آگاه: یکی از دیدنیهای تاریخی این استان مقبره چهارطاقی یا چهارطاقی تیموری است. چهارطاقی تیموری که از جاهای دیدنی شیروان به شمار میرود، مربوط به دوره تیموریان است و در روستایی در نزدیکی شیروان قرار دارد. این بنا در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۸۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.بنای چهارطاقی تیموری که از مکانهای دیدنی استان خراسان شمالی محسوب میشود، یک بنای هشتضلعی است که شباهت بسیاری به یک مقبره دارد. بسیاری بر این عقیدهاند که این مقبره مربوط به امیر تیمور بوده است و علت این موضوع را تاریخی میدانند که در سنگنوشته قبر آمده است. این تاریخ سال ۷۵۸ هجری قمری، یعنی دوره حاکمیت تیمور را نشان میدهد. بنای چهارطاقی دارای سنگ قبری سیاهرنگ و ساده است. نوشته روی سنگ قبر از بین رفته است و تنها بهسختی میتوان نام عید خواجه را از آن خواند. با رجوع به منابع تاریخی دوره تیموری مشخص میشود که عید خواجه نام یکی از بزرگان و سرداران دوره تیموری است.
ساخت بناهای چهارطاقی در ایران سابقه طولانی دارد و به دوران اساطیری باز میگردد. از بناهای چهارطاقی معروف میتوان به آتشکده فریدون، بنای نوبهار بلخ و چهارطاقی تیموری اشاره کرد. مقبره چهارطاقی تیموری قدمت چند صد ساله دارد و مربوط به اوایل دوران تیموریان است. برخی باستانشناسان تاریخ ساخت این بنا را سال ۷۵۸ هجری قمری عنوان کردهاند؛ اما برخی دیگر این بنا را مربوط به دوره شاهرخ میرزا، پسر تیمور، میدانند. از سوی دیگر در این بنا سردابهای به عمق یک و نیم متر وجود دارد که بر اساس آن مورخان زمان ساخت چهارطاقی تیموری را به دوره ایلخانان نسبت میدهند؛ چراکه در این دوره از تاریخ ساخت سردابه رواج داشت.بنای چهارطاقی تیموری در سال ۱۳۵۶ برای اولین بار مورد بازسازی قرار گرفت و متاسفانه آسیب زیادی به اصالت بنا وارد شد و چهره بنا تا حدودی تغییر کرد. برای پیشگیری از ریزش قسمتهای مختلف بنا، در سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ هجری شمسی اقداماتی انجام شد. در نتیجه این اقدامات، ورودی بنا و دیوار محصورکننده اطراف بنا کشف شدند. باستانشناسان معتقدند که دیوار محصورکننده به احتمال قوی برای جلوگیری از پیشروی قبرهای اطراف بهسمت بنا ساخته شده است.
آرامگاه چهارطاقی بهصورت هشتضلعی و از خشت ساخته و با چوب مستحکم شده است. بنا از بیرون دارای طاقنماهایی است که پوشش جناقی دارند و با آجرچینی خفته راسته در قسمت ساقه گنبد تزیین شدهاند. درهای ورودی بنا بسیار بزرگ هستند و هرکدام در حدود دو متر ارتفاع دارند. برای زیر و روی درها نورگیری به عرض خود درها تعبیه شده است. مقبره همچنین دارای گنبدی است که ارتفاع آن از قسمت فوقانی بنا ۵/۲ متر و ارتفاع از کف بنا تا زیر گنبد ۲۸/۴ متر است.
برای تزیین فضای داخلی چهارطاقی تیموری آجرها در ساقه گنبد بهصورت عمودی و افقی به کار رفتهاند. بدنه خارجی گنبد نیز با روش آجرچینی دو رجه ساخته شده است. قسمت داخلی بنا بهصورت چهارگوشه است. معماران در فضای داخل چهارطاقی از پوشش گچ و در تقاطع اضلاع آن از گچبری استفاده کردهاند. دورتادور بالای سردر به رنگ فیروزهای گچبری و کتیبهنویسی شده است. امروزه بیشتر قسمتهای کتیبهها از بین رفتهاند. با این حال این بنا یکی از آثار تاریخی و معماری شهر شیروان در خراسان شمالی است و هرساله گردشگران زیادی از آن دیدن میکنند.
۵ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۱:۳۱
استان خراسان شمالی مثل هر استان دیگری در کشورمان جاذبههای تاریخی و فرهنگی متعدد دارد که بازدید از آنها میتواند لذت سفر را دوچندان کند.