گزارش «آگاه» از رئالیتی‌شوی صداتو را بخوانید

سقوط از محتوامحوری به تجاری‌سازی

ساخته جدید جوادزاده، کپی‌ غیرحرفه‌ای و عاری از خلاقیت است
۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ - ۱۵:۰۸

الناز برکاتی_ خبرنگار گروه فرهنگ: بومی‌سازی مسابقات، برنامه‌ها و جُنگ‌های تلویزیون خارجی در سراسر جهان محبوب شده است. این اواخر هم به ترند برنامه‌سازی در ایران شده تبدیل است به‌ویژه در VODها که سختگیری‌ها و محدودیت‌ها به‌نسبت کمتر است. پس از جوکر، مافیا، مسابقات مختلف خوانندگی، منتالیست و… این روزها هم نوبت به صداتو رسیده است. این برنامه یک شوی تلویزیونی است که براساس برنامه I Can See Your Voice کره‌ای ساخته شده است. این برنامه پس از پنج سال پخش در کره به شبکه FOX آمریکا رسید و سه فصل از آن ساخته شد. اکنون هم شاهد نسخه ایرانیزه‌شده آن با اجرای محسن کیایی در فصل دوم در فیلیمو هستیم.

آگاه: صداتو نسخه بازسازی‌شده از یک نسخه خارجی است. در اصل صداتو یک برنامه استعدادیابی یا خوانندگی نیست، بلکه مسابقه موزیکال است. موسیقی ته ندارد! این راز معمای اصلی صداتو است؛ رازی که در موسیقی نهفته است. رازی است که هر صدا و هر چهره‌ای در خود دارد، آنقدری که نمی‌توانید حدس بزنید پشت هر چهره‌ای چه صدایی پنهان شده و پشت هر صدایی، قیافه خواننده چه شکلی است و تلاش دارد تا با معما و راز ذهن مخاطبان را به چالش بکشاند. اجرای این برنامه را محسن کیایی با چهره‌ای متفاوت به عهده دارد و شبنم مقدمی، محمد بحرانی، محسن شریفیان و امیرمهدی ژوله نقش راهنماهای شرکت‌کنندگان را بازی می‌کنند. این برنامه در کنار داشتن نقاط قوت حداقلی نقاط ضعف بسیاری هم به همراه داشته است. اگر آمریکا برنامه I Can See Your Voice را از کره جنوبی به داخل مرزهای خود برد، تغییرات شگفتی در آن داد و آن برنامه را اعتلا بخشید اما باتوجه‌به اینکه ما در ایران هستیم و سازندگان برنامه‌ها تصور می‌کنند مخاطب ایرانی و خانواده‌های عام مردم، دسترسی خاصی به این برنامه‌های خارجی ندارند و دوست ندارند آنها را ببینند، تلاشی برای بهبود برنامه خود ندارند. این در حالی است که سازندگان برنامه صداتو در تیتراژ ابتدایی ادعا دارند که برای مخاطب احترام قائل هستند و از اینکه مخاطب وقت خود را گذاشته تا برنامه آنها را ببیند، متشکر هستند.

شِنی در شن‌زار 

در دنیای امروز که محتواهای تصویری مخاطب را احاطه کرده و انتخاب خوراک چشمان بیننده در اختیار خود اوست و قدرت انتخابش برای صرف کردن زمانش به پای محتواهای گوناگون بسیار است باید برنامه‌ای ساخت که ارزش تماشا داشته باشد. سازندگان صداتو هم این را می‌دانند و علیرغم تشکر و برخلاف ادعایشان چیزی جز شبیه‌سازی ضعیف و کم‌کیفیت از یک برنامه کره‌ای که هیچ محتوای غنی ندارد، در اختیار مخاطب نمی‌گذارند. تنها تلاش کرده‌اند یک رئالیتی‌شوی محبوب خارجی را به یک برنامه بومی خوش‌ساخت تبدیل کنند. از آنجایی‌که چنین برنامه‌هایی اقبال راهیابی به صداوسیما را ندارند، ساخت یک سرگرمی موزیکال برای مخاطب در بستر VOD، انتخاب هوشمندانه‌ای است. نمایش آلات موسیقی و خوانندگی و انجام حرکات موزون به این شکل در صداوسیمای ملی جایی ندارد و سازندگان این برنامه با علم به این موضوع و آگاهی کامل، از آزادی نسبی که در پلتفرم‌های اینترنتی وجود دارد استفاده می‌کنند و مخاطبانی را که تشنه این مسائل هستند، راضی نگه‌ می‌دارند. اما غافل از این موضوع که با گسترش و توسعه روزانه شبکه‌های اجتماعی، روزی درست همانند امروز فرامی‌رسد که دیگر شبیه‌سازی‌های فارغ از خلاقیت خواهان ندارد و استفاده از محدودیت‌های موجود گره‌گشا نیست. 

خلاق در بازیگری و غیرحرفه‌ای در مجری‌گری

محسن کیایی و برادرش از سازندگان خوب برخی سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی هستند. محسن کیایی تا کنون در قامت مجری ظاهر نشده بود اما این‌بار شاهد مجری‌گری او در صداتو هستیم. کیایی بازیگر بااستعداد و خلاقی است که تا به امروز توانسته نگاه‌ها را به خود جذب کند اما برخلاف هوشمندی و استعدادش در عرصه بازیگری، چندان در لباس مجری موفق نبوده و نتوانسته آنگونه که باید و شاید کنترل برنامه را در دست گرفته و مدیریت کند. مجریان برنامه I Can See Your Voice کمدین‌هایی هستند که می‌توانند برنامه را در مسیر خود هدایت کنند، اما آنچه از کیایی شاهد هستیم چهره جدی او آن هم در یک فضای موزیکال است. 

سایه خارجکی‌ها بر سر داوران

امیرمهدی ژوله را در بهترین حالت ممکن به‌عنوان یک استندآپ کمدین در خندوانه دیده‌ باشیم، حالا یکی از داوران این گیم‌شو شده است. محمد بحرانی را در هیچ نقش و هیچ برنامه‌ای با این میزان راحتی و خود بودن، با این لباس‌ها که به سبک خود او نیست، ندیده بودیم که البته به‌دلیل اشرافش به موسیقی می‌توان گفت مرتبط‌ترین داور این برنامه است. شبنم مقدمی با همان وقار همیشگی روی صحنه حاضر شده و به داوری پرداخته است. شریفیان، نوازنده بنامی که طی این سال‌ها هرآنکس که موسیقی را دنبال کرده، با زحمات ویژه‌ای که یک تنه برای معرفی و جا انداختن موسیقی بوشهری و ساز نی‌انبان کشیده، او را می‌شناسد اما در نظردهی و داوری کاملا اشتباه است و گویی وجاهت مناسبی در این جایگاه از خود نشان نداده است. چنین برنامه‌ای قطعا به متخصصان بنامی نیاز دارد تا مخاطبان خود را جذب کند اما خب تنها دو نفر از این داوران با موسیقی آشنا و اهل آن هستند، اما باز هم سر و شکل داوران دقیقا کپی از نسخه خارجکی آن است. 

از ممیزی تا حرکات موزون

حامد جوادزاده که همه‌کاره تولید صداتو است، تهیه‌کننده، کارگردان، ایده‌پرداز و نویسنده برنامه طنز-انتقادی ممیزی هم بوده است. ممیزی برنامه‌ای بود که در میان همه طیف مخاطب به‌دلیل جنس شوخی و رویکرد مفهومی که در پی آن بود، طرفدار داشت. چون مدیران و چهره‌های سرشناس مدیریتی و مسئولیتی سوژه شوخی آن بودند و چند باری اتفاق افتاده که با یک ارگان و یک مسئولیت شوخی کرده است. او با تولید این اثر طنز به شکلی موفق عمل کرده بود که توانست در ردیف یکی از تاک‌شوهای خاص زمان خودش قرار گیرد؛ تاک‌شویی که با روندی کمدی انتقادی، ممیزی و سختگیری در مجوزدهی در آثار هنری را به چالش می‌کشید و زمانی یکی از محبوب‌های فیلیمو و عرصه مجازی بوده است. اما آنچه امروز در صداتو دیده می‌شود در برابر ممیزی زمین تا آسمان فاصله دارد، چرا جوادزاده که از برنامه‌ای محتوامحور، پرمضمون و عالی همچون ممیزی به سرگرمی محض و آبکی صداتو و صرف تجاری‌سازی رسیده و سقوطی چشمگیر به ابتذال داشته است.