آگاه: خطوط قرمز رقابت‌های سیاسی و انتخاباتی در کشور باتوجه‌به اسناد بالادستی و سیره امامین انقلاب چیست و چگونه می‌توانیم رقابت‌های سیاسی یک رقابت سیاسی سالم باشد و به نفع منافع ملی رقم بخورد؟
تفاوت یک نظام مبتنی بر یک مکتب، آن هم مکتب توحیدی و اسلامی با سایر مکاتب در این است که تمامی رفتارها، معیارها و برنامه‌ها باید با اصول اساسی مکتب هماهنگی داشته باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، در حکومت اسلامی تقسیم کار داریم و نه صرفا تقسیم مسئولیت؛ یعنی تمامی افراد جامعه اسلامی جزو حکومت‌اند و هر کدام در مکان و زمانی نقش و مسئولیتی برعهده گرفتند تا انجام بدهند؛ لذا این مورد که کسی یا مقامی به‌عنوان رییس در سطحی و هر شکلی دارد؛ صرفا یک ارزش نیست و جایگاهی است که به مسئولی برای اداره امور جامعه سپرده شده و نباید یک ویژگی و امتیاز خاص و نقش بیش از مسئولیت خودش را انتظار داشته باشیم و نباید برای رسیدن به پست، ریاست و مسئولیتی کاری علاوه بر و بیش از روال عادی انجام بدهد. از این رو حضرت امام(ره) جمله‌ای دارد که بسیار مهم است و فرمودند اگر به من خدمتگزار بگویید بهتر از آن است که رهبر بگویید؛ یعنی اصل خدمت کردن است؛ حالا چه یک کشاورز در روستا، چه یک کارگر در کارخانه، چه یک کاسب در مغازه، چه کارمند یک اداره و... باشد و هر یک از این افراد باید کاری را که براساس تقسیم کار به آنها سپرده شده به نحو احسن انجام بدهند و این ازلحاظ اصولی و مبنایی است.
نکته دوم این است برای یک فرد مسلمان مسئله اخلاق، رفتار با دیگران، ادب و رعایت حقوق مادی، معنوی و ارزشی یک مسئولیت همگانی است و به‌هیچ عنوان کسی نمی‌تواند از این مسئولیت شانه خالی کند. در قرآن آیات صریح و مکرری هست که مردم حق ندارند به یکدیگر دروغ بگویند، القاب خاصی نسبت بدهند، تهمت بزنند و اهانت، غیبت، توهین و تحقیر بکنند. البته کسانی که در جایگاه‌های بالاتر ازلحاظ اجتماعی و قراردادی و نه ازلحاظ ارزشی و الهی قرار می‌گیرند مسئولیتشان به مراتب سنگین‌تر و مهم‌تر است و باید توجه داشته باشند که اینها خواه ناخواه هر کلمه‌ای که می‌گویند، هر نامه‌ای که می‌نویسند و هر قدمی که برمی‌دارند آثاری دارد که اینها در این آثار مسئول‌اند و بایستی در حرف‌زدنشان، تحلیل‌ها، موضع‌گیری‌ها و... بسیار دقت کنند؛ مثلا در مجموعه سخنان حضرت امام(ره) که طی سال‌های فعالیتشان جمع و چاپ شده به‌ندرت نام افراد آمده و در جاهایی که چاره‌ای ندارند اسم می‌آورند و معمولا با القاب زشت یا با دروغ، فریب و تهمت عمل نمی‌کنند؛ ولی نظام‌های دیگر که در عمل در نظام آموزشی و نظام اداری‌مان مقداری از ارزش‌های نظام‌های دیگر نفوذ کرده، یک اصل قدرت و رسیدن به ثروت، شهرت و رفاه است و این یک موضوع بسیار اشتباه است و می‌تواند ضربات سنگینی به مردم، کشور، نظام و مکتب بزند؛ لذا حضرت امام(ره) بارها در صحبت با مسئولان کشور خیلی صریح می‌فرمودند شما امتیاز ویژه‌ای ندارید و مردم بودند که شما را به اینجا رساندند و صریحا به شهید رجایی می‌گوید این مردم بودند که شما را از زندان‌ها درآوردند و به رییس‌جمهوری رساندند و اگر این مردم نبودند کجا و در چه شرایطی بودی؟!
طبیعتا در سال‌های گذشته ما دچار دنیاگرایی و تجمل‌زدگی برخی از مسئولان هم بودیم.
متاسفانه بله؛ قدری فرهنگ مادی و ارزش‌های دنیایی و مبتنی بر اصل ثروت و قدرت در کشور نفوذ کرده و نمی‌شود منکرش شد؛ ولی درعین‌حال در هر انتخاباتی رهبری خیلی جدی هشدار می‌دهد که این پست‌ها، مقامات، اسم‌ها و القاب برای این است که تقسیم کار شده و همه مسئول‌اند. امام بارها در وصیت‌نامه‌شان می‌گویند همه مسئول‌اند و همه باید پای انتخابات و به فعالیت عمومی بیایند و همه احساس مسئولیت کنند؛ اما برای اداره جامعه تقسیم کار کردند. امکان ندارد بدون تقسیم کار جامعه اداره شود. نباید تقسیم کار را به معنای تقسیم ارزش گرفت که برای رسیدن به آن مجاز باشیم هر کاری بکنیم. البته به‌طور معمول شاید قدری رعایت این مسئله سخت باشد؛ یعنی افراد بتوانند اینقدر خودکنترلی و تقوا داشته باشند که بتوانند این فرصت را به ارزش تبدیل کنند و الگو شوند و به معنی واقعی خدمتگزار باشند. فکر نکنید جمهوری اسلامی به افراد مشهور و سرشناس و مقامات بالا و ارزش‌ها و توان، قدرت و اقتدارشان ختم می‌شود؛ خیر؛ هزاران نفر گمنام در کشور کار می‌کنند و قدرت جمهوری اسلامی از قدرت این افراد گمنام است که در گوشه و کنار کشور کار می‌کنند. برخی مواقع افرادی ترور می‌شوند که اصلا اسم‌شان را نشنیدیم؛ چون دشمن آنها را شناسایی کرده است ولی آنها بیشتر کار خود را می‌کردند و به دنبال اسم و رسم نبودند و دشمن آنها را از ما گرفته است.
حراست از منافع ملی در جریان رقابت‌های انتخاباتی با چه سازوکاری رخ می‌دهد و آیا در این زمینه دچار خلأ قانونی هستیم؟
در رفتارهایمان مطلقا دچار خلأ ارزشی و دینی نیستیم و به‌طور قطع اینقدر آیات و روایات و سیره اهل‌بیت(ع) برای‌مان گسترده است که به وارد کردن آموزه‌هایی از کشورهای دیگر برای یاد گرفتن مطالب در این موارد از آنها هیچ نیازی نداریم. ممکن است در مورد بعضی‌ها به‌صورت رسمی و قانونی درنیامده باشد؛ ولی قطعا هر کس می‌داند که در مبانی ارزشی - اعتقادی ما تمامی مسائل مربوط به منافع ملی، منافع مردم و منافع کشور جزو جدایی‌ناپذیر از زندگی فردی و اجتماعی ماست. اگر سیره حضرت امام(ره) و سیره مقام معظم رهبری را نگاه کنید، می‌بینید در زندگی فردی، خانوادگی، کاری، اجتماعی و برخورد با داخلی و خارجی خیلی مراقب‌اند که مبادا سخنی، موضعی، رفتاری و نسبتی به کسی، جایی یا سازمانی داده شود که درست نبوده باشد. جمله‌ای به شهید رئیسی می‌گویند و این است که شهید رئیسی دنیایی از آبروی افرادی را با خود به آن دنیا برد؛ یعنی طی این ۴۰سال نسبت‌به افراد اطلاعات زیادی داشت و با این افراد برخورد داشت، ولی آبروریزی نکرد. ترتیبات قانونی سر جای خودش است؛ اما اینکه در رادیو، تلویزیون، روزنامه ها و جلسات از این و آن حرف بزند، نقل قول کند، سرکوفت بزند و مسخره کند نداشت و این یعنی آموزه‌های اسلامی و در راستای دقیق منافع ملی و منافع نظام.
اگر صحنه رقابت‌ها برای خدمت رقم بخورد چه آورده‌هایی برای کشور دارد؟
دقیقا هدف اصلی خدمت کردن است. تمام انبیا و اولیا می‌گویند آمدیم به مردم خدمت کنیم. اگر این باشد بسیاری از سوءاستفاده‌ها، سوءمدیریت‌ها، سوءرفتارها، عقب‌ماندگی‌ها و گرفتاری‌ها اتفاق نمی‌افتد. علت بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها و گرفتاری‌های اجتماعی ناشی از این است که افراد مبنای زندگی عمومی‌شان خدمت نیست و سودجویی و منافع فردی است.
۳۱ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۱:۴۲
دکتر جواد منصوری دیپلمات باتجربه و مدرس دانشگاه است که سال‌ها به‌عنوان معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز مشغول به فعالیت بود. تالیفات زیادی از وی وجود دارد که ازجمله مهم‌ترین آنها «شناخت و تحلیل سیاسی»، «سیاست و نهادهای اجتماعی» و «مقدمه‌ای بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» است.