به گزارش آگاه-زهرا بذر افکن: «هفت»، برنامه‌ای که طوفانی شروع کرد و به مرور با مسیری که طی کرد و مجری و کارشناسانی که به خودش دید، محل نقد و جنجال‌های متعددی بود. حالا با شروع به کار دوباره در آستانه جشنواره چهل و دوم فجر و انتخاب یکی از کارگردانان شرکت کرده در جشنواره به عنوان مجری چنبدباره برنامه، بابی دیگر برای گفت و گو و نقد و بحث افراد مرتبط و علاقمندان باز شده است. در ادامه در گفت و گو با محمود گبرلو بخشی از این انتقادات بیان شده است.
با توجه به اینکه شما اولین کسی بودید که نسبت به اجرای برنامه هفت توسط بهروز افخمی واکنش نشان دادید، در حالی که او در این جشنواره فیلم صبح اعدام را دارد، نظر شما نسبت به مشروعیت اجرای افخمی و حد پیگیری این انتقاد چیست؟ با لحاظ اینکه او در آخرین قسمت پخش شده این برنامه به این انتقاد پاسخ داد و گفت که حاضر است فیلمش را از جشنواره خارج کند.
هدف من واکنش به شخص آقای افخمی عزیز نبود بلکه به سیاست و برنامه‌ریزی غلط صدا و سیما بود که علی رغم آنکه می‌دانستند آقای افخمی فیلمش را به جشنواره داده، منتظر نشدند تا تکلیفش معلوم شود. حضور هرشب جناب افخمی در حالی که فیلم او همراه با فیلم‌های دیگر در حال قضاوت و داوری است، بلاشک تبلیغ فیلم ایشان خواهد بود و در مقابل، ظلم به فیلمسازان دیگر است که از این تبلیغ گسترده محروم هستند.
عقلانی بود که برنامه‌ریزان تلویزیون برای نشان دادن چهره انصاف عدالت و بی‌طرفی خود، عجولانه تصمیم نمی‌گرفتند، به خصوص در دورانی که هجمه مخرب زیادی به فیلمسازان و سینماگران ایرانی می‌شود و در آستانه دهه فجر و انتخابات، عملکرد تلویزیون باید همدلی و همگرایی باشد.
آقای افخمی هر چند در یک برنامه توضیح مختصری دادند اما پاسخشان دو پهلو بود. ظاهرا علاقه نشان دادن به برنامه هفت را بر هر چیز دیگری ترجیح میدهند و اظهار داشتند اگر لازم باشد فیلمشان را از جشنواره خارج می‌کنند اما علی رغم ادعایشان تا الان در حد یک شعار باقی مانده، همان آش و همان کاسه است و اتفاق خاصی نیفتاده است.
با توجه به اینکه این برنامه سابقا جایگاه مرجعیت نسبت به آثار در حال اکران و به خصوص در جشنواره، چه برای مخاطب عام سینما و چه از نقطه‌نظر منتقدین و کارشناسان را داشت، فکر می‌کنید هنوز هم این وجاهت و مرجعیت را دارد و آیا توانسته بعد از حدود یک دهه آن را حفظ کند یا ارتقا بدهد؟
ماهیت و مرجعیت برنامه هفت، پس از سپردن اجرا به آقایان محترم رشید پور، افخمی و لطیفی مخدوش شد، تبدیل به یک شو تبلیغاتی-تزیینی برای تبلیغ یک‌سویه نگاه و اندیشه خاص و یا جناح خاص شد. اکثر هنرمندان و منتقدین استقبال نکردند و از حضور خودداری کردند و البته شاید هم متولیان مایل نبودند برنامه هفت یک برنامه «مناظره پسند» و «گفتگو محور» باشد که طرفین را در مقابل تماشاگر به چالش بکشاند، اما ماهیت ذاتی هر برنامه گفتگو محور و مناظره‌ای دعوت طرفین و حضور مجری منصف و عدالت محور است نه آنکه مجری و مهمان و منتقد هر سه برعلیه یا درباره یک موضوع هماهنگ حرف بزنند.
شما دو قسمت اخیر این برنامه را تماشا کردید؟ و اگر بله نظر شما راجع به بخش‌های برنامه به خصوص میز نقد سینمای ایران با حضور امیر قادری و حمیدرضا قادری با عطف به اختلافات قبلی بین بهروز افخمی و امیر قادری که در برنامه به وضوح در قالب بحث‌های پینگ پنگی خودش را نشان می‌داد بفرمایید.
به هیچ وجه معتقد نیستم ویژه برنامه‌های هفت در دهه فجر تبدیل به دعوا و جدل یک منتقد و فیلم‌ساز بشود. بحث پخش سالیانه از این بحث جداست؛ اولاً در فضای جشن انقلاب که سینما نماد دستاوردهای انقلاب اسلامی است باید فضای شادابی و رونق تولید ایجاد کرد و حس منفی را دور کرد. دوما علمی و منطقی نیست یک منتقد سینمایی عجولانه روزی ۴ یا ۵ فیلم ببیند و سریعاً در یک رسانه ملی به نقد و تحلیل بپردازد در صورتی که هیچکس بجز تعدادی مدعو ندیده است، چرا که اصل، نشان دادن بضاعت یک سال سینمای ایران و داوری و دیده شدن توسط کارشناسان و صاحب نظران برای رونق بیشتر است و طبیعتا فیلم با توجه به نظر کارشناسان و تماشاگران محدود در جشن‌های انقلاب تغییراتی در نمایش عمومی خواهد داشت پس مبنای ملاک و قضاوت تماشاگر و حتی منتقدین در آن زمان مهم و موثر است اما برخی این جشن و شور و هیجان را بهانه‌ای برای نقد و تحلیل و یا قضاوت و ارزیابی نهایی سینمای ایران قرار میدهند که کاملا غلط است.
این موضوع که افرادی در حال حاضر به عنوان منتقد در برنامه حضور دارند که به کرات در سری‌های قبلی برنامه بودند و نقطه نظراتشان بیان شده و بعلاوه شخص بهروز افخمی که برای بار دوم مجری برنامه است با عطف به اینکه سابقا اعلام کرده بود که در برنامه هفت حرفی برای گفتن ندارد و از برنامه منفک شد، نظر شما چیست؟ با توجه به اینکه افراد حاضر در برنامه غالبا از یک دیدگاه فرهنگی هستند و نتیجتا تکصدایی در برنامه جریان دارد و بعلاوه نسل جدید مخاطب سینما را نیز نمایندگی نمی‌کنند.
یکی از دلایلی که حضور فیلمسازان در جشنواره کمرنگ شده است به خاطر همین استراتژی غلط و ناروا است چون معلوم نیست این جشنواره، جشنواره تخصصی است یا جشن مردمی و یا جشن دهه فجر! اشتباه است که برنامه‌ای در دهه فجر ویژه سینمای ایران پخش بشود که منتقد و تحلیل‌گری، عجولانه فیلم را دیده و با خستگی روحی درباره فیلم بحث کند که متاسفانه تماشاگر ایرانی در سراسر کشور آن را ندیده است . اگر بنابر دستورالعمل، قرار است منتقدی در برنامه حضور پیدا کند، نباید به یک یا دو نفر منتقد ثابت بسنده کرد که پیشینه فکری مشخص دارند و طبیعتاً نسبت به استراتژی هیات انتخاب امسال و فیلم‌های جشنواره گارد منفی دارند .
فکر می‌کنید گزینه‌های مناسب‌تری برای اجرای برنامه هفت وجود دارد؟
ضمن احترام به آقای افخمی به عنوان یک فیلم‌ساز دوست داشتنی به شدت با انتخاب ایشان و امثال ایشان به عنوان مجری برنامه سینمایی هفت چه در دوره جشنواره فجر و چه در طول سال مخالف هستم. مجری برنامه تلویزیونی هفت باید فرد مستقل و غیر وابسته به عوامل اقتصادی سینما باشد تا بتواند عادلانه بحث و گفتگو را هدایت کند. هر کس را بهر کاری ساخته اند، فیلم‌ساز باید فیلمش را بسازد، روزنامه‌نگار باید روزنامه‌نگاری کند و مجریان باید اجرا داشته باشند و یا اگر قرار است مجری کارشناس داشته باشند حداقل باید تسلط به فن بیان و کلام نافذ داشته باشد، همچنین آداب حرفهای مجری‌گری را بداند و بعلاوه، تسلط کامل به سینما، فیلم‌ها و فیلمسازان داشته باشد.
من به شدت با اجرای یک فیلم‌ساز به عنوان مجری یک برنامه تلویزیونی درباره سینمای ایران مخالف هستم چه در زمان آقای جیرانی و چه در زمان اجرای آقای افخمی و لطیفی این نظر را داشتم و به خودشان هم توضیحاتی دادم چون مناسبات صنفی بین مجری-فیلم‌ساز و عوامل فیلم وجود دارد که باعث کدورت، ناراحتی و یا عدم حضور عوامل سینما می‌شود، مثلاً اگر یک کارگردان به دلایلی با یک فیلمنامه نویس و یا بازیگر و یا سایر عوامل فنی فیلم اختلاف شخصی دارد طبیعتاً عوامل مورد نظر به راحتی در برنامه حضور پیدا نمی‌کنند و این باعث افت و شکست یک برنامه تلویزیونی خواهد شد و یا ممکن است به طور طبیعی یک فیلم‌ساز برای تولید یک اثرش شش ماه تا یک سال، شبانه‌روز درگیر تولید باشد و وقت مطالعه و تحقیق و کسب خبر درباره وضعیت روز سینمای ایران نداشته باشد، چگونه می‌تواند یک برنامه تلویزیونی را اداره کند؟ حتی اگر یک فیلم ساز مجری بر ساختار سینما مسلط هم باشد باید دانش و آگاهی لازم و یا بهتر بگوییم حس ژورنالیستی داشته باشد و با تسلط بر استراتژی های صدا و سیما فضای گفتگو را تبدیل به چالش‌های جذاب کند. عدم رعایت چنین مواردی باعث کاهش مخاطب می‌شود و امیدوارم این اتفاق اشتباه که آقای افخمی برگشتند باعث کاهش مخاطبین و عدم حضور گسترده هنرمندان نشود.
با توجه به اینکه قبلا سابقه اجرا در این برنامه را داشتید، اگر مجدد به شما پیشنهاد می‌شد می‌پذیرفتید؟
معتقدم هر جایگاهی شبیه چرخ گردون است که در یک مقطعی من انتخاب شدم و در دوره‌ای دوستان دیگر. من عاشق سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی هستم و برای تبلیغ و رونق آن هر جا باشم همه کار می‌کنم اما اگر دوباره بخواهند به هفت بیایم صد درصد تغییرات به روزتری انجام خواهم داد که باعث جذب هنرمندان بیشتر سینمای ایران و تماشاگران مشتاق به خصوص نسل جوان فیلم‌ساز و تماشاگر جوان بشود. در دنیای امروز سینما و تلویزیون باید کنار هم باشند نه دشمن هم! و صد درصد اولین حرکت، عدم استفاده از منتقد و کارشناسی است که هر چند مسلط به سینما باشد اما کلامش حس تخریب سینمای ایران را القا کند، چون شیوه نقادی باید عامل پیشرفت باشد نه دلسردی. یک برنامه‌ای مانند هفت باید پل ارتباطی سینما، تلویزیون و تماشاگر باشد و اگر بر اساس نظرسنجی احساس شود برنامه ضد اهدافش باعث اختلاف و دور شدن تماشاگر و شکست گردش اقتصادی سینما می‌شود باید تعطیل شود. نکته دیگر این که معتقدم مجری-کارشناس یک برنامه فکری اندیشه‌ای که درباره فرهنگ سینما حرف می‌زند باید یک مجری صرف نباشد بلکه نقش سردبیر و تهیه کننده راهم داشته باشد تا بتواند جریان فکری را هدایت کند، تصمیم مستقل بگیرد و از دخالت و ورود نیروهای سایه و نادان جلوگیری کند و یا جلوی حرفهای توهین آمیز و تخریب کننده را بگیرد. نکته مهم‌تر این که برنامه هفت که زیر مجموعه صدا و سیما تولید می‌شود، باید موضع و استراتژی تلویزیون را نسبت به سینما و سینماگران تبیین کند که به زعم من یکی از اهداف تلویزیون بدون توجه به حاشیه‌های کاذب رونق سینمای ایران است تا از این طریق خود نیز به بهره‌برداری برسد.