۲۸ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۰:۵۱

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال۵۷ و شکل‌گیری دولت موقت به نخست‌وزیری «مهدی بازرگان»، کریم سنجابی که دبیرکل جبهه ملی بود به‌عنوان اولین وزیر امور خارجه انتخاب شد.

آگاه: با این حال سنجابی با دولت اختلاف پیدا کرد و سه هفته بعد از برگزاری رفراندوم کنار رفت و درنهایت ایران را ترک کرد و پس از سال‌ها اقامت در آمریکا درگذشت.دومین وزیر خارجه جمهوری اسلامی در دولت موقت، ابراهیم یزدی بود. با واقعه ۱۳آبان ۱۳۵۸ دولت بازرگان استعفا کرد و پرونده وزارت یزدی نیز پایان یافت. با استعفای دولتِ موقت، امام(ره) شورای انقلاب را مامور اداره دولت کرد و ابوالحسن بنی‌صدر که برای ریاست‌جمهوری آماده می‌شد وزارت خارجه را پذیرفت. او نیز زیاد در ساختمان ۳۰تیر دوام نیاورد و ترجیح داد برای اولین انتخابات ریاست‌جمهوری دورخیز کند. به همین جهت کار موقت به صادق قطب‌زاده سپرده شد. او به‌دلیل شرکت و نقش‌آفرینی در کودتا علیه جمهوری اسلامی محاکمه و در ۲۴شهریور۱۳۶۱ اعدام شد.سرانجام با رأی مردم، اولین رییس‌جمهوری انتخاب شد. شهید محمدعلی رجایی به‌عنوان نخست‌وزیر قصد داشت میرحسین موسوی، سردبیر وقت روزنامه جمهوری اسلامی را برای تصدی وزارت امور خارجه به مجلس معرفی کند اما بنی‌صدر (رییس‌جمهوری وقت) زیر بار نرفت. شهید رجایی نیز گزینه دیگری پیشنهاد نکرد و تا روز آخر ریاست‌جمهوری بنی‌صدر، خود وی سرپرستی وزارت خارجه را برعهده گرفت. بلافاصله پس از برکناری بنی‌صدر، شورای موقت ریاست‌جمهوری (مرکب از رؤسای دو قوه و نخست‌وزیر) میرحسین موسوی را به‌عنوان وزیر خارجه به مجلس معرفی کرد تا کشور بیش از آن از نبود رییس دستگاه دیپلماسی آسیب نبیند.با ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای در مهرماه ۶۰ و در پی آن نخست‌وزیری موسوی، علی‌اکبر ولایتی که پیش از آن موفق به جلب رأی اعتماد نمایندگان برای تشکیل دولت نشده بود به‌عنوان وزیر خارجه معرفی شد و به عضویت دولت درآمد. او ۱۶سال در این مسند باقی ماند و عضویت در چهار دولت و همکاری با دو رییس‌جمهوری (حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی) را تجربه کرد.او در سال۷۶، پیشنهاد منتخب مردم برای وزارت بهداشت را نپذیرفت و مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری شد و تا به امروز این مسئولیت را برعهده دارد.در بهار اصلاحات، سید محمد خاتمی برای وزارت خارجه، کمال خرازی را در نظر گرفت و او در هشت سال دولت اصلاحات این مسئولیت را برعهده داشت و پس از پایان ماموریتش نیز با حکم رهبر انقلاب، رییس شورای راهبردی روابط خارجی شد.در دولت نهم و دهم، منوچهر متکی وزیر خارجه شد. تمام ۶سال وزارت او یک طرف و نحوه برکناری در سنگال و در یک جریان سفر رسمی به این کشور آفریقایی یک طرف دیگر! در پی عزل جنجالی منوچهر متکی، احمدی‌نژاد، «علی‌اکبر صالحی» رییس وقت سازمان انرژی اتمی را برای وزارت خارجه در نظر گرفت. تا پایان دولت دهم هدایت دستگاه دیپلماسی بر عهده او بود.صالحی بعد از پیروزی روحانی، دوباره به خیابان امیرآباد برگشت و «محمدجواد ظریف» نماینده وقت ایران در سازمان ملل متحد به مدت هشت سال وزیر امور خارجه شد. مهم‌ترین کارکرد او در این دوره تفاهم با گروه ۵+۱ (توافق برنامه جامع اقدام مشترک «برجام») بود. این توافق زیاد دوام نیاورد و رییس‌جمهوری سابق و تروریست آمریکا زیر میز زد و از آن خارج شد؛ غربی‌ها هم تعهد خود را کامل اجرایی نکردند براین اساس در دولت سیزدهم سیاست جدیدی در وزارت امور خارجه حاکم و جاری شد و شهید حسین امیرعبداللهیان روابط با همسایگان و قاره آفریقا را در دستورکار قرار داد و نتایج خوبی به دست آمد، در این راستا می‌توان به عضویت ایران در بریکس و شانگهای اشاره کرد.وزیر خارجه دولت سیزدهم که به «امیر جبهه مقاومت» شناخته می‌شد فقط سه سال وزیر خارجه بود، اما او که همراه رییس‌جمهوری در بالگرد حضور داشت ۳۰اردیبهشت‌ماه به درجه شهادت نائل آمد! پس از شهادت وی، علی باقری حکم سرپرستی را از محمد مخبر دریافت کرد و قرار است او به‌زودی کلید دفتر کارش را به وزیر جدید امورخارجه در دولت چهاردهم تحویل دهد.

سید عباس عراقچی که ازسوی رییس‌جمهوری به خانه ملت برای تصدی دستگاه دیپلماسی کشور معرفی شده کیست و چه برنامه‌ای دارد؟
او از سال۱۴۰۰ به‌عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی فعالیت می‌کند. وی از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ سمت معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران را برعهده داشت. او همچنین از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ بود.وی دانش‌آموخته کارشناسی روابط بین‌الملل از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و همچنین دکترای اندیشه‌های سیاسی از دانشگاه کنت است.عراقچی فعالیت خود در وزارت خارجه را از سال۱۳۶۷ آغاز کرد و در فاصله سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ به‌عنوان سفیر ایران در فنلاند و از سال۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ به‌عنوان سفیر ایران در ژاپن فعالیت می‌کرد.وی در سال۱۳۹۲ برای یک دوره چهارماهه در دولت دهم سرپرست سخنگوی وزارت امور خارجه بود و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ نیز سمت معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه را برعهده داشت.او در پی تغییر ساختار این وزارتخانه، از ۲۷دی ۱۳۹۶ تا ۲۳شهریور ۱۴۰۰ سمت معاون سیاسی وزیر امورخارجه را برعهده داشت و در حال حاضر به‌عنوان مشاور عالی وزیر امورخارجه، عضو انجمن ملی دیپلماسی و دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.پس از معرفی او به مجلس برخی عراقچی را «کپی برابر اصل» ظریف می‌دانستند اما او این تحلیل را رد کرد و در جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس به‌صراحت گفت که اگر مجلس به بنده اعتماد کرد، من وزیر خارجه جمهوری اسلامی هستم و کسی حق دخالت در کارم را ندارد و به کسی اجازه دخالت در کارم را نمی‌دهم.عراقچی هفته جاری درحالی در صحن علنی مجلس حضور یافت تا از برنامه‌هایش دفاع کند که توانست موافقت کمیسیون تخصصی یعنی امنیت ملی و سیاست خارجی را کسب کند و به احتمال بسیار زیاد می‌تواند اعتماد وکلای مردم را نیز به دست آورد، براین اساس به‌زودی راهی وزارت امور خارجه می‌شود و او را باید از این به بعد در قامت وزیر دید.

یکپارچگی مدیریت نقش راهبری وزارت امور خارجه
افزایش سرعت بهینه‌سازی و تمرکز در فرآیند طرح مسئله، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری
پرهیز از چندصدایی کنترل‌نشده در سیاست خارجی نگاه فرصت‌محور به منابع و امکانات داخلی و با توجه به تاکید مقام معظم رهبری
نگاه فرصت‌محور به منابع و امکانات داخلی و مناسبات جهانی
نگاه بلندمدت در روابط خارجی به‌خصوص در روابط با همسایگان

هم‌افزایی و استفاده از ظرفیت تمامی دستگاه‌ها و نهادهای مدنی و حاکمیتی در حوزه‌ی دیپلماسی عمومی 
حضور فعال و بازی‌سازی موثر ایران در رویدادهای سیاسی اقتصادی و فرهنگی بین‌المللی و تبادلات جهانی
بهره‌گیری از فرصت‌ها و جلوگیری از تبدیل آنها به تهدید
بازنگری در شرح وظایف سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور و تعریف ماموریت‌ها و کارویژه‌های عملیاتی و فرصت‌محور
اصلاحات ساختاری در وزارت امور خارجه به اقتضای شرایط متحول منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت دانشکده روابط بین‌الملل و مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه در زمینه‌ آموزش تحقیقات و نقش‌آفرینی‌های بین‌المللی
اتخاذ رویکرد تعاملی داخلی برادرانه مسئولانه و گفت‌وگومحور و خارجی عزتمندانه، حکیمانه و مصلحت‌جویانه
 

اولویت‌های سیاست خارجی دولت چهاردهم 
 ارتقای تراز راهبردی ایران در منطقه و فرامنطقه با رویکردی چندوجهی
 عبور دادن کشور از زنجیره‌ فشارهای تحریمی و تلاش برای رفع تحریم‌ها با ابزارهای شرافتمندانه
 حمایت از ساختارها و مسیرهای موجود خنثی‌سازی تحریم‌ها و کوشش برای گشودن بازارها و سازوکارهای جدید به منظور کاهش هزینه‌های تحریم
 دیپلماسی اقتصادی فعال و اثرگذار در راستای کمک به پیشرفت اقتصادی تجارت کالا و خدمات و حمل‌ونقل منطقه‌ای و بین‌المللی کشور
 ایفای نقش موثر در دستیابی کشور به رشد تولید ناخالص داخلی متناسب با اهداف برنامه توسعه هفتم
 پیشبرد سیاست همسایگی بلاواسطه و پیرامونی و کوشش برای به حداقل رساندن اختلافات و پیونددهی زیرساختی با همسایگان در حوزه‌های مختلف
 حضور اثرگذار و جهت‌بخش در پدیده‌ها حوادث و جریان‌های مختلف سیاسی - اقتصادی جهان و نقش‌آفرینی فعال و موثر در روندها و بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
 حمایت همه‌جانبه از محور مقاومت و حقوق مردم مظلوم فلسطین بر پایه‌ ابتکار مقام معظم رهبری و بهره‌گیری از توانایی‌های دیپلماتیک و حقوقی
 متنوع‌سازی روابط خارجی در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، علمی، آموزشی و ارتباطات مردمی
 حفظ و افزایش ارتباط با ایرانیان خارج از کشور به منظور رفع دغدغه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آنان
 بازتعریف نقش ایران در ساختار مناسبات منطقه‌ای و جهانی و ایفای نقش بایسته در نظم نوین پساقطبی جهانی
 دیپلماسی متوازن و کارکردی در مناسبات دوجانبه و چندجانبه و ایجاد گزینه‌ها و فرصت‌های متعدد و متنوع
 بهبود تصویر ایران در عرصه‌ جهانی و بین‌المللی
 مقابله با پروژه ایران‌هراسی و امنیتی‌سازی ایران
 کمک به توسعه سواحل مکران از طریق دیپلماسی فعال به‌ویژه در سطح منطقه
 هماهنگ‌سازی بخش‌های اقتصادی دولت با سیاست خارجی جهت هم‌افزایی متقابل اقتصاد و دیپلماسی
 بهره‌گیری از ظرفیت ستاد هماهنگی اقتصادی و جلسات سران قوا به منظور ایجاد هماهنگی بین همه کنشگران اقتصادی در کشور