آگاه: جان‌باختن این تعداد افراد بسیار تلخ است و دانستن اینکه با برخی تدابیر امکان پیشگیری از این حادثه وجود داشت، بر تلخی ماجرا می‌افزاید. در این حادثه چه کسانی مقصر هستند و چه چیزی رحمت الهی به بلای طبیعی تبدیل می‌کند؟ کارشناسان از کوه‌خواری و نبود ضوابط شهرسازی در سیل اخیر مشهد صحبت می‌کنند و مسئولان سعی کردند در ابتدا این حادثه را عادی جلوه دهند و در گام‌های بعد توپ را به زمین یکدیگر فرستادند.
سیل اول: بی‌توجهی
از ابتدای هفته گذشته، پیش‌بینی‌های اولیه حاکی از بارش‌های چشمگیر بهاری در روزهای پایانی هفته در خراسان رضوی و مشهد بود و روز سه‌شنبه اداره کل هواشناسی هشدار نارنجی صادر کرد. هشدار نارنجی آشکارا از پدیده‌ای جوی خبر می‌دهد که آثار منفی به دنبال داشته باشد و خسارت‌های احتمالی را سبب شود. این هشدار برای آماده‌باش دستگاه‌های مسئول به‌منظور مقابله با یک پدیده خسارت‌زا صادر می‌شود اما گفته می‌شود این هشدار جدی گرفته نشد و شهرداری مشهد هیچ‌گونه آمادگی نداشت. موضوعی که مجید لگزیان، کارشناس حوزه شهرسازی هم به آن اشاره کرد و گفت: وقتی آب به جریان می‌افتد اگر در همان نقطه مدیریت نشود، وارد بزرگراه و بعد زیرگذر می‌شود و شرایط مشابه آنچه روز چهارشنبه اتفاق افتاد، رخ می‌دهد. سال۹۸ هم این اتفاق افتاد، اما شهرداری وضعیت را مدیریت کرد، گویی با وجود هشدارها، شهرداری مشهد موضوع را جدی نگرفته بود. بی‌توجهی‌ها فقط به هشدارهای هواشناسی در چند روز گذشته محدود نشد و گفته می‌شود کوه‌خواری و رعایت‌نکردن ضوابط زیست‌محیطی دردسرساز شده است. علی کشمیری، فعال محیط‌زیست نوشت: «فعالان محیط‌زیست سال‌ها اعتراض کردند که کوهستان جنوبی مشهد را تخریب و جاده‌کشی نکنید، اما گوش‌هایتان بسته بود و دهانتان باز. مسئولان شهر مشهد حاصل بی‌توجهی را تماشا کنید.»
سیل دوم: انکار
درست زمانی که تصاویر دردناک سیل در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد و خبر از افزایش آمار جان‌باختگان به گوش می‌رسید، حسن کلیدری در مصاحبه‌ای سیل را به‌کلی تکذیب کرد و آن را آب‌گرفتگی جزئی دانست که برطرف شده است. او که ریاست گروه پدافند غیرعامل مشهد را نیز برعهده دارد در پاسخ به خبرنگاری که پرسید چطور ممکن است آب‌گرفتگی خودروها را با خود ببرد؟ با خنده گفت: «احتمالا این خودروها کارتنی بودند، نه آهنی!» هرچند در خبرها عزل این مدیر شهرداری اعلام شد اما نمکی که او روی زخم سیل‌زدگان پاشید، فراموش نمی‌شود. هرچند این مصاحبه آخرین گفت‌وگوی وی با رسانه‌ها بود و ساعتی بعد از سمت خود عزل شد؛ اما مهر تاییدی بر نبود آمادگی مدیران شهری زد.
سیل سوم: فرافکنی
روز پنج‌شنبه هفته گذشته که انتشار اخبار و تصاویر پیاپی این حادثه راه انکار را هم بست، برخی مسئولان سعی کردند توپ را از زمین خود دور کرده تا ترک فعل گردن آنها نیفتد. موسی‌الرضا حاجی‌بیگلو، عضو شورای شهر مشهد، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و ساخت کمربند جنوبی در کوهشاد را دلیل سیل عنوان کرد و گفت: کوه‌ها را تراش دادند و جاده‌ای در کوه احداث کرده است. ما برای جلوگیری از این کار غیرکارشناسی بارها تذکر دادیم؛ ولی توجهی نشده بود.
بررسی خبرنگار ما نشان می‌دهد بسیاری شهرداری مشهد را از مقصران اصلی خسارات این فاجعه می‌دانند و بررسی مسیر آبی که سرازیر شد، نشان می‌دهد اول آب وارد بلوار نماز و بعد وارد محله سیدی و سپاه شده است. از طرف دیگر، آب شهر و سیلاب‌ها وارد پل ترمینال شده و آنجا جمع شده است. موضوع دیگری که درباره آن صحبت می‌شود، فرضیه‌ای است که شهرداری مشهد آن را تایید نمی‌کند؛ اینکه در پل ترمینال مشهد، دریچه‌هایی وجود دارد که می‌توانند هزار دبی آب را عبور دهد و طبیعتا نباید آب آنجا جمع می‌شده است.
گفته می‌شود این دریچه‌ها شاید عملکردش دقیق نبوده یا به‌زعم بعضی کارشناسان، شاید این دریچه‌ها از یک سمت مسدود بوده است. اما شهرداری این فرضیه را رد می‌کند و تلویحا مردم را مقصر می‌داند که به دلیل زباله‌هایی که مردم رها کرده بودند کانال بسته شده و نتوانسته آب را به‌طور مناسب عبور دهد.
سیل چهارم: تبلیغات
انگار هر حادثه‌ای فرصتی برای تبلیغات برخی مسئولان فراهم می‌آورد. در سیل مشهد نیز چنین مواردی به چشم خورد و بعد از انکار و فرافکنی، بسیاری سعی می‌کنند خود را در صف اول خدمت‌رسانی به مردم مصیبت‌زده نشان دهند. فرماندار مشهد هم فیلمی از خود منتشر کرد که با کت‌وشلوار اتوکشیده درحالی‌که مراقب است خیس نشود، دست‌هایش را در هوا تکان می‌دهد تا خودروهای عبوری را هدایت کند. خودروهایی که بدون توجه به فرماندار به راه خود ادامه می‌دهند. به نظر می‌رسد اقدامات تبلیغاتی مسئولان که دیگر مردم متوجه آن می‌شوند، نمکی بر زخم آنها می‌پاشد که گاه از انکار هم سوزاننده‌تر است.
سیل پنجم: فراموشی
۶فروردین ۱۳۹۸ پس از بارش شدید باران در شهر شیراز، ناگهان مناطقی از شهر گرفتار سیلاب شد که در محل دروازه‌قرآن شدت بیشتری داشت. در جریان سیل شیراز ۲۱نفر جان خود را از دست دادند، هرچند برخی منابع تعداد قربانیان این حادثه را بیشتر گزارش کرده بودند. طرح توسعه این محل و طراحی و اجرای غیرتخصصی آن ازجمله عوامل اصلی این حادثه عنوان شد و بعدا نماینده شیراز در مجلس گفته بود که شهرداری شیراز عامل اصلی جاری‌شدن سیل در این شهر بوده است. همه اینها بعد از چندماه طوری به فراموشی سپرده شد که برای یافتن سوابق آن باید ساعت‌ها جست‌وجو کرد. در چنین شرایطی، فراموش‌شدن سیل مشهد دور از ذهن نیست و بر احتمال تکرار چنین حوادثی می‌افزاید.
آخرین وضعیت مناطق سیل‌زده استان خراسان رضوی
سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور، آخرین وضعیت مناطق سیل‌زده استان خراسان‌رضوی را تشریح کرد. حسین ظفری درباره آخرین وضعیت مناطق سیل‌زده استان خراسان‌رضوی گفت: در بارش‌های اخیر، تعدادی از شهرهای استان خراسان رضوی خسارت دیدند، اما بیشترین خسارت در شهرهای درگز، کلات، سرخس، فریمان، نیشابور و مشهد گزارش شده است. وی افزود: عمده خسارت‌ها مربوط به زیرساخت‌های راه بود. درحال‌حاضر ۱۴راه فرعی روستایی مسدود است اما تا شب این راه‌ها باز می‌شود؛ البته نکته قابل‌توجه این است که با این روستاها راه ارتباطی برقرار است یعنی از مسیرهای جایگزین کمک و نیروی امدادی به این روستا ارسال شده است.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور ادامه داد: تنها یک روستا به نام شوریده در سرخس راه ارتباط زمینی ندارد که امروز از طریق بالگرد برای آنها اقلام زیستی، دارویی و امدادی ارسال می‌شود. همچنین مصدومان به مناطق امن منتقل شده‌اند و مشکل خاصی درحال‌حاضر در این روستا وجود ندارد. ظفری گفت: شرایط برق در استان پایدار است. در ۱۱روستا آب قطع شده بود که با تانکر به آنها آبرسانی انجام می‌شود. وی با بیان اینکه ظرفیت سد فریمان تکمیل شده است، افزود: ظرفیت سایر سدهای منطقه هنوز پر نشده است و از این بابت نگرانی‌ای وجود ندارد.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور ادامه داد: سازمان هواشناسی کشور برای امروز بعدازظهر و فردا نیز هشدار صادر کرده است و احتمال می‌رود در این بازه زمانی نیز در این منطقه بارش‌های شدیدی داشته باشیم؛ بنابراین تمام نیروهای امدادی و شهری در حالت آماده‌باش قرار دارند. همچنین از سایر استان‌ها نیز تجهیزاتی آماده ارسال است. ظفری گفت: کارشناسان سناریوهای محتمل را مدنظر قرار داده‌اند و در این مناطق مشخص‌شده نیروها مستقر هستند تا اقدامات مناسب را انجام دهند. وی افزود: باتوجه‌به اقدامات انجام‌شده در مشهد، به نظر می‌رسد بارش‌های دو روز آینده به خیر گذشته و مشکل خاصی رخ ندهد. براساس آخرین آمار و اخباری که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، تعداد تلفات سیل در خراسان رضوی به ۱۲نفر رسیده است؛ البته سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور این تعداد را هفت کشته و سه مفقودی اعلام کرده و گفته بود: باید به این مسئله توجه کرد که تنها سازمان پزشکی قانونی مرکز رسمی اعلام تعداد فوتیان است و سایر نهادها نباید به تنهایی آماری اعلام کنند و دراین‌باره تذکری نیز برای آنها ارسال شده است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان رضوی:
پیشگیری در کوتاه‌مدت بی‌فایده
محسن ذاکریان، مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان رضوی به آگاه گفت: بارش باران یک اتفاق طبیعی است و سیلاب مسیر خود را طی می‌کند. بلا زمانی اتفاق می‌افتد که در مسیر آب، خانه ساخته باشیم، امکانات و تاسیساتی بنا کرده باشیم که آب در مسیر طبیعی خود باعث تخریب این مناطق می‌شود.
ذاکریان ادامه داد: درمورد سیل اخیر مشهد می‌توان گفت قابل پیشگیری بود ولی نه در کوتاه‌مدت. در بازدید از بسیاری مناطق مشاهده کردیم محلی برای تخلیه آب در نظر گرفته نشده و پیشگیری از وقوع سیل باید بسیاری پیش از این و هنگام طراحی شهری انجام می‌شد. در کوتاه‌مدت کاری نمی‌شد کرد و نمی‌توانستیم خانه‌های مردم را جابه‌جا کنیم.
به گفته وی، تفریحگاه‌ها و اماکن گردشگری از چند روز قبل تعطیل شد و اگر چنین نشده بود با آمار تلفات بسیار بالایی روبه‌رو می‌شدیم.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان رضوی افزود: بسیاری از آسیب‌های واردشده به‌دلیل سازه‌های ناپایدار و غیراصولی بود که در همین موارد کشته‌هایی را نیز بر جای گذاشت. به گفته ذاکریان، بیشتر جان‌باختگان کودکان و سالمندانی بودند که نتوانستند واکنش سریع در حادثه از خود نشان داده و فرار کنند. او با اشاره به شرایط میدان انقلاب مشهد گفت: با باز کردن راه خروجی آب، میدان انقلاب دچار چنین شرایطی نمی‌شد که مانند یک دریاچه خودروها را با خود ببرد. به اعتقاد وی، خروجی‌های در نظر گرفته‌شده برای این حجم آب طراحی نشده و در بسیاری نقاط اصلا چنین پیش‌بینی‌ای دیده نشده است.
چرا در سیل مشهد شهرداری مقصر است؟
بارش نیم ساعته و کم سابقه باران در مشهد موجب فوت حداقل ۸ نفر در این شهر شده است. در روز بحرانی مشهد دو نقطه بیش از پیش خبرساز شده بود؛ میدان انقلاب و انتهای بلوار سیدی. زیرا اکثر قربانیان سیل در این دو نقطه اتفاق افتاد. شنیده‌ها حاکی از آن است در میدان انقلاب، شهرداری اهمال داشته و در بلوار سیدی نیز قصور یک نهاد مهم شهر مشهد قطعی است. طبق اخبار رسیده از مشهد، عدم آماده باش کامل شهرداری و آتش نشانی علی رغم هشدار هواشناسی در روز حادثه بسیار مشهود بوده است. گفته می‌شود در میدان انقلاب نکات ایمنی و پیش‌بینی‌های لازم جهت پیشگیری از بحران لحاظ نشده و با مسدود شدن مسیل قدیمی در آن محدوده، سیلاب وارد میدان شده و موجب فوت دو نفر شده است.
باکس عددی
۶۰۰۰ نیروی شهرداری مشهد درحال آماده‌باش هستند
۲۰۰ دستگاه خودرو شهرداری درحال آماده‌باش
۵۰ سال اخیر، شدت این بارندگی بی‌سابقه بوده است
۵۱ میلی‌متر باران در «ریوش» خراسان رضوی ثبت شد
۴ مسیر اصلی در مشهد بر اثر سیلاب مسدود شد
۳ مفقودی در پی بارش شدید باران در مشهد
۷۴ نیروی امدادی هلال احمر در مناطق سیل‌زده خراسان رضوی
۳۰ ساعت آینده بارندگی در شمال شرق کشور ادامه دارد