آگاه: وزیر امور خارجه کشورمان در عربستان در حال رایزنی و مذاکره با سعودی‌ها بود که عصر همان روز (چهارشنبه) خبر رسید «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس شورای اسلامی نیز در رأس یک هیات پارلمانی، تهران را به مقصد دوشنبه ترک کرد. این سفر به دعوت مقامات عالی کشور تاجیکستان صورت گرفت و رییس مجلس در این سفر با رستم امامعلی رییس مجلس ملی، محمدطاهر ذاکرزاده رییس مجلس نمایندگان و امامعلی رحمان رییس‌جمهوری تاجیکستان دیدار و گفت‌وگو کرد. حضور و سخنرانی در کنفرانس «سی‌امین سالگرد قانون اساسی جمهوری تاجیکستان» و همچنین پیگیری جهت تحکیم روابط پارلمانی و تسهیل ارتقای روابط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بین دو کشور از دیگر اهداف سفر قالیباف به دوشنبه بود. آخرین پازل سفرها ازسوی رییس‌جمهوری تکمیل شد؛ او عصر پنج‌شنبه ۱۹مهرماه - با بدرقه رسمی محمدرضا عارف، معاون اول ریاست‌جمهوری، حجت‌الاسلام محسن قمی معاون امور بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری و تعدادی از اعضای دولت عازم عشق‌آباد شد.
شرکت در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها-مبنای صلح و توسعه» که به مناسبت سیصدمین سالگرد مختومقلی فراغی، شاعر بزرگ ترکمن برگزار می‌شود و رایزنی با قربانقلی بردی محمداف رهبر ملی و رییس مصلحت خلق ترکمنستان، سردار بردی محمداف رییس‌جمهوری ترکمنستان و ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری از برنامه‌های مسعود پزشکیان در این سفر است، اما آنچه حائز اهمیت است و بنا داریم در این مطلب به آن بپردازیم تبیین جایگاه «دیپلماسی پارلمانی» است.
تقویت دیپلماسی پارلمانی یکی از الزامات قوه مقننه است تا از این رهگذر، دست دولت را در تامین منافع ملی پُر کند. از سوی دیگر، مجلس شورای اسلامی از جایگاه بالا و والا برخوردار است و حتما می‌تواند با «دیپلماسی پارلمانی» کمک‌رسان دولت در عرصه سیاست خارجی باشد و برای این مهم نیز سازوکارهای مرتبطی طراحی شده که شاید یکی از مهم‌ترین آنها «گروه‌های دوستی پارلمانی» است.
مجلس دوازدهم، در قالب گروه‌های دوستی پارلمانی، می‌کوشد به دولت چهاردهم کمک کند تا با دست پُر در عرصه بین‌الملل فعالیت کند. ضمن آنکه یاری رساندن مجلس به دولت در مسائل سیاست خارجی یکی از مطالبات مهم رهبر انقلاب از مجلس شورای اسلامی است. معظم له در دیدار با رییس و نمایندگان مجلس دوازدهم ضمن بیان این مطلب فرموده بودند: «مجلس یک وزنه سنگین است، دولت‌ها در دنیا از این وزنه سنگین مجالس خودشان استفاده می‌کنند، هم در مذاکرات، هم در تعامل، هم در مشارکت‌های عملی. در مذاکرات یک مطلبی را شما در پشت میز مذاکره به طرف مقابل می‌گویید، می‌گوید: «آقا! مجلس ما نمی‌گذارد، قانون داریم، نمی‌توانیم»، از مجلس به‌عنوان یک پشتوانه در مذاکره استفاده می‌کنند.
رهبر انقلاب در این دیدار با اشاره به اینکه مجلس می‌تواند در مسائل خارجی دست دولت را پر کند، افزودند: از جمله اقدامات خوب و اثرگذار مجلس در زمینه سیاست خارجی قانون اقدام راهبردی مجلس یازدهم است، البته بعضی‌ها به این قانون اعتراض و عیب‌جویی کردند که مطلقا وارد نیست و تصویب آن قانون، کار بسیار درستی بود.
ایشان انواع نقش‌آفرینی نمایندگان در تحولات جهانی و دیپلماسی همچون سفرها و ملاقات‌های رییس و نمایندگان مجلس ازجمله حضور مفید رییس مجلس در اجلاس اخیر بریکس را تاثیرگذار دانستند و گفتند: گاهی حتی یک بیانیه یا نطق نمایندگان در مسائل سیاست خارجی مهم و موثر است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بهره‌برداری دولت‌ها از پشتوانه مجالس را امری رایج در دنیا خواندند و افزودند: یک نمونه قانون جامع تحریم آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی معروف به «سیسادا» است که آن را مجلس آمریکا تصویب کرد و رییس‌جمهور دموکرات آن زمان که آدم دورو، بددل و البته زرنگ‌تر از مسئولان ما بود، آن را امضا کرد، آن هم درحالی‌که ادعای همکاری و همراهی با ایران را داشت و می‌توانست امضا نکند.
ایشان با اشاره به تکرار موضوع تحریم در ایام انتخابات از زبان نامزدها و نمایندگان آنها و در بین مردم، مجلس را در این زمینه دارای امکان فعالیت و نقش‌آفرینی دانستند و گفتند: ما می‌توانیم تحریم‌ها را با ابزارهای شرافتمندانه برطرف و بالاتر از آن، خنثی کنیم، همچنان‌که بارها گفته‌ایم برداشتن تحریم‌ها دست ما نیست و باید برای رفع آنها تدبیر اندیشید، اما خنثی‌سازی تحریم دست ماست و راه‌های خوبی هم برای آن وجود دارد که مسئولان دولتی برخی از آن راه‌ها را رفتند و آثار خوبی هم داشت که در این زمینه مجلس هم می‌تواند نقش‌آفرینی کند.
رییس مجلس شورای اسلامی در دوشنبه مذاکراتی برای تقویت روابط دو کشور و دو پارلمان انجام داد و ظهر جمعه راهی تهران شد؛ باید منتظر نتایج سفرش به تاجیکستان ماند. همان‌طور که اذعان شد نمی‌توان جایگاه مجلس را نادیده گرفت و تا به امروز هم مجلس دوازدهم که در آن دیپلمات‌های باتجربه‌ای هم حضور دارند، نشان داد می‌خواهد کمک‌رسان دولت تازه نفس چهاردهم باشند و در همین راستا، در ریل دیپلماسی پارلمانی حرکت می‌کنند؛ هم رییس مجلس رایزنی‌های بین‌المللی خود را با همتایان کشورهای مختلف در دستورکار قرار داده و هم نمایندگان و گروه‌های دوستی نیز مشغول مذاکره و تبادل‌نظر هستند. برای نمونه می‌توان از سفر یک نماینده مجلس به روسیه اشاره کرد.
۵مهرماه بود که «پیمان فلسفی» نماینده مردم تهران در مجلس در رأس هیات پارلمانی در مجمع پارلمان‌های آسیا در مسکو شرکت کرد. او در جریان این سفر با «دیمیتری کوبیلکن» رییس کمیته منابع طبیعی و حفاظت از محیط‌زیست دومای روسیه دیدار کرد. تشریح ظرفیت‌های دو کشور در حوزه‌های مربوطه، اعلام آمادگی جهت همکاری و تبادل تجربیان پیرامون حفظ منابع طبیعی و محیط‌زیست و بسترسازی برای همکاری مشترک بین مراکز تحقیقاتی دو طرف از دیگر موضوعات مطرح شده در این دیدار بود.
دیپلماسی پارلمانی اهداف کلان ملی را پشتیبانی کند
پیش از این «ابوالفضل ظهره‌وند» نماینده مجلس شورای اسلامی و از دیپلمات‌های پیشین وزارت امورخارجه در گفت‌وگویی به اهمیت دیپلماسی پارلمانی پرداخته بود و با بیان اینکه دیپلماسی پارلمانی بخشی از دیپلماسی کلان کشور است، گفته بود: مدیریت دستگاه سیاست خارجی پیشران است، وزارت خارجه باید براساس اهدافی که دارد از ظرفیت مجلس استفاده کند و آن را مقابل خود نبیند.
وی اظهار کرد: مجلس شورای اسلامی نیز باید ظرفیت‌های خود را به صحنه بیاورد و موقعیت‌های دلخواه را شکل دهد. بخشی از این اقدامات و ظرفیت‌ها می‌تواند استفاده از هیات‌های پارلمانی، صدور بیانیه یا تصویب یک قانون مثل قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» باشد. دیپلماسی پارلمانی باید اهداف کلان ملی را در سیاست خارجی هدایت و پشتیبانی کند. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: «دیپلماسی پارلمانی از طریق هم‌افزایی ظرفیت‌های فکری و فیزیکی نقش قابل‌توجهی در تحقق اولویت‌های سیاست خارجی ایفا می‌کند.» دیپلماسی پارلمانی اثرات مثبتی دارد
«اسماعیل کوثری» دیگر نماینده مردم تهران است که دیپلماسی پارلمانی را مهم می‌داند و با بیان اینکه دیپلماسی پارلمانی باید در راستای سیاست‌های کلان کشور باشد، گفت: سیاست کلان و دیپلماسی خارجی ما در شورای عالی امنیت ملی و خصوصا در نشست‌هایی که در حضور مقام معظم رهبری تعیین می‌شود و هماهنگی بین وزارت امورخارجه و دیگر مسئولان اجرایی دیپلماسی کشور وجود دارد. وی تاکید می‌کند: وجود این هماهنگی و همچنین استفاده از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی، یک توانایی به توانمندی سیاست خارجی کشور ما اضافه می‌کند و همین اضافه شدن می‌تواند اثرات مثبتی در روند سیاست خارجی ما داشته باشد. به‌هرحال آنچه مشخص است، نمایندگان مجلس در کنار دستگاه دیپلماسی، می‌توانند در قالب گروه‌های دوستی درخصوص موضوعات مختلف با یکدیگر گفتگو می‌کنند، رییس مجلس نیز به‌عنوان یکی از سران قوا از ظرفیت بالقوه‌ای برای مذاکرات پارلمانی برخوردار است، به همین دلیل کارایی دیپلماسی پارلمانی را باید جدی گرفت.