آگاه: در سال۲۰۱۸ برخی سایت‌های باستان‌شناسی این منطقه با عنوان «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانیان» یا «منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این مجموعه که شامل شهر، سازه‌های معماری و سنگ‌نگاره‌ها می‌شود، متعلق به سال‌های مختلف حکومت ساسانی از ۲۲۴ تا ۶۵۱میلادی است. قلعه دختر فیروزآباد یکی از هشت اثر به‌ثبت‌رسیده در این مجموعه محسوب می‌شود.
قلعه دختر فیروزآباد، دژی دفاعی است که ازسوی بنیان‌گذار سلسله ساسانی به دلیل حفاظت از اولین پایتخت این حکومت بنا شده است. این قلعه از جاهای دیدنی فیروزآباد محسوب می‌شود که در نزدیکی شهر فیروزآباد امروزی قرار دارد. بنای قلعه دختر در ۱۲اسفند سال۱۳۱۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. قلعه دختر فیروزآباد با قدمتی از اوایل قرن سوم میلادی است که در شمال این شهر و در دامنه کوهی مشرف به جاده فیروزآباد به کوار قرار دارد. این بنا با هدف حفاظت از شهر تاریخی گور (فیروزآباد فعلی)، پایتخت ساسانیان بنا شد و در نزدیکی نقش برجسته‌های دره تنگاب قرار دارد.برای ورود به قلعه دختر فیروزآباد می‌توانید از تله‌کابین هم استفاده کنید؛ اما به‌طور معمول این مجموعه فعالیتی ندارد و باید از طریق پلکانی مارپیچ مسیر خود را به‌سمت ورودی قلعه ادامه دهید.قلعه دختر در دوره ساسانی برای محافظت از شهری بنا شد که شهر «گور»، «اردشیر خوره» یا «فر اردشیر» نام داشت و امروزه آن را با نام «شهر باستانی فیروزآباد» می‌شناسند.شهر فیروزآباد در دشتی به همین نام قرار داشت؛ دشتی که به‌واسطه ویژگی‌های جغرافیایی خود دسترسی آسانی نداشت و به‌دلیل کوه‌های بلند و ساختار صخره‌ای پیرامون، نوعی حفاظ طبیعی داشت. این ویژگی و نزدیکی به رودخانه‌ها، توجه پادشاه را به خود جلب می‌کرد. شواهد حاکی از آن است که قرن‌ها پیش از حکومت ساسانیان، پادشاهان هخامنشی در این منطقه شهری پررونق با حصارهای محکم داشتند. اسکندر مقدونی در زمان حمله به ایران، وقتی راهی برای نفوذ به این شهر نیافت، با هدایت جریان رودخانه آن را غرق در آب کرد. در دوره اشکانیان از رونق و شهرت شهر گور و این منطقه کاسته شد تا در زمان ساسانیان و پس از پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان پنجم، شهر باستانی فیروزآباد یا اردشیرخوره دوباره آباد شد و شکوهی دوچندان یافت.قلعه دختر فیروزآباد دژی است که ازسوی اردشیر بابکان ساخته شد تا از پایتخت اولیه آنها، اردشیرخوره محافظت کند. او این شهر را پس از تصرف کرمان و اصفهان بنا کرد. قلعه دختر مانعی برای عبور دشمنان از دره تنگاب و رسیدن به این شهر بود و در سال ۲۲۴ پس‌ازمیلاد در زمان درگیری وی با پادشاه آخر اشکانیان، اردوان پنجم (اشک سی‌ام) بنا شد.در زمان ساسانیان، ستایش و پرستش آناهیتا رواج داشت. آناهیتا یکی از ایزدبانوان ایرانی است که در آیین زرتشتی به‌عنوان الهه آب‌ها شناخته می‌شود. براساس پژوهش‌های تاریخی، پدربزرگ اردشیر بابکان از روحانیان برجسته معبد آناهیتا در شهر باستانی دارابگرد بود و در ادامه نیز شاپور ساسانی سرپرستی معبد آناهیتا را به عهده داشتند.آناهیتا نماد پاکی و تجسم دختری معصوم و نجیب بود. به همین جهت بسیاری نسبت دادن این قلعه به دختر را متاثر از آیین پرستش آناهیتا و اهمیت این الهه در دوران ساسانیان می‌دانند. براساس برخی روایت‌های دیگر، نام‌گذاری قلعه دختر به ویژگی‌های آناهیتا، خدای آب‌ها اشاره دارد. مسیر دسترسی دشوار به این قلعه و دست‌نیافتنی بودن آن به برخی صفات الهه آناهیتا بی‌مانند نیست؛ این الهه به معصومیت، دست‌نیافتنی بودن و تسخیرناپذیری مشهور است.
۸ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۲:۲۱
استان فارس به‌عنوان پایتخت حکومت ۴۰۰ساله ساسانیان، آثار تاریخی بسیاری را از آن دوران در خود جای داده است.