آگاه: بنابر آمار سالانه ۱۰ تا ۱۰.۵میلیون تن گندم موردنیاز واحدهای خبازی است که با اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان از اردیبهشت سال۱۴۰۱ و تجهیز واحدهای خبازی به کارتخوان‌های هوشمند، سیاست کاهش هدررفت و دورریز نان و جلوگیری از تخلفات و رانت در این حوزه و قاچاق آرد به آن‌سوی مرزها دنبال می‌شد که طبق اذعان فعالان حوزه، این طرح به نتیجه نرسیده است و کماکان شاهد تخلفات این حوزه نظیر فروش آرد دولتی در بازار آزاد، عرضه نان با قیمت‌های متفاوت و جایگزینی نان به‌عنوان خوراک دام و طیور در واحدها هستیم.
با وجود آنکه قیمت مصوب نان از سال۱۴۰۰ تغییری نداشت، در اواسط شهریور قیمت‌ها تغییر کرد؛ به‌طوری‌که قیمت نان سنگک ساده از سه به پنج‌هزار تومان، نان بربری ساده با آرد نوع یک از یک‌هزار و ۸۰۰تومان به دوهزار و ۵۰۰تومان و بربری ساده با آرد نوع دو از دوهزار و ۵۰۰تومان به سه‌هزار و ۵۰۰تومان رسید، اما با افزایش قیمت نان توسط دولت و تعیین نرخ‌های جدید برای نانوایانی که آرد یارانه‌ای دریافت می‌کنند، باز هم مردم با گرانفروشی نان روبه‌رو هستند.
در این راستا مسعود امراللهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهاد کشاورزی درباره اقدامات نظارتی در بحث تخلف نانوایی‌ها، گفت: نظارت نانوایی‌ها از ۲۳بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲ طی جلسه‌ای در شورای ملی آرد و نان کشور از وزارت جهاد کشاورزی منفک و به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان واگذار شد.
امراللهی گفت: براساس تصمیم‌گیری در جلسه شورای ملی آرد و نان مقرر شد در صورت نیاز سازمان حمایت، مجموعه نظارتی وزارت جهاد کشاورزی وارد عمل شود و به این مجموعه کمک کند. بسیاری از کارشناسان حوزه آرد و نان معتقدند که با وجود چندنرخی بودن قیمت آرد و نان، فساد و رانت در این حوزه امری طبیعی است، از این رو یکسان سازی نرخ آرد و نان و پرداخت یارانه به ابتدا یا انتهای زنجیره تنها راه‌حل جلوگیری از قاچاق آرد، فروش آرد در بازار آزاد و کاهش مصرف گندم و در نهایت پایداری در خودکفایی است.
قیمت نان آزادپزها تابع عرضه و تقاضاست
محمد سلیمانی، رییس اتحادیه نانوایان سنگک تهران گفت: دولت در حمایت از صنف نانوایان در اواسط شهریورماه امسال قیمت جدید نان دولتی تهران را تعیین و ابلاغ کرد، اما نرخ اعلامی کمک‌هزینه‌ای برای نانوایان است و قیمت منطقی و متناسب با هزینه‌های تولید نیست. او با بیان اینکه قیمت آرد آزادپزها مشمول یارانه دولت نیست، افزود: قیمت نان آزادپزها تابع عرضه و تقاضاست، اما به سبب آنکه تعداد این واحدها زیاد نیست به‌زودی قیمت مصوبی خواهیم گذاشت و اکنون درحال ساماندهی هستیم تا واحدهای آزادپز قیمت‌های متفاوتی ارائه ندهند.
سلیمانی ادامه داد: طبق مصوبه جدید قیمت هر عدد قرص نان سنگک معمولی پنج‌هزار تومان و نان سنگک کنجدی دورو ۱۰هزار تومان است و عرضه بالاتر از این نرخ تخلف است، بر این اساس بحث نظارت بر تخلف نانوایی‌ها برعهده سازمان تعزیرات حکومتی، اتاق اصناف، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و اتحادیه نانوایان است.
رییس اتحادیه نانوایان سنگک تهران با تاکید بر آزادسازی قیمت نان افزود: بنده معتقدم با آزادسازی قیمت نان و پرداخت یارانه مستقیم مشکلات هدررفت و ضایعات و فساد به پایان می‌رسد چراکه بدیهی است که تخصیص یارانه به هر کالایی منجر به فساد در آن حوزه می‌شود. او با بیان اینکه سالانه ۱۱میلیون تن آرد موردنیاز واحدهای خبازی است، گفت: برآوردها حاکی از آن است که با آزادسازی نرخ نان، بیش از ۳۰درصد مصرف آرد کاهش می‌یابد و از طرفی به سبب ایجاد رقابت، کیفیت نان افزایش یافته و در نهایت ضایعات نان کم می‌شود که این امر به نفع دولت است.
سلیمانی ادامه داد: درحال‌حاضر قیمت هر کیلو نان خشک ۱۵هزار تومان است، درحالی‌که قیمت هر کیلو نان با نرخ مصوب هفت تا هشت هزار تومان است و بدیهی است که پرداخت یارانه باعث هدررفت و ضایعات می‌شود، بر این اساس آزادسازی قیمت نان و پرداخت یارانه به زنجیره آخر و مدیریت توسط مردم بهترین راهکار است.
بر اساس این ابلاغیه با موافقت وزارت کشور، علاوه بر تغییرات قیمت، گزینه کنجد به کارتخوان‌های هوشمند عرضه نان اضافه شد؛ بنابراین مشتریان می‌توانند در این قسمت به ازای هر نان بین ۱۰ تا ۳۰گرم کنجد خریداری کنند و قیمت هر واحد ۱۰گرمی کنجد یک‌هزار و ۵۰۰تومان تعیین شده که نانوایان می‌توانند از این کنجد در پخت نان مشتریان استفاده کنند.
صرفه‌جویی حداقل یک میلیون تن گندم با آزادسازی نرخ نان
در ادامه عطااللّه هاشمی، رییس بنیاد ملی گندمکاران گفت: با توجه به آنکه اجرای طرح هوشمندسازی واحدهای خبازی نتیجه‌ای در برنداشته است، از این رو سیاست یکسان‌سازی باید اجرا شود؛ به‌طوری‌که یارانه به ابتدای زنجیره پرداخت شود تا رانت و فساد در این حوزه به اتمام برسد.
به گفته او، تا زمانی که اقدامی درخصوص آزادسازی نرخ صورت نگیرد و در مقابل حمایت از اقشار آسیب‌پذیر صورت نگیرد، اتفاقی در مصرف رخ نمی‌دهد. درحالی‌که با آزادسازی نرخ پیش‌بینی می‌شود که مصرف سالانه آرد واحدهای خبازی یک‌میلیون تن کاهش یابد.
هاشمی با اشاره به ضایعات و تخلفات حوزه آرد و نان افزود: هوشمندسازی واحدهای خبازی در کاهش مصرف آرد نقشی نداشته و نتوانسته جلوی مصرف را بگیرد، به‌طوری‌که نیاز خبازی‌ها روی کاغذ ۱۰.۵میلیون تن است، اما با آزادسازی نرخ و عرضه گندم و آرد به قیمت واقعی تخلفات این حوزه به پایان می‌رسد.
رییس بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه کاهش مصرف آرد در حوزه واحدهای خبازی در پایداری خودکفایی گندم تاثیر بسزایی دارد، گفت: با یکسان سازی نرخ آرد و نان و پرداخت یارانه به انتهای زنجیره ۲۷ تا ۲۸همت منابع مالی صرفه‌جویی می‌شود که انتظار می‌رود دولت با تعیین تکلیف این امر یکبار برای همیشه مشکلات حوزه آرد و نان را به اتمام برساند.
باتوجه‌به مشکلات متعدد حوزه آرد و نان، آزادسازی نرخ و پرداخت یارانه مستقیم تنها راهکار جلوگیری از رانت و فساد در حوزه نان است به‌طوری‌که با آزادسازی نرخ آرد و نان پیش بینی می‌شود که مصرف حداقل سه‌میلیون تن کاهش یابد که این امر در خودکفایی گندم و جلوگیری از هدررفت این محصول استراتژیک به آن‌سوی مرزها هم تاثیر بسزایی دارد.