تقویت گردشگری است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری حذف تمام عوامل و پتانسیل آلودگی زیست‌محیطی از جمله فاضلاب و پسماند را دو سال آینده به عنوان اولویت نخست در استان عنوان کرد و گفت: برای طرح مدیریت پسماند در استان از طرف صندوق مالی محیط‌زیست و وزارت کشور حمایت انجام خواهد شد.