آگاه: در این چهار دهه، بارش‌های مناسب فصلی برای مقاطعی از سال توانسته شرایط این زیست‌بوم بین‌المللی را تا حدودی بهبود ببخشد اما متاسفانه این دریاچه سال‌هاست همچنان شرایط بحرانی را پشت سر می‌گذارد. خشکسالی، عدم مدیریت منابع آبی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، توسعه بی‌رویه کشاورزی و عدم اجرای طرح‌های کارشناسی از مهم‌ترین دلایل وضعیت بحرانی این دریاچه به شمار می‌رود؛ دلایلی که تاکنون اقدام عملی برای مدیریت صحیح و اصولی آنها صورت نگرفته است. سوال اینجاست که برای احیای دریاچه، چه باید کرد و سرانجام این سرمایه ملی چه خواهد شد؟
در سال جاری و سال گذشته، بارش‌های مناسب بهاره و زمستان تا حدودی توانسته در مقطعی وضعیت این دریاچه را بهبود ببخشد اما تصاویر به‌وضوح نشان‌دهنده وضعیت نامناسب این زیست‌بوم بین‌المللی است. اتمام طرح‌های سخت‌افزاری و مهم‌ترین طرح احیای دریاچه ارومیه یعنی انتقال آب از سد کانی سیب با صرف میلیاردها هزینه هر چند در ظاهر نشان‌دهنده بهبود کوتاه‌مدت و نسبی این دریاچه در سال‌های اخیر است اما همچنان کارشناسان معتقد هستند تا زمانی که طرح‌های نرم‌افزاری و بخش کشاورزی در این منطقه مدیریت نشود نمی‌توان به احیای دریاچه ارومیه دل بست. براساس اعلام مسئولان آذربایجان‌غربی سطح تراز دریاچه ارومیه در مهرماه سال جاری به ۱۲۷۰.۱۰متر رسیده و تراز آن ۳۱سانتی‌متر بیشتر از مدت زمان مشابه پارسال رسیده است.
اتمام طرح‌های سخت‌افزاری و مهم‌ترین طرح احیای دریاچه ارومیه یعنی انتقال آب از سد کانی سیب با صرف میلیاردها هزینه هرچند در ظاهر نشان‌دهنده بهبود کوتاه‌مدت و نسبی این دریاچه در سال‌های اخیر است اما همچنان کارشناسان معتقد هستند تا زمانی که طرح‌های نرم‌افزاری و بخش کشاورزی در این منطقه مدیریت نشود نمی‌توان به احیای دریاچه ارومیه دل بست.
بحرانی برای سه استان
سیدسلمان ذاکر، نماینده مردم ارومیه در مجلس درمورد از سرگیری جلسات احیای دریاچه ارومیه در دولت چهاردهم، گفت: در دوره مجلس هشتم احیای دریاچه شور آذربایجان در دستورکار نمایندگان و مسئولان اجرایی قرار گرفت، تاکنون ۲۷راهکار از جمله انتقال آب از رودخانه زاب، تونل‌های۳۶کیلومتری با ظرفیت انتقال ۵۰۰ تا ۶۰۰مترمکعب و... برای بقای آن در نظر گرفته شد. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزود: حجم فعلی آب دریاچه ارومیه به یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون مترمکعب رسیده و تراز دریاچه نیز ۳۱سانتی‌متر نسبت‌به سال گذشته افزایش دارد، اگر با چنین شرایطی پیش برویم، بی‌تردید در درازمدت می‌توانیم باتوجه‌به بارندگی‌های صورت‌گرفته احیای آب دریاچه ارومیه را مدنظر قرار دهیم. وی با بیان اینکه انتقال آب دریای خزر به دریاچه شور آذربایجان مسیری برای احیای آن است، اظهار کرد: آقای عارف، معاون رییس‌جمهوری جلسه‌ای با وزیر جهاد کشاورزی، رییس سازمان محیط‌زیست و سازمان برنامه و بودجه، استانداران استان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه و مدیران سازمان‌ها و دستگاه‌های عضو کارگروه ملی نجات دریاچه شور آذربایجان داشتند؛ در این جلسه مشکل این دریاچه را تنها یک بحران برای سه استان همجوار آن ندانسته بلکه از آن به‌عنوان معضل ملی یاد کردند که حل آن نیازمند «عزم ملی» است.
ذاکر با تاکید بر اینکه رویکرد دولت و مجلس احیای دوباره دریاچه شور آذربایجان است، افزود: با وجود گرمای بی‌سابقه تابستان حدود یک میلیارد آب ذخیره شد، امید می‌رود در فصل زمستان باتوجه‌به بارندگی، آب مناسبی را ذخیره کنیم، ضرورت احیای دریاچه شور آذربایجان از اولویت‌های دولت چهاردهم است و برای این مهم باید از حداکثر توان خود بهره بگیرد.
عضو مجمع نمایندگان آذربایجان غربی با بیان اینکه رییس سازمان محیط‌زیست دولت چهاردهم باید احیای دریاچه را در اولویت‌های خود قرار دهد، یادآور شد: طبق تحقیق و تفحصی که از دریاچه ارومیه در مجلس گذشته کلید خورد بازدیدهایی از روند پروژه‌های اجرایی آن صورت گرفت، متاسفانه بخشی از منابعی که اختصاص داده شده بود برای احیای دریاچه در مسیر خود صرف نشده و مقرر شد پرونده آن به قوه قضاییه ارجاع داده شود، با افرادی که اعتبارات دریاچه را تضییع کرده‌اند و در رفع مشکلات آن کوتاهی داشتند برخورد خواهد شد. ذاکر با بیان اینکه الگوی کشت باید در اطراف دریاچه ارومیه تغییر کند، خاطرنشان کرد: آبیاری قطره‌ای و تحت فشار باید اجرایی و زیر نظر حاکمیت قرار بگیرد، در برنامه هفتم توسعه این مسئله به صورت ویژه دیده شده است؛ متاسفانه چاه‌های غیرمجاز اطراف دریاچه شور آذربایجان بلای جان این دریاچه هستند، امروز پر و فردا خالی می‌شوند، اگر آبیاری تحت نظر حاکمیت باشد دیگر کشاورز مجبور به حفر چاه‌های غیرمجاز نیست، مجوز حفر صدها و هزار چاه غیرمجاز در اطراف دریاچه بلای جان آن شده است که باید راهکاری نوین برای تداوم آن در نظر بگیریم.
دریاچه ارومیه با پنج هزار کیلومتر مربع وسعت، گنجایش ۳۵ میلیارد متر مکعب آب دارد که از رودخانه‌های استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و چشمه‌های جوشان کف دریا تأمین می‌شود. در سال‌های اخیر بر اثر کاهش نزولات آسمانی، بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی، ساخت سدهای مخزنی، افزایش دمای هوا و تبخیر بیش از حد، با بحران کم‌آبی روبه‌رو و هر سال این روند تشدید شده است. اکنون باید منتظر ماند و دید با اتمام طرح‌های سخت‌افزاری و آغاز طرح‌های نرم افزاری با توجه به اقدامات دولت چهاردهم می‌توان به احیای دریاچه ارومیه امید داشت؟ آذربایجان غربی در روزهای اخیر با تغییر استاندار که دبیر کارگروه نجات ملی دریاچه ارومیه نیز بود بدون استاندار و به‌صورت سرپرستی اداره می‌شود. باید منتظر ماند و دید با معرفی استاندار جدید آذربایجان‌غربی احیای این تالاب بین‌المللی نیز وارد فاز اجرایی و جدی می‌شود یا نه؟