آگاه: در سال‌های اخیر، کمپانی‌های معروف انیمیشن‌سازی بیشتر سراغ ساخت انیمیشن‌هایی رفتند که در آنها صحبت از مسائل انسانی و روان‌شناسی می‌شود؛ طوری که انگار انیماتورها تصمیم گرفتند برای این دنیای زمخت و تیره و تار کاری کنند و با آثار خود پیام صلح، دوستی و عشق را به گوش آدم‌ها برسانند. با نگاهی به آثار پرفروش جهانی هرساله انیمیشن‌ها متوجه می‌شویم که این انیمیشن‌ها خیلی هم طرفدار دارند و مورد اقبال مخاطبان قرار گرفتند.
این اتفاقات در سطح جهانی درحالی رخ می‌دهد که در کشور ما صنعت انیمیشن نه رونق دارد و نه متخصصی برایش باقی مانده است؛ اغلب انیماتورهای جوان ایرانی که خیلی هم بااستعداد هستند یا مهاجرت کرده‌اند، یا به فکر مهاجرت هستند یا اینکه در ایران ساکن هستند اما برای کشورهای خارجی کار می‌کنند، چون سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری و حمایت مالی از آثار انیمیشن تمایلی ندارند و ترجیح می‌دهند سرمایه خود را صرف صنعتی کنند که از آن سود ببرند، مثل تئاتر و فیلم‌های کمدی؛ درحالی‌که در خارج از کشور، بیشترین سرمایه‌گذاری روی آثار انیمیشن انجام می‌گیرد و گاهی می‌بینیم که یک اثر انیمیشن چندین سرمایه‌گذار مالی دارد؛ دلیلش هم این است که این صنعت در بیشتر کشورهای دنیا جدی گرفته می‌شود و یک بازار پررقابت دارد، در کشور ما اما نه‌تنها جدی گرفته نمی‌شود، بلکه اغلب سرمایه‌گذاران و حامیان مالی مربوط به سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی هستند.
در جشنواره فیلم فجر هم بخش انیمیشن وجود دارد اما معمولا آثار این بخش زیر سایه آثار سینمایی و سلبریتی‌ها قرار می‌گیرند؛ درست مشابه همان اتفاقی که در مواقع غیر جشنواره هم برای نمایش انیمیشن‌ها می‌افتد. با نگاهی به آثار انیمیشن یا پویانمایی ایرانی در سال‌های اخیر می‌بینیم که اغلب این آثار برای کودکان ساخته شده یا درونمایه‌ای بچگانه دارند یا دینی- مذهبی و حماسی. این درحالی است که سود فروش انیمیشن‌ها در جهان امروز فراگیری آنهاست. اینکه آدم بزرگ‌ها شوقشان از بچه‌ها برای آمدن سری جدید یک انیمیشن بیشتر است.
ربات وحشی‌ای که اهلی می‌شود
در سال میلادی که پشت سر گذاشتیم دو انیمیشن ربات وحشی و درون بیرون۲ بسیار مورد استقبال قرار گرفت. هردو انیمیشن به مضامین و مشکلات انسان تنهای امروز پرداخته بودند و فروش خیلی خوبی هم در گیشه داشتند. درمورد انیمیشن درون بیرون۲ قبلا سخن گفتیم اما درباره ربات وحشی اگر قرار باشد خیلی خلاصه بگوییم می‌توان گفت انیمیشنی است درباره انسانیت و نوع‌دوستی. این اثر که به‌نوعی طعنه به تکنولوژی و دنیای فناورانه امروز می‌زند آنچنان احساسات انسان را درگیر می‌کند که از خیلی‌ها شنیدم با دیدن این انیمیشن اشک ریختند.
برخلاف تصوری که از جهان غرب وجود دارد مبنی‌بر اینکه نهاد خانواده کمرنگ و درحال حذف‌شدن است، صنعت فیلم، سریال و انیمیشن در سال‌های اخیر تلاش داشته نشان دهد که اینطور نیست یا حداقل تلاش می‌کند جلوی این اتفاق را بگیرد.
در انیمیشن «ربات وحشی» هم این اتفاق می‌افتد و بیننده در طول تماشای آن با رباتی همراه می‌شود که بدون اینکه بخواهد، نقش مادری به آن محول شده و این نقش آنقدر برای خودش و بچه غازی که او را مادر خود می‌داند دلپذیر است که با اشتیاق این نقش را می‌پذیرد و دیگر دوست ندارد ربات باشد.
تماشای احساسات مادرانه از منظر دیگری غیر از کلیشه‌های رایج ازجمله نکاتی است که این انیمیشن را دیدنی‌تر کرده است.
«ربات وحشی» ایده درخشانی دارد. این انیمیشن قرار نیست با قهرمان رباتش قصه‌ای تلخ و سیاه درباره عاقبت و سرنوشتِ جهانی مبتنی‌بر هوش مصنوعی به ما هشدار دهد. اتفاقا کاملا برعکس، رباتی فوق‌پیشرفته را در شرایطی قرار می‌دهد که نه همراه با انسان‌ها که حیات‌وحش در برابر جهان مصرف‌گرای ماشینیِ غریبه با احساس قرار بگیرد و پیروز شود.
اگرچه این پیروزی از ابتدا قابل حدس است و این از عنصر غافلگیری قصه می‌کاهد، بااین‌حال، نمی‌توان چشم‌انداز بلندپروازانه سازندگان اثر و دریم‌ورکس را نادیده گرفت.
آنچه این گروه در «ربات وحشی» به لطف جهان آزاد انیمیشن به تصویر کشیده‌اند، غایت آرزوی انسان آرمانگراست؛ جهانی متحد که با قانون «بخور تا نخورده نشی» پیش نمی‌رود و عشق و همبستگی در آن در اولویت است. بله، این رویاست و به‌خصوص احتمال تحققش با حیوانات، با درک و امکانات انسان امروز، تقریبا صفر است.
اما کسی چه می‌داند در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟ شاید واقعا رباتی همچون رازِ «ربات وحشی» ساخته شود که ظرف چند ثانیه خودش بتواند زبان حیوانات را رمزگشایی کند و یاد بگیرد. یا این قابلیت را داشته باشد که با برقراری ارتباط با بچه حیوان در خود احساس غریزی مادرانه پرورش دهد.
با وجود اینکه هرسال در صنعت جهانی انیمیشن، مخاطبان با یک اثر تازه شگفت‌زده می‌شوند و سیر صعودی تولیدات خوب در این حوزه را می‌بینند، تغییر و تحولات صنعت انیمیشن در کشور ما با شیب خیلی کند در حال حرکت است و هرچندسال یکبار یک انیمیشن تولید می‌شود که خیلی هم در حد و اندازه آثار جهانی نیست؛ صنعتی که درحال‌حاضر برای اقتصاد کشور که دچار مسائل و مشکلات زیادی است می‌تواند سودآور باشد.
انیمیشن فقط برای بچه‌ها نیست
بهداد باقری، عضو انجمن انیمیشن موشن‌گرافیک ایران با اشاره به اینکه صنعت انیمیشن شاخه‌های گسترده‌ای دارد و امروز دیگر مثل گذشته مخاطب انیمیشن فقط بچه‌ها نیستند، گفت: امروزه صنعت انیمیشن برای همه رده‌های سنی جذاب است ولی در صنعتی مثل گیم همچنان بیشتر مخاطبان، جوانان و نوجوانان هستند؛ البته این دو صنعت درعین‌حال که مجزا از یکدیگرند، از یکدیگر جدا هم نیستند چون یکسری از تخصص‌ها میان هردو صنعت مشترک است. همچنین صنعت بازی زیرمجموعه صنعت انیمیشن قرار می‌گیرد و انیمیشن یک صنعت گسترده است که فیلم‌های انیمیشن، سریال‌های انیمیشنی، بازی، جلوه‌های ویژه، صنعت تبلیغات و... همگی زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند.
وی اضافه کرد: در گذشته مخاطب انیمیشن کودکان بودند ولی این فرمت و سبک کار انیمیشن که دوبعدی بود به مرور زمان پیشرفت کرد و انیمیشن سه‌بعدی روی کار آمد و کیفیت کارها بهتر شد. پس از آن انیمیشن وارد فاز جدیدی شد و دیگر آن دیدگاه که مخاطب انیمیشن، کودک بود از بین رفت و همه اقشار سنی مخاطب انیمیشن شد. به نظر می‌رسد یکی از دلایلی که انیمیشن به صنعتی برای همه اقشار سنی تبدیل شد قابلیت‌های بالقوه آن برای درآمدزایی بود.
نویسنده کتاب «هزارتوی انیمیشن» درباره وضعیت فعلی انیمیشن در ایران نیز بیان کرد: تا چند سال پیش، انیمیشن یک صنعت محروم و مهجور بود ولی از زمانی به بعد که انیمیشن بیشتر رشد کرد، این صنعت در ایران هم دارای بازار شد. بااین‌حال ایران باز هم به سطح بازار جهانی انیمیشن نرسیده و خیلی از سرمایه‌گذاران حاضر نیستند که برای این صنعت سرمایه‌گذاری کنند؛ به همین خاطر اکثر کسانی که درحال‌حاضر در ایران مشغول کار حرفه‌ای در صنعت انیمیشن و بازی هستند برای سفارش‌دهندگان خارجی کار می‌کنند، چون هزینه خرید یک سیستم مناسب برای این کار درحال‌حاضر حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰میلیون است و اگر قرار باشد یک پروژه خوب پیش برود، لازم است حدود ۳۰-۵۰نفر با تجهیزات و سیستم‌های قدرتمند کار کنند که جدا از دستمزد متخصصان مشغول‌به‌کار، طبیعتا کمتر کسی حاضر به چنین سرمایه‌گذاری‌ای است؛ بنابراین اکثر افراد متخصص این حوزه مهاجرت کرده یا با شرکت‌های خارجی کار می‌کنند؛ این در حالی است که سطح علمی و تخصصی بچه‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند خیلی بالاست و اکثر کسانی هم که کار می‌کنند با کمپانی‌های مطرح دنیا مشغول به فعالیت هستند.