آگاه: بیش از ۹۰ درصد موتورسیکلت‌های تهران کاربراتوری و ۷۶ درصد آنها فرسوده‌اند، آماری که زنگ خطر را برای محیط‌زیست و سلامت عمومی به صدا درآورده است، در پاسخ به این چالش، طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با مدل‌های برقی به‌عنوان بخشی از قانون هوای پاک مطرح شده است، امضای تفاهم‌نامه‌ای برای جایگزینی ۲۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در تهران، گامی امیدوارکننده در این مسیر است.
در حاشیه بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، تفاهم‌نامه‌ای برای جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت بنزینی با مدل‌های برقی در تهران امضا شد، این مراسم با حضور مقامات ارشد از جمله محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، و شینا انصاری، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست برگزار شد.
این تفاهم‌نامه که با همکاری وزارت نفت، استانداری تهران، شهرداری، شرکت ملی پست، پلیس راهور و پلتفرم‌های لجستیکی به امضا رسید، بخشی از تلاش‌های دولت چهاردهم برای اجرای قانون هوای پاک است، بر اساس این طرح، ۱۲۰۰ موتورسیکلت برای شرکت ملی پست، ۳۰۰ دستگاه برای پلیس راهور، ۱۰۰۰ دستگاه برای صندوق پژوهش و فناوری نفت، ۷۵۰۰ دستگاه برای یک فروشگاه آنلاین و ۱۰ هزار دستگاه توسط یک گروه صنعتی تولیدی مواد بهداشتی تامین خواهد شد.
مصرف سوخت دوبرابری و آلایندگی ۹ برابری
تهران میزبان حدود ۳.۲ میلیون موتورسیکلت با پلاک پایتخت است که ۲.۳۳ میلیون دستگاه آن (حدود ۷۴ درصد) در سن فرسودگی قرار دارند. علاوه بر این، تخمین زده می‌شود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار موتورسیکلت بدون پلاک تهران نیز در این شهر تردد می‌کنند، این موتورسیکلت‌ها، به‌ویژه مدل‌های کاربراتوری، تا ۱۸ برابر خودروها آلایندگی تولید می‌کنند و مسئول ۲۵ درصد آلودگی هوا و ۴۹ درصد آلودگی صوتی تهران هستند.
مصرف سوخت بالای این موتورسیکلت‌ها نیز ناترازی انرژی را تشدید کرده است، به گفته شینا انصاری، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست، موتورسیکلت‌های فرسوده دوبرابر سوخت و ۹ برابر آلایندگی بیشتری نسبت به مدل‌های استاندارد دارند. این وضعیت نه‌تنها محیط‌زیست را تهدید می‌کند، بلکه با افزایش تصادفات مرگبار به دلیل شتاب بالای موتورهای بنزینی، ایمنی شهری را نیز به خطر انداخته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد بیش از ۲۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات در ایران به موتورسواران اختصاص دارد.
موتورسیکلت‌های برقی با حذف سوخت فسیلی، آلودگی صوتی و زیست‌محیطی را به حداقل می‌رسانند، این موتورها با راندمان ۸۵ تا ۹۰ درصدی، در مقایسه با ۱۵ تا ۲۰ درصد موتورهای بنزینی، انرژی را بهینه‌تر منتقل می‌کنند، هزینه نگهداری پایین‌تر، به دلیل حذف قطعاتی مانند کلاج، گیربکس و فیلتر روغن، و امکان شارژ با پریزهای خانگی، از دیگر مزایای این موتورهاست. از منظر ایمنی، سرعت و شتاب کمتر موتورهای برقی احتمال تصادفات مرگبار را کاهش می‌دهد، به گفته کارشناسان، جایگزینی هر موتورسیکلت بنزینی با برقی می‌تواند سالانه ۵.۲ میلیون تومان صرفه‌جویی در هزینه سوخت به همراه داشته باشد، همچنین، طرح‌هایی مانند «سواپ» (تعویض سریع باتری در ایستگاه‌های شارژ) نگرانی‌های مربوط به شارژ و استهلاک باتری را کاهش می‌دهد.
با وجود مزایا، اجرای این طرح با موانعی مواجه است. استاندار تهران تاکید کرده: فقدان زیرساخت‌های مناسب، مانند ایستگاه‌های شارژ، مانع استقبال گسترده از موتورسیکلت‌های برقی شده است، اگرچه ظرفیت تولید ۸۰۰ هزار تا
۱.۲ میلیون موتوربرقی در کشور وجود دارد، اما توسعه زیرساخت‌ها، از جمله ایجاد ایستگاه‌های شارژ و تامین برق پاک، همچنان در مراحل اولیه است. فرهنگ‌سازی نیز چالشی دیگر است، به گفته رییس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، شیب خیابان‌های تهران، قیمت بالای موتورهای برقی و عادت شهروندان به موتورهای بنزینی، پذیرش این فناوری را دشوار کرده است، برای رفع این مشکل، مشوق‌هایی مانند تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی با سود چهار درصد و تخفیف بیمه پیشنهاد شده است.
سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور، رییس پلیس راهور تهران، بر ضرورت بازنگری قوانین مربوط به موتورسیکلت‌ها تاکید کرده و در گفت‌وگو با خبرنگار مهر پیشنهاد داد: در طرح جایگزینی، امکان تحویل چند موتور فرسوده برای دریافت یک موتوربرقی فراهم شود، تا تعداد بیشتری از این وسایل از چرخه خارج شوند. همچنین، وی خواستار تعریف الزامات فنی دقیق برای موتورهای برقی، از جمله ابعاد، تجهیزات ایمنی و استانداردهای پلاک‌گذاری شد.
پیمایش ۷۰ کیلومتری را با یک‌بار شارژ تضمین کنند
برای موفقیت طرح، دولت و شهرداری تهران مشوق‌هایی را در نظر گرفته‌اند، علاوه بر تسهیلات مالی، پیشنهاد شده که موتورهای برقی در شرایط اضطراری، مانند روزهای آلوده، مجوز تردد در خطوط ویژه دریافت کنند، همچنین، معافیت از عوارض شهرداری و تخفیف ۵۰ درصدی بیمه می‌تواند جذابیت این موتورها را افزایش دهد.
سید کمال‌الدین میرجعفریان، معاون استاندار تهران، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از تلاش‌های مستمر برای پیشبرد این طرح خبر داد و با اشاره به جلسات کارشناسی متعدد با دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی، بر اهمیت این طرح برای کاهش آلودگی هوا و بهبود ایمنی شهری تاکید کرد. میرجعفریان اظهار کرد: یکی از محورهای اصلی مذاکرات، تامین باتری‌های باکیفیت برای موتورسیکلت‌های برقی بوده است. به گفته وی، این باتری‌ها قادرند پیمایش ۷۰ کیلومتری را با یک‌بار شارژ تضمین کنند که با روش‌های نوین شارژ و تامین باتری هماهنگ شده است. او افزود: ما در جلسات کارشناسی به این نتیجه رسیدیم که موتورسیکلت‌های برقی باید عملکردی مشابه موتورهای بنزینی قوی داشته باشند تا اعتماد عمومی را جلب کنند.
معاون استاندار همچنین به ضرورت ارائه مشوق‌ها و تسهیلات برای ترویج استفاده از موتورهای برقی اشاره کرد. او پیشنهاد داد: در شرایط اضطراری، مانند روزهای آلوده، موتورهای برقی از محدودیت‌های تردد معاف شوند و حتی امکان تردد در خطوط ویژه برای آنها فراهم شود.
یکی از نکات برجسته سخنان میرجعفریان، توجه به ایمنی موتورسیکلت‌های برقی بود، او با استناد به گزارش‌های شورای ترافیک تهران، اعلام کرد: بیش از ۵۰ درصد تصادفات مرگبار موتورسیکلت‌ها ناشی از شتاب بالای مدل‌های بنزینی است. وی افزود: موتورهای برقی با سرعت و شتاب کنترل‌شده‌تر، می‌توانند این آمار نگران‌کننده را کاهش دهند. این مقام مسئول همچنین بر لزوم تسریع در صدور مجوزهای لازم برای تولید و استفاده از موتورهای برقی تاکید کرد و خواستار هماهنگی بیشتر با نهادهای مرتبط شد. او ابراز امیدواری کرد، این طرح، با حمایت بخش خصوصی و دولتی، به الگویی موفق برای سایر کلان‌شهرهای ایران تبدیل شود.
جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت فرسوده، گام نخست
اجرای این طرح می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر محیط‌زیست و جامعه داشته باشد. جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت فرسوده، گام نخست برای کاهش ۱.۵ میلیون تن آلاینده در تهران است، این اقدام نه‌تنها کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد، بلکه با کاهش آلودگی صوتی، آرامش بیشتری به شهر باز
می‌گرداند.
از منظر اجتماعی، این طرح می‌تواند به کاهش تصادفات و مرگ‌ومیر ناشی از موتورسواری منجر شود. همچنین، باتوجه‌به استفاده گسترده موتورسیکلت‌ها در مشاغل لجستیکی، مانند پیک‌های موتوری و پست، برقی‌سازی این ناوگان هزینه‌های عملیاتی را کاهش داده و به اقتصاد خانوارها کمک می‌کند.
تهران، شهری که روزگاری به باغ‌های سرسبز و هوای پاکش شهره بود، امروز در آرزوی آسمانی آبی نفس می‌کشد. طرح جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت بنزینی با برقی، اگرچه تنها بخشی از راه‌حل است، اما نویدبخش آینده‌ای پاک‌تر و ایمن‌تر است. موفقیت این طرح به هماهنگی دستگاه‌های اجرایی، توسعه زیرساخت‌ها، فرهنگ‌سازی و ارائه مشوق‌های جذاب بستگی دارد. در خیابان‌های شلوغ تهران، جایی که صدای موتورهای بنزینی با زندگی روزمره درآمیخته، موتورهای برقی می‌توانند سمفونی جدیدی از سکوت و پاکی بنوازند. این گام، هرچند کوچک، می‌تواند آغازگر تحولی بزرگ باشد؛ تحولی که نه‌تنها هوای تهران را پاک‌تر کند، بلکه الگویی برای سایر کلان‌شهرهای ایران شود. آینده تهران در دستان تصمیم‌گیرانی است که امروز برای فردا برنامه‌ریزی می‌کنند. آیا این طرح می‌تواند وعده هوای پاک را به واقعیت تبدیل کند؟ زمان پاسخ
خواهد داد.
نظر شما