به گزارش آگاه- امیر گودرزی: وقتی در مورد هزینه‌های قبر و تدفین صحبت می‌شود هر کس تجربه و شنیده‌هایی دارد که بسیار متفاوت است. با جستجو در فضای مجازی هم نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود؛ چون هیچ قیمت دقیق و درستی وجود ندارد. جایی گفته شده ارزان‌ترین قبر ۷۰ میلیون تومان است و جایی دیگر این رقم به چند برابر هم رسیده است! گفته ها و شنیده هایی از هزینه های سربه فلک کشیده حکایت دارد. چرا قیمت قبر این قدر متفاوت است؟
نزدیکی به غسالخانه و بخش اداری، داشتن فضای سبز، جای پارک ماشین یا دسترسی راحت به مترو، نزدیکی به دکه تنقلات، گل‌فروشی قیمت قبر را بالا می‌برد. قطعاً متوفی نیازی به مترو و تنقلات ندارد و خانواده وی هستند که برای راحتی خود زیر بار هزینه‌های هنگفت می‌روند.
برای بررسی این موضوع با محمد تاجیک مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرا س تماس گرفتیم تا بدانیم ارزان ترین قبر و خدمات خاکسپاری چقدر هزینه دارد. محمد جواد تاجیک در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار داشت: دفن در قبور جاری یعنی قطعات ۳۲۷ و ۳۲۸ که روزانه دفن انجام می شود رایگان است. همه این قبور سه طبقه است و اگر خانواده متوفی بخواهد دو طبقه بالا را هم برای خود رزرو کنند باید هزینه بپردازند. به گفته وی: بر اساس مصوبه سال ۱۴۰۲ شورای اسلامی شهر تهران هزینه رزرو دو طبقه بالا، ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است که احتمالا سال آینده افزایش خواهد یافت.
بر این اساس افرادی که بخواهند دوطبقه دیگر این قبور سه‌طبقه را برای خود رزرو نگه دارند، باید ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بپردازند که البته به گفته مدیرعامل بهشت زهرا (س) می‌توانند این مبلغ را اقساطی هم واریز کنند. البته غیر از قبر هزینه شستشو، کفن، حمل، آمبولانس، سیستم صوتی و مداح هم باید در نظر گرفت که از ۲ تا ۳ میلیون است. او تأکید کرد متوفی اگر تحت حمایت کمیته امداد و نهادهای حمایتی بوده و هم چنین از توانایی مالی برخوردار نباشد، هزینه‌ای دریافت نمی‌شود.
اینها همه هزینه ارزان‌ترین قبور بهشت‌زهرا است و آن‌های که توانایی پرداخت هزینه بیشتری را دارند می‌توانند از فاز یک قبرهای سه‌طبقه ۱۲۰ میلیون تومانی انتخاب کنند. هم چنین با هزینه‌ای کمتر( حدود ۷۱ میلیون تومان) هم می‌شود در فاز ۲ صاحب یک قبر سه طبقه شد به شرطی که متوفی وجود داشته باشد یعنی این قبرها به زنده‌ها فروخته نمی‌شود. البته گران‌ترین قبرها در تهران درآرامستان‌هایی همچون محوطه شاه عبدالعظیم، امامزاده عینعلی، زینعلی و محوطه امامزاده صالح است.
در بهشت‌زهرا هم فاز یک در قسمت شمالی و غربی، با قطعات یک تا ١١٠و قدمتی بیش از ٤٠ سال، گران‌ترین قبرها را در خود جای دارد و اگر بخواهید در این بخش ها قبر تهیه کنید باید سراغ دلالانی را بگیرید که با دریافت مبالغی از ۵ تا ۲۰ میلیون تومان شما را به مالکان این قبرهای گران قیمت وصل می‌کنند. هستند افرادی که برای خرید یک قبر چند صد میلیون تومان هزینه می‌کنند و مواردی مانند ویو ابدی برایشان مهم است. البته وقتی پای دلال‌ها به میان بیاید بازار کلاهبرداری هم داغ می‌شود و در مواردی یک قبر به چند نفر فروخته شده است.
آن هایی که سراغ مقبره‌ها می‌روند می‌دانند بخشی از این مقبره‌ها قدیمی و بخش دیگر نوساز است. قیمت مقبره‌ها غیر از مواردی مانند دسترسی و فضای سبز ویژگی‌های دیگری مانند ایوان و ویوی ابدی دارند که به آنها حالت ویلایی و دلباز می‌دهد طوری که می‌تواند ۵۰ قبر را در خود جای دهد. بنا به گنجایش این مقبرها نیز، قیمت آنان از ۲/۵ میلیارد تومان شروع می‌شود و گاه نیز به بیش از ۸ میلیارد تومان می‌رسد.
از ناهار قبرستانی تا میزهای رنگارنگ
از تدفین و مراسم آن که بگذریم باید جایی از همراهان پذیرایی کرد. پذیرایی ناهار در تالارهای اطراف بهشت زهرا برای هر نفر از ۱۵۰ و حتی ۸۰ هزار تومان شروع می‌شود که به آنها غذاهای قبرستانی می‌گویند. اگر سراغ پذیرایی بهتر برویم و برنج ایرانی بخواهیم باید برای زرشک پلو با مرغ با نوشابه و ماست ۲۵۰ هزار تومان و چلوکباب وزیری(لقمه و جوجه) ۳۵۰ هزار تومان در نظر گرفت. اگر با اولی از ۱۰۰ نفر مهمان پذیرایی کنیم ۲۵ و با دومی ۳۵ میلیون تومان برایمان آب می‌خورد.
البته اگر نکاتی مانند نزدیک بودن تالار، داشتن پارکینگ برای مهمان‌ها، گل آرایی، چیدن میز یادبود برای صاحبان عزا مهم باشد باید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنند که حدود ۵۰ میلیون تومان برای صد نفر مهمان تمام می‌شود. داشتن چنین امکاناتی در کنار ناهار گران‌تر و پذیرایی کمی کامل‌تر برای هر نفر یک میلیون تمام می‌شود که هزینه ۵۰ میلیون تومانی را به ۱۰۰ میلیون تومان می‌رساند.
صاحبان عزا بر اساس توان مالی و اولویت‌های خود از میان ده‌ها تالار پذیرایی اطراف قبرستان دست به انتخاب می‌زنند. انتخاب‌هایی که بعضی اعتقاد بر اسراف و هدر رفت هزینه دارند و گروهی هم معتقدند از آداب و سنن است و منجر به اشتغالزایی و حمایت از کسب و کارهای اهالی این منطقه از تهران می‌شود.
برنامه‌ریزی مراسم قبل از مرگ
در این میان شرکت‌هایی هم فعالیت دارند که همه این خدمات از آمبولانس برای حمل متوفی به سردخانه تا جواز دفن و انجام کارهای اداری و مراسم و پذیرایی را بر عهده می‌گیرند. مشتری این شرکت‌ها فقط صاحبان عزا نیستند که با لباس مشکی و چشم‌های گریان سر می‌رسند بلکه بسیاری از افراد خودشان مراجعه کرده تا برای مراسم دفن و کفن خود برنامه ریزی کند! این گروه این قدر هستند که بخشی به عنوان «برنامه‌ریزی قبل از فوت» در این شرکت‌ها ایجاد شود. آنها با پای خود به شرکت می‌آیند تا با مشورت کارشناسان مراسم تدفین و ترحیم خود را برنامه‌ریزی کرده و قراردادش را هم ببندند. در این نوع قراردادها قیمت قبر همان قیمت انعقاد قرارداد است اما هزینه‌هایی مانند پذیرایی و موسیقی زنده به قیمت روز دریافت می‌شود.
مدیر یکی از شرکت‌ها می‌گوید: پس از مرگ عزیزان بازماندگان روحیه مناسبی ندارند طوری که امکان هماهنگی و برنامه‌ریزی تدفین و مراسم برای آنها بسیار سخت است و دچار سردرگمی می‌شوند. به همین دلیل افرادی قبل از وقوع اتفاق به ما مراجعه کرده تا برنامه‌ریزی مراسم خاکسپاری و یادبود را انجام دهند. این افراد معمولا سالمند و بیمار هستند ولی گاه افراد جوان و سلامت هم متقاضی چنین خدماتی هستند.
هزینه تسلیت گفتن هر نفر
پس از خاکسپاری و پذیرایی در این روز، نوبت به برنامه‌ریزی برای مراسم ترحیم در روز سوم می‌رسد. چند سالی است که مراسم ترحیم به سوم ختم می‌شود و معمولا هزینه مراسم هفتم در جیب بازماندگان می‌ماند یا صرف امور خیریه می‌شود. پای خیریه‌ها با جایگزین شدن گل‌های مصنوعی و بنرهای گل با تاج گل‌های طبیعی به مراسم ترحیم باز شد. قیمت یک تاج گل طبیعی از ۸۰۰ هزار تومان شروع می‌شود ولی برای یک تاج گل مناسب باید ۳ تا ۵ میلیون تومان هزینه کنید. این مبالغ چند سالی است به خواست صاحبان عزا یا مهمان‌های آنها به خیریه‌ها سرازیر می‌شود. اغلب تمایل دارند هزینه‌های چنین مراسمی را به خیریه‌های شناخته شده‌ای مانند کهریزک یا محک هدیه شود ولی افراد در انتخاب خیریه آزاد هستند و امکان هزینه در هر موسسه معتبری وجود دارد. در روزهای اپیدمی کرونا خیریه‌ها در این زمینه جای بیشتری باز کردند طوری که گاه کل هزینه‌ها به خیریه‌ها اهدا می‌شود.
عمده مخارج ترحیم در روز سوم صرف اجاره سالن مسجد می‌شود. برای شناخته شده ترین مساجدی که مراسم ترحیم در آنها برگزار می‌شود مانند مسجد الجواد در میدان هفتم تیر ۶ میلیون و مسجد ولیعصر(عج) پارک ساعی ۱۰ میلیون تومان و مسجد امام جعفر صادق در خیابان خواجه عبدالله انصاری هم ۱۰ میلیون تومان باید هزینه کرد. مساجدی مانند مسجدالرضا در خیابان خرمشهر گران‌تر هستند و قیمت مراسم در آنها به از ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان متغییر است. هزینه دریافتی مساجد قدیمی مانند مسجد حجت ابن الحسن در خیابان سهروردی کمتر است و حدود ۵ میلیون تومان برآورد می‌شود.
یادمان نرود رسم است از مهمان‌ها هنگام خروج پذیرایی شود. استفاده از بسته‌های از پیش آماده شده این کار را آسان‌تر می‌کند. قیمت این بسته‌ها که به آن "پک ترحیم" می‌گویند بسته به اقلامی که داخل آن قرار می‌گیرد، از ۴۰ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان متغیر است. هر سینی خرما و حلوا هم حدود ۴۰۰ هزار تومان آب می‌خورد که برای ۱۰۰ مهمان دستکم ۱۰ سینی لازم است.
بنا بر این با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید برای مراسم ترحیم در روز سوم باید حدود ۳۰ میلیون تومان کنار گذاشت، البته برای ۱۰۰ مهمان. در واقع تسلیت گفتن هر مهمان دستکم ۳۰۰ هزار تومان برای صاحب عزا هزینه می‌تراشد.
با مجوز هزینه‌های ۱۰ میلیون تومانی قبر و تدفین، مخارج ۳۵ میلیون تومانی ناهار خاکسپاری و ۳۰ میلیون تومان پذیرایی و مسجد به عدد ۷۵ میلیون تومان می‌رسیم که در همه موارد حداقل را د نظر گرفتیم. به این رقم پذیرایی از مهمان‌ها در منزل متوفی و موارد این چنینی را اضافه کنیم مخارج از مرز ۸۰ میلیون تومان هم خواهد گذشت. پولی که احتمالا گره از کار بازماندگان باز می‌کند و قطعا نفعی هم برای درگذشتگان نخواهد داشت.