آگاه: هرروز هزاران خبر از نقاط مختلف جهان مخابره می‌شود و بسیاری از مناسبات جهان و تصمیمات مهم براساس همین اخبار تنظیم و گرفته می‌شود اما در این میان چیزی که دیده نمی‌شود خبرنگارانی هستند که این اخبار را مخابره کردند.
نکته قابل‌تامل اینکه با وجود صدها سازمان بین‌المللی رسمی و مردم نهاد در حمایت از روزنامه‌نگاران وقتی خبرنگاری آسیب می‌بیند یا مجروح می‌شود تنها فعالیت این سازمان‌ها به صدور بیانیه و خط و نشان کشیدن محدود می‌شود؛ نمونه‌اش شیرین ابوعاقله از نخستین خبرنگاران زن الجزیره که در ۱۱مه ۲۰۲۲ درحالی‌که مشغول پوشش اخبار حمله نیروهای ارتش اسرائیل به شهر جنین در کرانه باختری بود، مورد هدف نیروهای اسرائیلی قرار گرفت و به‌دلیل اصابت گلوله به سر جان باخت.
خبرنگاری که آرمانش رسوایی اسرائیل بود
ابوعاقله با اینکه تابعیتی آمریکایی داشت اما پیگیری و تحقیقات درخصوص جان باختنش به نتیجه نرسید و با وجود گزارش‌های اولیه ازسوی همکاران این خبرنگار که سربازان اسرائیلی را متهم می‌کردند، اسرائیل مسئولیت در مرگ او را انکار و ستیزه‌جویان فلسطینی را مسبب آن خواند و بعدها مدعی شد او ممکن است از سوی هر یک از طرفین کشته شده باشد و در همین نقطه تحقیق درباره او به پایان رسید و بهتر است بگوییم بی‌نتیجه ماند؛ چون برای اسرائیل و همدستانش فرقی ندارد تو خبرنگار باشی، سرباز باشی یا یک بچه چندماهه.
این فقط یک نمونه از مظلومیت خبرنگاری در دوران جنگ است و کم نیستند امثال ابوعاقله‌ها که برای گفتن حقیقت، ترور و کشته شدند. امروز حتی خبرنگاران بی‌بی‌سی فارسی هم در غزه محدود شده اند، زیرا رسانه‌ها جنایات این رژیم را برملا می‌کنند. شیرین ابوعاقله، خبرنگار الجزیره تا 50سالگی که شهید شد ازدواج نکرد و اعلام کرده بود اولویت او در زندگی فعالیت خبری و رسوا کردن جنایت‌های اشغالگران صهیونیستی است، او یکی از شخصیت‌هایی است که علی‌رغم بی‌طرفی‌اش در پوشش رویدادها به‌شدت از آرمان کشورش فلسطین دفاع می‌کرد. عاقله با بسیاری از موسسات بین‌المللی مرتبط با امور فلسطینیان و پناهندگان فلسطینی در سراسر جهان کار می‌کرد.
مرگبارترین دوره تاریخی برای خبرنگاران
چند روز پیش گزارشی منتشر شد با این موضوع که جنگ اسرائیل در غزه که از اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، به مرگبارترین دوره برای خبرنگاران در تاریخ معاصر تبدیل شده و گزارش کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) نشان می‌دهد تا تاریخ ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ حداقل ۱۳۷خبرنگار و فعال رسانه‌ای در میان ده‌ها هزار نفر کشته از زمان آغاز جنگ در غزه، کرانه باختری و لبنان به شهادت رسیده‌اند. اما چند روزی از ارائه این آمار نگذشته بود که با بمباران مراکز رسانه‌ای در لبنان این رقم به تعداد 200خبرنگار کشته رسید.
این وضعیت خبرنگاران، به‌ویژه در غزه، با خطرات و چالش‌های بسیاری همراه است، ازجمله حملات هوایی ویرانگر، قحطی و تخریب گسترده زیرساخت‌ها. به گفته «مازن السریع» سخنگوی مجمع بین‌المللی رسانه‌ها از هفتم اکتبر تا امروز 1600 حمله علیه خبرنگاران و تخریب ۷۵مرکز رسانه‌ای ازسوی صهیونیست‌ها انجام شده که منجر به شهادت و مجروح شدن اهالی رسانه شده و این یک اتفاق بی‌سابقه در تاریخ است.
خبرنگاران غزه با خطرات بالایی ازجمله حملات هوایی ویرانگر اسرائیل، قحطی، آوارگی ۹۰درصد جمعیت غزه و تخریب ۸۰درصد ساختمان‌ها روبه‌رو هستند. کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) بیش از ۱۳۰پرونده دیگر از احتمال قتل، بازداشت و جراحت خبرنگاران را در دست بررسی دارد اما مستندسازی بسیاری از این موارد در شرایط سخت کنونی دشوار است.
این آمار در حالی منتشر شد که در گذشته نه چندان دور یعنی حدود چهار سال پیش (سال2019) ما با یک کاهش تاریخی در شمار خبرنگاران مواجه بودیم. در آن سال به گفته یکی از سازمان‌های بین‌المللی شمار خبرنگارانی را که در سال ۲۰۱۹ جان خود را از دست دادند، از نظر تاریخی در مقایسه با میانگین ۸۰خبرنگار کشته‌شده در هر سال طی دو دهه گذشته پایین‌ترین رقم توصیف شده بود.
حالا با شهادت 200خبرنگار تنها در یک سال، آن هم در یک محدوده جغرافیایی، اگر اسم این اتفاق «ترور حقیقت» نیست پس چیست؟
کارلوس مارتینز د لا سرنا، مدیر برنامه کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) در نیویورک گفت: از زمان شروع جنگ در غزه، خبرنگاران برای گزارش‌های خود بالاترین هزینه را پرداخته‌اند، آن هم با جانشان. بدون حفاظت، تجهیزات، حضور بین‌المللی، ارتباطات یا غذا و آب، آنها همچنان وظیفه حیاتی خود را برای انتقال حقیقت به جهان انجام می‌دهند. هر بار که خبرنگاری شهید، زخمی، بازداشت یا مجبور به ترک کشور می‌شود، بخشی از حقیقت را از دست می‌دهیم. مسئولان این تلفات در برابر دو دادگاه قرار می‌گیرند: یکی تحت قوانین بین‌المللی و دیگری در برابر قضاوت تاریخ.
فاطمه فتونی، خبرنگار المیادین که به‌تازگی از بمباران ساختمان المیادین جان سالم به در برده است، می‌گوید: دشمن صهیونیستی با ترور خبرنگاران می‌خواهد عزم و اراده آنها را بکشند ولی خون‌های ریخته‌شده، خبرنگاران را قوی‌تر می‌کند؛ باوجود بمباران‌های سنگین، ما از مواضع خود کوتاه نمی‌آییم و صدا و تصویر مقاومت را منعکس می‌کنیم.
این خبرنگار المیادین ادامه داد: با اینکه بمباران‌های سنگینی انجام می‌شود اما ما گریه نمی‌کنیم و با قدرت، صدا و تصویر مقاومت را منعکس می‌کنیم و باز هم کارمان را ادامه می‌دهیم. می‌خواهم به غزه قهرمان بگویم شما در خون دادن و ایستادگی با ما شریک هستید و مسئله ما یکی است پس قول می‌دهم کار را با هم تکمیل می‌کنیم.
نگرانی و دیگر هیچ
خبرنگاران به‌عنوان غیرنظامیان، تحت قوانین بین‌المللی حفاظت می‌شوند. هدف قراردادن عمدی غیرنظامیان، جنایت جنگی محسوب می‌شود. در ماه می 2024 دادگاه کیفری بین‌المللی اعلام کرد که درحال درخواست صدور احکام بازداشت برای رهبران حماس و اسرائیل به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت است.
کارشناسان سازمان ملل در بیانیه‌ای در فوریه سال2024 اعلام کردند تعداد بسیار زیادی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، به‌ویژه در غزه، شهید، زخمی یا بازداشت شده‌اند و از این موارد که آشکارا قوانین بین‌المللی را نادیده می‌گیرد، نگران هستند.
واقعیت این است که رژیم‌صهیونیستی از نشر جنایت‌هایی که رقم زده می‌ترسد و برای همین، به شکلی بی‌سابقه روی خبرنگاران متمرکز شده است. در جریان اشغال ویتنام ازسوی آمریکا که نزدیک به ۲۰سال طول کشید، ۶۳روزنامه‌نگار و در جنگ شبه‌جزیره کره که سه سال طول کشید ۱۷روزنامه‌نگار کشته شدند. اما در فلسطین چه؟ در فلسطین و لبنان طی یک‌سال 200خبرنگار به شهادت رسیده و این رقم را هیچ‌جوره نمی‌توان با اعداد قبلی مقایسه کرد.
رژیم‌صهیونیستی درحالی هیچ تفاوتی بین خبرنگار و نظامی قائل نیست که گزارش‌های موجود از نبردهای مختلف تاریخ حاکی از استفاده از خبرنگاران به‌عنوان سپر انسانی بوده است. مثلا در جریان حمله آمریکا به عراق در سال 2003، نیروهای آمریکایی از خبرنگاران «همراه» برای مستندسازی عملیات و کاهش حساسیت‌ها استفاده کردند که برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این همراهی نه‌فقط برای مستندسازی و خبررسانی که برای پوشش نظامی و جلوگیری از حمله به نظامیان بوده است. در جنگ افغانستان هم نیروهای مختلف گاهی برای محافظت در برابر حملات هوایی از «مناطق غیرنظامی» استفاده می‌کردند و در مواردی نیز خبرنگاران در مناطقی که احتمال حمله هوایی وجود داشت مستقر می‌شدند. این کار اگرچه همیشه ازسوی نظامیان انجام نمی‌شد اما حضور خبرنگاران در چنین مناطقی آنها را در موقعیتی قرار می‌داد که عملا به‌عنوان سپر انسانی برای کاهش حملات هوایی استفاده شوند.
تا مدتی قبل رژیم‌صهیونیستی پس از به شهادت رساندن خبرنگاران ادعا می‌کرد که آنها هدف مستقیمش نبوده‌اند و هزینه‌های جانبی حملاتش هستند. امروز اما آنها به‌صورت کاملا مستقیم حتی مراکز رسمی مربوط به خبرنگاران را هم بمباران می‌کنند. یکی از اهداف تاسیس دفترهای رسانه‌ای در نوار غزه این بود که نمایندگان رسانه‌ها بتوانند با خیال راحت در این دفترها مشغول به کار شوند و دیگر رژیم نتواند ادعای هزینه جانبی را تکرار کند اما در طول یک سال گذشته شاهد بودیم که حتی این دفترهای رسانه‌ای هم به دست نظامیان رژیم تخریب شدند.
به گواه جنگ‌های تاریخی این اولین‌بار نیست که خبرنگاران بدون هیچ‌گونه پشتوانه‌ای در جنگ‌ها کشته می‌شوند. حدود 10سال پیش، سوریه خطرناک‌ترین جای دنیا برای خبرنگاران بود و پس از آن هم افغانستان این وضعیت را پیدا کرد. امروز اما خبرنگاران لبنان و غزه بی‌پناه‌تر از هروقت دیگری هستند اما فقط به یک دلیل کار می‌کنند و آن هم اینکه صدای حقیقت خاموش نماند.