متن: زهرا بذر افکن - خبرنگار سرویس فرهنگی:

صبح اعدام روایتی از دقایق پایانی زندگی دو مبارز سیاسی زمان پهلوی، طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی است که بعد از قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تیرباران شدند.

گفته شده که این فیلم در ژانر سیاسی‌اعتراضی و از گزارش خبری روزنامه کیهان از مراسم تیرباران این دو زندانی سیاسی اقتباس شده است.

بازیگران این اثر عبارتند از: مسعود شریف در نقش طیب حاج رضایی، ارسطو خوش رزم در نقش حاج اسماعیل رضایی، داود فتحعلی‌بیگی در نقش قاضی عسکر، پوریا منجزی در نقش کلیددار طیب، محسن آوری در نقش سرهنگ دادستانی و کاوه دارابی در نقش خبرنگار کیهان در تازه‌ترین ساخته بهروز افخمی نقش آفرینی می‌کنند.

عوامل فیلم صبح اعدام از این قرارند: نویسنده و کارگردان: بهروز افخمی، تهیه‌کننده: علی شیرمحمدی، مشاور هنری: محمدرضا شجاعی، مدیر برنامه‌ریز و دستیار یک کارگردان: اکبر نصیری جوزانی، مدیر تولید: سعید رضاییان، مدیر فیلمبرداری: حسنعلی اسدی، طراح صحنه و لباس: علی شیرمحمدی، مدیر تدارکات: سعید اردستانی، طراح گریم: محسن دارسنج، مدیر صدابرداری: امیرحسین گل محمدی، عکاس: کورش جوان، مدیر روابط عمومی: زهرا دمزآبادی، محصول: سازمان سینمایی سوره و بنیاد سینمایی فارابی.

​​​​​معرفی و بررسی فیلم:

ماجرای فیلم از محکومیت دو شخصیت سیاسی در زمان کودتای ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آغاز می‌شود و تا زمان تیرباران آن ها ادامه می‌یابد. در مجموع فیلم، حدود دو ساعت پایانی زندگی آن‌ها را روایت می‌کند و تلاش می‌کند به خوبی شخصیت آن‌ها را پردازش و منعکس کند. فیلم از ابتدا با نریشن آغاز شده و حالتی شبیه به مستندهای سیاسی معمول دارد. ساختار فیلم نیز سیاه و سفید است که این به ویژگی‌های منحصر به فرد اثر افخمی افزوده است.

نقد مضمونی:

فیلم با بیانیه خوانی و نریشن گویی شروع و ادامه پیدا می‌کند و ما با یک فرمت مستندگونه طرف هستیم که همچنان سکانس‌ها با نریشن روایت شخصیت‌ها در پیری ادامه دارد. قد فیلم به قامت روایت درست و دقیق ماجرای ۲۴ ساعت پایانی عمر و اعدام «طیب حاج رضایی» و «محمد اسماعیل رضایی» نمی‌رسد و برای همین سوژه و پرداختن به آن حیف شده است.

نقد فنی- تکنیکی:

فیلم تم سیاه و سفید و فضاسازی کاملا شبیه و مرتبط با روایت تاریخی دارد، اما چون روایت فاقد یک بستر درام و داستان منسجم است، از این رو این فضاسازی نمی‌تواند درگیر کننده باشد. موسیقی و صدا آزار دهنده، نامفهوم و خسته‌کننده است. بازی‌ها در دو شخصیت اصلی کمی خوب و بقیه افراد بسیار بد هستند.

گفت‌وگو با یکی از عوامل فیلم:

بهروز افخمی در نشست خبری فیلم در جواب به اینکه چرا برای فیلم این نوع از روایت (مستندگونه) را انتخاب کرده است، گفت: روایت مستندگونه را انتخاب کردیم زیرا مناسب این قصه و این روایت بود. او ادامه داد: این فیلم دارای المان‌های مستند مانند نریشن است، ابته نقل قول‌هایی هم در فیلم موجود است که خود طیب حاج رضایی بیان کرده بود و ما در سکانس‌های زندان آوردیم.

افخمی در پاسخ به این سوال که آیا باز هم سراغ اقباس خواهد رفت یا نه، بیان کرد: در اکثر کارهایم از اقتباس استفاده کرده‌ام اما این فیلمنامه اقتباسی به حساب نمی‌آید و بر مبنای گزارش‌های روزنامه کیهان و اطلاعات، این فیلمنامه را نوشته‌ام.

نظر یک منتقد:

سایه احسانی: فیلم روایتی در چارچوب مستند و در همان نوعی است که از آن اقتباس شده است. نریشن‌های طولانی ابتدای فیلم اما شباهتی به سینمای استاندارد ندارد و یک فرمت جدید و منحصر به فرد است که از جهان‌بینی بهروز افخمی نشات گرفته است. ابتدا انتظار می‌رود که نریشن‌ها پایان یابد و قصه و روایت آغاز شود اما در نهایت ما فقط با یک شبه فیلم مواجهیم که قرار نیست اصلا به فیلم بدل شود.

نماهای فیلم و سیاه و سفید بودن آن را اما می‌توان از نقاط قوت آن دانست که تا حدودی به جذابیت فیلم افزوده و روایت خشک و متفاوت آن را قابل تحمل‌تر می‌کند.

در موسیقی، فیلم بهتر ظاهر شده اما آهنگ‌های پخش شده روی بعضی صحنه‌ها ریتمی تکراری و کند دارد که مخاطب را از فیلم به بیرون پرت می‌کند.

بازی هنرپیشه‌ها اما تاثیرگذار و واقعی و ملموس‌تر از باقی جوانب از کار درآمده و در مجموع فیلم را قابل تحمل‌تر کرده است.

فیلم کجای دغدغه  زندگی مردم قرار دارد:

این فیلم می‌توانست باکیفیت بالا در ارائه تکنیک و رعایت موارد فنی و نیز پرداخت درست مضمونی یک روایت پخته از شهادت طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی باشد که بهترین فضاسازی از خفغان دوران پهلوی و جایگاه شخصیتی این دو شهید را ترسیم کند که موفق نبوده است.

نسبت فیلم با گفتمان  و فجر انقلاب اسلامی:

در خصوص بخشی از پرتره و بیوگرافی طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی و قبل از اعدام و شهادت آن‌ها را به تصویر کشیده، اما نتوانسته عمق اهمیت ماجرا را بدرستی تبیین کند.

ارزیابی و نتیجه گیری:

برای تماشای این فیلم تقریبا می‌توان گفت که فقط با یک اثر مستند روبه‌رو هستیم و برای انتخاب آن باید این مولفه را در نظر گرفت. گروه سنی مناسب تماشای اثر، بزرگسال است و احتمالا افراد علاقمند به تاریخ سیاسی معاصر. در نهایت شاید بهتر است این فیلم را در باقی آثار افخمی دسته‌بندی نکنیم و با نگاهی جدید به استقبال آن برویم تا کمتر غافلگیرمان کند.