آگاه: مناظرات انتخاباتی مسیر خوبی برای محک دیدگاه‌های نامزدهاست؛ مسیری که تنها نامزدهایی پیروز آن هستند که در کمال سلامت و دقت؛ گفتمان اقناع سازی را در ذهن مخاطب، به دور از هرگونه بداخلاقی سیاسی بسازند و به اصول حاکم بر نقد رقیب - بخوانید نقد صحیح - پای بند باشند.
با این حال، دومین مناظره انتخاباتی پنجشنبه شب؛ ۳۱ خرداد ۱۴۰۳ در ساختمان شیشه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار و چهار ساعت به طول انجامید. این مناظره هم مانند مناظره اول محور اصلی‌اش اقتصادی بود و اما حوزه اجتماعی را هم شامل شد. در قالب این مناظره، موضوع «خدمت عدالت‌محور دولت» براساس محور سیاست‌گذاری در یارانه‌ها، محرومیت‌زدایی و فقر، ارتقای نظام سلامت و ارتقای نظام آموزشی مطرح و دیدگاه‌های نامزدها را به میدان محک کشید.
بدون مبل بدون مقدمه
اما مناظره دوم ۶نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درحالی روز گذشته و پس از برگزاری نماز جماعت مغرب و عشا با ورود به استودیوی شماره۱۱ سیما برگزار شد که در دکوراسیون داخلی سالن مناظرات، تغییراتی اعمال شده بود.
در انجام برگزاری این مناظره، نه‌تنها مبلمان راحتی جای خود را با میز و صندلی‌هایی به سبک مسابقه هفته داده بود که از مقدمه برگزاری مراسم هم خبری نبود و هیچ‌کس نفهمید، این‌بار نامزدها با چه خودرویی راهی بلوار صداوسیما شده‌اند. در ادامه این مناظره؛ خسروی، مجری مناظرات زنگ سوالات را با سیاست‌گذاری در یارانه‌ها، محرومیت‌زدایی و فقر به صدا درآورد تا در ادامه سوالاتی نظیر «برنامه دولت شما برای عادلانه کردن یارانه‌ها چیست؟»، «ارز ترجیحی به ابتدای زنجیره تولید داده شود یا اینکه دولت در قالب کالابرگ یا نقدی به مصرف‌کننده دهد؟»، «تا پایان برنامه باید فقر مطلق به صفر برسد؛ برنامه شما برای توانمندسازی پایدار جامعه به‌ویژه نیازمندان چیست؟» و «برای رفع فقر و محرومیت‌زدایی چه برنامه‌ای دارید؟» از زبان کارشناسان برنامه مطرح و نسخه شفابخش فقر ازسوی نامزدها پیچیده شود.
پاسخ به عدالت و رفع فقر مطلق
در بخش اول این مناظره، قاضی‌زاده هاشمی در پاسخ به سوالی درباره سیاست‌گذاری در یارانه‌ها و محرومیت‌زدایی و فقر گفت که ۳۰درصد از جمعیت کشور، درآمد کمتر از ۱۲میلیون تومان دارند و باید طوری برنامه‌ریزی کنیم تا برخورد با ریشه‌های فقر شکل بگیرد. همچنین محمدباقر قالیباف در این زمینه گفت که زندگی بخش قابل‌توجهی از خانوارها به‌سختی می‌گذرد؛ لذا حفظ قدرت خرید خانوار مستقیما به عهده رییس‌جمهوری است که باید پاسخگو باشد. چرا باید کسی که تمام عمرش را کار کرده و اکنون بازنشسته شده، فقیر باشد؟ دولت نباید اجازه بدهد این افراد فقیر باشند، لذا باید کاری کرد که سهم نیروی کار از تولید کاهش پیدا نکند.
اما پورمحمدی در ادامه درباره سیاست‌گذاری در یارانه‌ها، گفت: خدمات‌رسانی عدالت‌محور مسئله اساسی برای همه دولت‌هاست که در دو دهه گذشته جدی‌تر مطرح شد تا یارانه‌ها را به نحوی توزیع کنیم که خدمات مناسب به همه طبقات به‌ویژه محرومان برسد و عدالت هم رعایت شود. اما واقعیت این است که این حجم توزیع یارانه‌ها موجب آسایش و آرامش و رضایت طبقه محروم نشده و الان مشکلات اقتصادی زیادتر شده و عدالت هم چندان که مطلوب بود رعایت نشده است.
زاکانی: به خانواده ۵نفره ۱۱۰میلیون تومان در سال یارانه می‌دهیم
اما در ادامه زاکانی درباره عادلانه کردن یارانه‌ها، پرداخت یارانه به تولیدکننده یا مصرف‌کننده نهایی و برنامه‌هایش پاسخ داد و گفت: کشوری ثروتمند هستیم اما مشکل‌مان توزیع نادرست است. آدرس غلط داده بودند بعدا اثبات می‌کنم. کل این شعارها قبلا داده شده است. یارانه طلایی تنظیم کردیم که ما به‌ازای آن در خانوار به هر خانواده سه‌نفره معادل اعتبار ۲۰گرم طلا، یارانه می‌رسد یعنی یک خانواده پنج‌نفره ۱۱۰میلیون تومان در سال یارانه می‌گیرد. به میزان انتقال سوخت‌های فسیلی به‌سمت سوخت‌های پاک، سودشان بیشتر می‌شود. عشایر، روستاییان و بازنشستگان ثروتمند می‌شوند و به میزان صرفه‌جویی، سود می‌کنند.
پزشکیان: یارانه‌ها را باید به دهک‌های پایین داد
پزشکیان در ادامه با به نمایش گذاشتن نمودارهای اقتصادی درباره عادلانه کردن یارانه‌ها، اظهار کرد: در گام اول باید ببینیم که کجا هستیم؛ براساس آمارها مصرف دهک‌های پایین و بالا در رابطه با یارانه‌های انرژی و بنزین وحشتناک است و اختلاف بسیاری میان دهک‌های بالا و پایین وجود دارد و ما به کسانی که توانمند هستند بیشتر امکانات می‌دهیم و به آنهایی که پول ندارند پول کمتری می‌دهیم. جلیلی هم در این بخش هم گفت که وظیفه دولت این است که منابع را خود عادلانه و بهترین شکل بین مردم توزیع کند. خانواده‌ای که سه خودرو دارد، ۱۲برابر کسی که خودرو ندارد یارانه دریافت می‌کند. ۴۴درصد خانواده‌های ما خودرو ندارند و از یارانه بنزین محروم می‌شوند و این درست نیست.
پاسخ به ارتقای نظام سلامت
در ادامه زنگ بخش دوم مناظرات با طرح سوالاتی در زمینه «ارتقای نظام سلامت» مطرح شد. قاضی‌زاده هاشمی در این بخش گفت که در موضوع سلامت اولویت این است که مردم مریض نشوند. آسیب‌های روحی، جسمی و معنوی باید کنترل شود. دولت باید موتور ایجاد بیماری‌ها را خاموش کند. آلودگی هوا، آلودگی خاک، آلودگی صوتی و مواد غذایی باید برطرف شود. ۱۰درصد جامعه به‌علت کاهش نشاط در جامعه دچار اختلال می‌شود.
محمدباقر قالیباف در این بخش گفت که تمامی عوامل مربوط به موضوع سلامت در اختیار وزارت بهداشت و درمان نیست و ریشه در عوامل دیگری همچون آلودگی هوا، آب، خاک و صوت دارد که ربطی به بهداشت و درمان ندارد و باید با کار فرابخشی این موارد را اصلاح کرد. پورمحمدی در این بخش گفت: پزشک ما امروز تامین کافی ندارد. به ۱۰ تا ۱۵درصد پزشکی که وضع خوبی دارند نگاه نکنید. بسیاری از پزشکان وضع خوبی ندارند. کادرهای پزشکی و رشته‌های مرتبط با پزشکی مشکلات جدی دارند. پرستارها بسیار وضع سختی دارند. باید مبانی اقتصادی این وضعیت حل شود.
پزشکیان: شما پدر مردم را درآورید/ زاکانی: نمی‌شود همیشه طلبکار بود
در جریان پاسخ به این سوال ازسوی زاکانی، وی مشاجره لفظی با پزشکیان داشت. زاکانی در این بخش گفت که ما باید مشکلات مردم را حل کنیم. پزشکیان در واکنش به این حرف زاکانی گفت: پدر مردم را درآوردیم. زاکانی در واکنش به این سخن پزشکیان گفت: شما پدر مردم را درآورید، به هرحال همیشه مسئول بودید و باید به مردم بگویید چه کار کرده‌اید؟ نمی‌شود همیشه طلبکار بود.
در ادامه پزشکیان در این بخش گفت: امروز تئوری‌های زیادی برای حوزه بهداشت و درمان مطرح می‌شود، اما علت اینکه در روستاها پزشک نیست این است که پول‌ها پرداخت نشده و تخصیص‌های لازم انجام نشده است. همچنین قرار بود چنانچه یارانه ارزی برداشته شد در حوزه دارو معادل ریالی آن پرداخت شود و در این زمینه نیز ۶۰هزار میلیارد از محل هدفمندی یارانه‌ها که قرار بود هزینه‌های بیماران صعب العلاج از این محل تامین شود، پرداخت کردند درحالی‌که هزینه دارو ۱۵۰هزار میلیارد بود؛ یعنی در حقیقت پولی پرداخت نشد. جلیلی در این بخش گفت که یک بخش نظام سلامت به وزارت بهداشت مربوط است ولی برخی مسائل فراتر از آن است. در ۴۵سال گذشته میانگین طول عمر از ۵۵ به ۷۷سال رسیده و این موفقیت‌های نظام سلامت ماست. در ۲۴ساعت گذشته، ۱۲۰۰نفر از جمعیت ما فوت شده‌اند که این آمار متوسط است؛ البته مرگ حق است اما این رافع مسئولیت ما در مرگ‌های قابل پیشگیری نیست. دولت و نظام سلامت ما وظیفه دارد این مرگ‌ها را به حداقل یا صفر برساند. از این تعداد، ۴۷درصد مرگ زودرس و زیر ۷۰سالگی است، ۲۲درصد مرگ خیلی زودرس که زیر ۵۰سالگی است. ۶۵نفر بابت آلودگی هوا، ۱۵۰نفر با دخانیات، ۶۰۰نفر بابت عارضه یک بیماری مثل اضافه وزن است.
پاسخ به ارتقای نظام آموزشی
در ادامه زنگ بخش سوم مناظرات با طرح سوالاتی در زمینه «ارتقای نظام آموزشی و علمی» مطرح شد.
در این بخش هم قاضی‌زاده هاشمی گفت: در کشور سن اصلی پرورش را از دست می‌دهیم. این سن از سه تا هشت‌سالگی است و بعد از آن تربیت‌پذیری کاهش می‌یابد. در بسیاری از کشورهای دنیا تا ۱۵سالگی به آنان دیپلم می‌دهند. نظام تحصیلی جدیدی طراحی کرده‌ایم که در آن کودک از چهار تا هفت‌سالگی با جهان و خلاقیت آشنا می‌شود. دوره دوم تا ۱۱سالگی ارتقای سواد عمومی و دوره سوم دوره مهارت است تا مهارتی خوب کسب کند.
در ادامه قالیباف، در این زمینه گفت: متاسفانه در ۱۶سال گذشته ۱۶وزیر و سرپرست در وزارت آموزش و پرورش جابه‌جا کردیم، حال اینکه حتی در یک عطاری آنقدر مدیر عوض نمی‌شود. تقریبا ۱۶میلیون دانش‌آموز داریم که سرانه بودجه برای آموزش و پرورش ۱۰درصد است، یعنی الان بودجه آموزش‌وپرورش نسبت‌به دهه۷۰ کم شده است.
پورمحمدی در این زمینه تاکید کرد: آموزش‌وپرورش جای اختلاف و کشمکش‌ها نیست. آموزش‌وپرورش نقش مادر و محوری دارد و باید به سیاست‌های روشن و واحد نزدیک کنیم و اجازه ندهیم دخل و تصرف‌های حاشیه‌ای و گرایشی در آن تاثیر بگذارد، چون همه سرمایه ما نیروی انسانی و فرزندان ما هستید. زاکانی در این زمینه گفت: سند تحول در حوزه عدالت آموزشی است که ساحت‌های شش‌گانه که به معلم، محتوا و محیط می‌پردازد نقش‌آفرین باشد. در این بخش دو نگاه وجود دارد؛ نگاه مکانیکی که دانش‌آموزان آموزش و تربیت می‌شوند و نگاه دوم نگاه خلاقانه، مهارت و توانمندی‌های آموزشی است که جز از طریق یک معلم توانمند، امکان‌پذیر نیست. قوی‌ترین وزیر کابینه‌ام یقینا وزیر آموزش و پرورش خواهد بود. روند صندوق فرهنگیان را اصلاح می‌کنم.
پزشکیان در این زمینه گفت که وقتی ما در مدارس به وضعیت معلمان رسیدگی نکنیم، معلمان به مشاغل دیگر روی می‌آورند و معلم چند شغل فرصت توجه به دانش‌آموزان را پیدا نمی‌کند.
جلیلی هم در این بخش گفت: در این روزها که ثبت‌نام مدارس است، مردم دنبال مدارس بهتر هستند. همه دوست دارند فرزند خود را در مدسه‌ای ثبت‌نام کنند که استعداد او بهتر شکوفا شود. اگر می‌گوییم جهش کشور، معتقدیم پیشرفت با عدالت انجام می‌شود یعنی همه مردم باید بتوانند در این مسیر پیشرفت کشور نقش ایفا کنند و هر کسی بتواند در مدرسه‌ای که بهتر استعداد او را شکوفا می‌کند، حضور داشته باشد و آن استعداد شناخته شود.
حواشی داغ‌تر از متن!
اما دومین مناظره ۶نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درحالی به پایان رسید که این مناظره نیز حواشی زیادی داشت؛ در جریان این مناظره مسعود پزشکیان با نشان دادن آماری از توزیع فقر در کشور نسبت‌به عملکرد مسئولان موجود انتقاد کرد و زاکانی هم با نشان دادن عکس‌هایی از دولت روحانی نسبت‌به عملکرد دولت یازدهم و دوازدهم انتقادات فراوانی را مطرح کرد. اما این پایان حواشی مناظره دوم ۶نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری نبود و زاکانی با عکس‌های برادر روحانی حادثه معدن یورت و حادثه قطار تبریز مشهد خاطره‌بازی سیاسی خود را ادامه داد و درنهایت دولت پزشکیان را ادامه دولت روحانی خواند. وی این را هم گفت که آقای پزشکیان همان دولت آقای روحانی است و آدم‌هایی که در ستاد ایشان هستند، همگی در دولت روحانی بودند.
با این‌حال و در جریان این مناظره حواشی به اوج خود رسید و پزشکیان در بخشی از سخنان خود به اشتباه از واژه شهید برای روحانی استفاده کرد. این حواشی البته به همین‌جا ختم نشد و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی هم به حواشی مناظره دوم دامن زد. در ابتدای صحبت خود در حوزه سلامت از مردم خواست که بیمار نشوند! اما زاکانی که در مناظره قبل هم به دنبال ایجاد برخی حواشی بود در این مناظره نیز حواشی را به اوج خود رساند و خطاب به پورمحمدی که وارد بحث او شده بود گفت: ما با شما کار داریم!
با این‌حال پزشکیان نیز با خطاب قراردادن زاکانی و بیان اینکه پدر مردم را درآوردید، در بخشی از این مناظره به استقبال صحبت‌های زاکانی رفت. این در حالی است که زاکانی با بی‌توجهی به صحبت پزشکیان، پورمحمدی را مورد خطاب قرار داده و گفت: اسناد کرسنت در دفتر پورمحمدی بوده که باید ایشان توضیح دهند که چه کاری در جهت نگهداری این امانت انجام دادند.
با این‌حال حواشی و بگومگوی نامزدهای انتخابات در لحظاتی آنقدر به اوج خود رسید که مجری برنامه از نامزدهای انتخابات خواست که در صحبت‌های همدیگر ورود نکنند و برای چندمین بار هشدار داد که وقت نامزدهای انتخابات به‌درستی محاسبه خواهد شد.
بااین‌حال حواشی دامنه‌دار این مناظره تمامی نداشت و قاضی‌زاده هاشمی هم که از کلی‌گویی نامزدهای انتخابات به سطوح آمده بود از آنها خواست که به‌صورت موردی نسبت به ارائه پیشنهادات خود توضیح دهند.
ازسوی دیگر، زاکانی هم در خلال این مناظره و در رابطه با مبحث ارتقای حوزه سلامت با طعنه به پزشکیان گفت: بنده در زمان بیماری همواره بر حضور در بیمارستان دولتی تاکید دارم و مانند بعضی‌ها به بیمارستان خصوصی نمی‌روم!
البته پورمحمدی هم در خلال این مناظره دست به افشاگری زد و گفت که جلیلی به او گفته «اف. ای . تی. اف» موافق است ما به‌دلیل روی کار بودن روحانی نمی‌خواهیم به او فرصت دهیم.