آگاه: بیست‌ودومین جشنواره تئاتر تجربه از چهارم تا نهم اسفند در سالن‌های دپارتمان نمایش هنرهای زیبا، تالار مولوی، مرکز تئاتر لبخند و سالن انتظامی خانه هنرمندان ایران با دبیری پویا جعفری‌نور برگزار شد و روز گذشته مراسم اختتامیه آن در تالار شهید آوینی دانشکدگان هنرهای زیبا برپا شد.
بیست‌ودومین جشنواره تئاتر تجربه پس از دو سال وقفه (آخرین‌بار اردیبهشت سال۱۴۰۱ برگزار شده بود) روز پنج‌شنبه به کار خود پایان داد. این درحالی است که وقفه در برگزاری جشنواره‌ها یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که می‌تواند به هویت آن جشنواره ضربه بزند و آن را تبدیل به یک رویداد گهگاهی کند. چنانکه این اتفاق برای جشنواره تئاتر دانشگاهی هم افتاده و هنوز هیچ خبری از برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی نیست و برگزاری این جشنواره همچنان در هاله ابهام است.
در دوره ۲۲ام جشنواره تئاتر تجربه چه گذشت؟
در این دوره از جشنواره ۱۴گروه دانشجویی از دانشگاه‌های تهران، هنر، تربیت مدرس و آزاد پس از مرحله ارزیابی عملی آثار به بخش صحنه‌ای راه یافته‌اند و در سالن‌های مشخص شده برای این جشنواره دو مرتبه برای مخاطبان جشنواره اجرا خواهند کرد. آثار شرکت‌کننده در این دوره از جشنواره در سالن‌های دپارتمان نمایش هنرهای زیبا، تالار مولوی، مرکز تئاتر لبخند و سالن انتظامی خانه هنرمندان ایران روی صحنه می‌روند.
پویا جعفری که دبیری این دوره از جشنواره را به عهده دارد، گفت که در این دوره دبیرخانه تلاش کرده تا از مدل داوری رقابتی همراه با ارزش‌گذاری فاصله بگیرد و سازوکار دیگری را با مداخله مستقیم آرای تماشاگران انتخاب کرده است که بر اساس آن در نهایت سه گروه از اجراهای صحنه‌ای که منتخب تماشاگران شدند برای اجرای عمومی به سالن‌های مولوی و تالار انتظامی خانه هنرمندان ایران معرفی می‌شوند.
در بخش تجربی (تمرین-اجرا) ۲۳گروه پذیرفته شد با همراهی منتورها و تسهیلگران این بخش بر ساخت قطعاتی از اجراها با فرم‌ها و رویکردهای دگرگونی شامل تئاتر شورایی، تئاتر مستند، لکچر پرفورمنس، اینستالیشن و... با تمرکز بر مولفه‌های فراخوان (شامل تعامل با مخاطب معاصر و ساخت یک گروه اجرایی دموکراتیک) در یک پروسه آزمایشگاهی شرکت کرده‌اند.
این گروه‌ها در بازه زمانی برگزاری جشنواره، تمرین‌های نهایی و گزارش تجربه فرآیند تمرین-اجرا را با تمرین‌نگاران و مخاطبان درمیان گذاشتند.
علی محمدی، امین اسفندیار، صبا نجاتی، مرتضی جلیل‌دوست، نیما دهقانی، نازنین‌زهرا رفیعی، محسن خدری و کسری پاشایی ازجمله منتورها و تسهیلگران بخش تجربی هستند. بخش نمایشنامه به‌صورت کارگاهی است و تاکنون دو کارگاه و نشست برای برگزیدگان بخش نمایشنامه با حضور راحیل فلاح‌فر و شیرین کاظمیان برگزار شده است. کارگاه‌های بعدی این بخش به‌زودی از صفحات جشنواره تجربه اطلاع‌رسانی می‌شود و در هفته اصلی جشنواره برگزار خواهد شد. همچنین در این دوره از جشنواره چندین کارگاه و نشست عمومی و تخصصی باتوجه‌به رویکردهای هر بخش و حوزه‌های اجرایی برگزار شد.
فرق تئاتر تجربه با تئاتر تجربی چیست؟
به گفته امیر دژاکام، نویسنده و کارگردان تئاتر، تئاتر تجربی یا آزمایشگاهی براساس یک پیش‌فرض، آزمایشی را در حضور تماشاگر یا بدون تماشاگر یا با نمونه‌گیری از مخاطب انجام می‌دهد و باتوجه‌به نتایجی که به دست می‌آورد بر تئاتر حرفه‌ای تاثیرگذار است اما تئاتر تجربه به معنی تئاتر جستجوگری است که آثار گذشته را تجربه می‌کند. به‌جز جشنواره تئاتر تجربه مکان دیگری برای دانشجویان وجود ندارد که آنها بتوانند به کسب تجربه بپردازند. یک کارگردان تئاتر بدون سیاه‌مشق نمی‌تواند توانایی‌های خود را کشف کند و برای ورود به فضای تئاتر حرفه‌ای آماده شود.
وی افزود: در جشنواره تئاتر تجربه عده‌ای از دانشجویانی که در ترم‌های بالاتر تحصیل می‌کنند و از اطلاعات و تجربه بیشتری برخوردارند در عمل می‌توانند به مفهوم تئاتر تجربی بپردازند اما شکل دیگر آثاری که در جشنواره به نمایش درمی‌آید ازسوی دانشجویان کم‌تجربه‌تر است که دست به تجربه در تئاتر می‌زنند.
کارگردان نمایش «عروسی خون» با اشاره به اینکه جشنواره تجربه برای استعدادیابی نسل جوان مناسب است، توضیح داد: این جوانان در این مشق‌نوشته‌ها می‌توانند توانایی‌هایشان را به اساتید ومخاطبان حرفه‌ای تئاتر نشان داده و در سال‌های آینده افراد جوانی را به‌عنوان نویسنده، بازیگر وکارگردان به تئاتر حرفه‌ای کشور معرفی کنند.
به بیان دیگر، تئاتر تجربی، نوعی از تئاتر است که در آن هنرمندان و کارگردانان به‌دنبال آزمایش و نوآوری در فرم، محتوا و تکنیک‌های نمایشی هستند. این نوع تئاتر معمولا از الگوهای سنتی و متعارف فاصله می‌گیرد و به‌جای آن، به جستجوی شیوه‌های جدید برای بیان داستان‌ها و ایده‌ها می‌پردازد اما تئاتر تجربه جایی است برای تجربه و آزمون- خطا؛ تئاتر تجربه ماحصل دانشی است که دانشجویان در کلاس‌های درس از اساتید خود می‌آموزند و در صحنه‌های اجرای تئاتر آن را به نمایش می‌گذارند.
جشنواره تئاتری که هدفش ترویج فرهنگ ایثار است
همزمان با به پایان رسیدن جشنواره تئاتر تجربه، نهمین دوره از جشنواره تئاتر ایثار نیز به کار خود پایان داد.
نهمین دوره از جشنواره تئاتر ایثار به همت بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور از ششم تا دهم اسفند به مدت پنج روز در دو بخش صحنه‌ای و خیابانی برگزار شد. آثار صحنه‌ای در تماشاخانه ماه و مهر حوزه هنری و آثار بخش خیابانی گروه‌های پذیرفته در ایوان انتظار محوطه میدان ولیعصر(عج) و پلازا هفتم تیر آثار خود را ارائه اجرا کردند. همچنین تعدادی از آثار در برخی مدارس استان تهران نیز اجرا شدند.
داوری نهایی بخش صحنه‌ای جشنواره به عهده رحمت امینی، امیر دژاکام و محمد باقر و هیات داوران بخش خیابانی هم متشکل از مجید امرایی، فرزان دلفان و بهمن صادق‌حسنی بود.
محمد کرم‌اللهی، مدیرکل هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور و دبیر جشنواره تئاتر ایثار درباره هدف از برگزاری این جشنواره گفت: این بنیاد از همه ظرفیت‌های خود در مسیر ترویج فرهنگ ایثار و شهادت استفاده می‌کند و پیام ما ترویج و انتقال پیام فرهنگ ایثار است. هنر ایثار استفاده از اندیشه برای تاثر بر مخاطب و انتقال تجربه‌های ایثارگرانه است. از سوی دیگر نباید از ایثار اجتماعی غافل شویم. وی در خصوص آثار نهمین دوره جشنواره ملی تئاتر ایثار توضیح داد: بعد از اعلام فراخوان، ۲۳۸اثر از سراسر کشور به دبیرخانه جشنواره رسید که از این تعداد ۱۱۱نمایش صحنه‌ای و ۱۲۷نمایش خیابانی بودند و بعد از بازبینی ازسوی هیات داوران، ۱۷اثر به مرحله نهایی رسیدند که از این تعداد هشت اثر صحنه‌ای و ۹اثر خیابانی هستند.
در نهمین دوره از جشنواره تئاتر ایثار کارگاه‌های آموزشی به مدیریت سعید اسدی در سالن اوستا و جلسات نقد و بررسی با مدیریت رضا آشفته در استودیو سوره برگزار و از چندین هنرمند فعال در حوزه ایثار و شهادت تجلیل شد.
جشنواره‌ای همسو با ارزش‌های انقلاب اسلامی
بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور در سال‌های اخیر اهتمام جدی در حوزه فرهنگ و هنر داشته و اقداماتی را از قبیل اجرای فصل‌واره ایثار در مدارس، طرح «آبروی کوچه‌ها»، «جشنواره شب شعر و موسیقی» و تولید فیلم سینمایی «دست ناپیدا» انجام داده است. جشنواره ایثار باوجود نوپا بودن به تجربه و انسجامی دست پیدا کرده که محل مناسبی برای ارائه دستاوردهای نمایشی با موضوعات ایثار و شهادت تلقی شود این موضوع گروه‌های نمایشی را ترغیب به شرکت و ارائه اثر می‌کند. در این مدت که جشنواره تئاتر ایثار آغاز به کار کرده بسیاری از کارگردانان به نام تئاتری در این رویداد هنری شرکت کردند.
وحید نفر، کارگردان و بازیگر تئاتر که در دوره‌های قبلی این جشنواره شرکت داشته درخصوص تجربه حضورش در این جشنواره گفت: برای من همواره زندگی کسانی که ازخودگذشتگی و مرام انسانی در وجودشان متبلور می‌شود دارای جذابیت خاصی است. این جشنواره با این محور محفل مناسبی برای تبادل این اندیشه بین من و مخاطبان است. سیدمحمد خالقی، دیگر کارگردان حاضر در جشنواره نیز دلیل حضور خود در جشنواره ملی ایثار را همسو بودن این جشنواره با ارزش‌های انقلاب اسلامی عنوان کرد که سبب زنده نگه‌داشتن این ارزش‌ها می‌شود و توضیح داد: جشنواره تئاتر ایثار سعی در حفظ فرهنگ ایثار و شهادت دارد که این وجه از جشنواره بسیار حائز اهمیت است.