آگاه: این روزها درحالی‌که خبر قاچاق ماهانه دست‌کم ۱۰تن زعفران از کشور مطرح است، غلامرضا میری، رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران در گفت‌وگو با «آگاه» از صادرات زعفران تقلبی خبر داد و گفت: «ما به‌عنوان اتحادیه نقشی در روند صادرات زعفران نداریم و اداره استاندارد و گمرک مسئول مستقیم نظارت بر صادرات زعفران ایران هستند. هر محصولی که از کشور خارج می‌شود، باید پروانه استاندارد و مجوز خروج حصول از گمرکات کشور دریافت کند. باید از اداره استاندارد پرسید چطور به چنین محصولات بی‌کیفیت و تقلبی نظارت کرده است.»
او ادامه داد: «زعفران همواره موردتوجه افراد سودجو برای کسب منافع از تجارت پررونق این محصول بوده است. این افراد برای کاهش هزینه‌های تولید با استفاده از مواد آلی و معدنی مختلف، دست به تقلب زده و زعفران‌های رنگ‌شده تقلبی یا به‌صورت مخلوط با زعفران خالص باکیفیت و کمیت نامناسبی بسته‌بندی و به بازار داخلی یا حتی خارجی روانه می‌کنند.» به گفته او به‌عنوان‌مثال در چند روز گذشته ۲۰۰کیلو زعفران صادراتی تقلبی در اداره گمرک خراسان رضوی کشف و ضبط شد.
لزوم تشدید نظارت بر گمرکات
رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران تشدید نظارت‌ها در گمرک را ضروری دانست، گفت: «امکان دارد باتوجه‌به اینکه خراسان به‌عنوان قطب تولید زعفران کشور است، نظارت‌ها در گمرک خراسان دقیق و کامل باشد؛ اما این نظارت بر دیگر مبادی خروجی کشور مانند تهران، تبریز، اصفهان، شیراز، کرمان و دیگر گمرکات کشور هم بادقت انجام نمی‌شود.»
وی گفت: «این نظارت‌ها باید به‌صورت یکپارچه و در تمام مبادی رسمی خروجی کشور انجام شود و این الزام فقط مربوط به گمرکات خراسان نباشد. نیاز است با برگزاری نشست‌های تخصصی با متولیان به راهکارهای مناسب برای رفع موانع صادراتی همچنین راه‌های جلوگیری از صادرات تقلبی دست یابیم.»
تقلب دلیل ارزانی در خارج
رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران همچنین گفت: «ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در جهان است؛ اما سهم ما به‌دلیل محدودیت‌های داخلی و خارجی از بازار این محصول اندک است. قاچاق زعفران و ترکیب زعفران‌های صادراتی با زعفران‌های تقلبی توسط سودجویان باعث شده زعفران ایران در بازار جهانی تا ۳۰درصد کمتر از قیمتی است که ما زعفران را از کشاورز می‌خریم.» او نسبت‌به ورود این زعفران‌های تقلبی به نام ایران به بازارهای جهانی ضمن به‌خطرانداختن نام برند زعفران ایران در جهان باعث می‌شود صادرکنندگان قانونی نیز با مشکلات بسیاری ازجمله ازدست‌دادن بازارهای صادراتی خود مواجه شوند.
قاچاق ماهانه زعفران
میری سال گذشته نیز با اعلام اینکه ماهانه ۱۰تن زعفران به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود، گفته بود: آبان و آذر سال۱۴۰۲ نسبت‌به مدت مشابه در سال۱۴۰۱ ماهانه هشت تن صادرات زعفران کاهش یافته است.
بررسی‌های خبرنگار ما نشان می‌دهد سال۱۴۰۲ بیش از ۲۲۵تن صادرات زعفران داشتیم که حدودا ۴۰درصد از این میزان، زعفران قاچاق شده است. علاوه‌بر اینکه قاچاق ۹۰تنی زعفران آن‌هم تنها در یک سال موجب عدم‌النفع برای دولت شده و ضرر اشتغال را به‌دنبال داشته است. به نظر می‌رسد تداوم این اتفاق منتج به بی‌اعتباری برند زعفران ایرانی می‌شود و این موضوع در بلندمدت به چالش بزرگ برای صادرکننده‌های زعفران تبدیل خواهد شد.
خرید زعفران ناب با پول‌های کثیف
در ادامه پیگیری‌ها با عضو هیات‌رییسه شورای ملی زعفران تماس گرفتیم. علی حسینی به افراد گمنامی اشاره کرد که با پول‌های کثیف بازار زعفران را به سیطره خود درآورده‌اند. او گفت: «با وضعیت کنونی بازار زعفران هیچ منافعی به کشاورز نمی‌رسد، زیرا افرادی که زعفران را به این شکل ارزان و مفت از کشاورزان خریداری می‌کنند افراد گمنام هستند که با پول‌های کثیف، زعفران را در انبارهای خود جمع‌آوری کرده و آرام‌آرام این محصولات را با قیمت‌های نجومی وارد بازار می‌کنند.»
حسینی ادامه داد: متاسفانه وضعیت بازار زعفران به نحوی است که سود آن به جیب کشاورز نمی‌رود، کشاورز ۶ماه پیش زعفران را به قیمت بسیار ارزان به‌عنوان‌مثال هر کیلو ۳۰میلیون تومان به کسانی که با پول‌های بادآورده تجارت می‌کنند، فروخته‌اند و آنها همان زعفران را با نرخ هر کیلو ۱۱۰میلیون به فروش می‌رسانند.
به گفته وی، «ماجرای کمبود زعفران مربوط به امسال نیست چندین سال است هر زمان که با تنش گرمایی و سرمایی مواجه هستیم، گاهی با کاهش تولید هم مواجه می‌شویم؛ بنابراین اینکه زعفران نداریم درست نیست.
ما در سال گذشته، بیش از ۲۰۰تن زعفران در بازار داشتیم و به همین میزان هم از سال‌های گذشته در انبارها باقی‌مانده بود.» با وجود هشدار کارشناسان و پیگیری‌های رسانه‌ها تاکنون شاهد اتفاق امیدوارکننده‌ای در زمینه این محصول ارزشمند نبودیم و اگر همین روال ادامه یابد از زعفران ایرانی حتی نامش هم باقی نخواهد ماند. پیگیری‌های خبرنگار روزنامه آگاه در این زمینه ادامه دارد.